پرستش و اطاعت ظاهرى ، اگر بدون تسليم و پذيرش قلبى باشد، بى ارزش است . بنده بايد تسليم محض و بى قيد و شرط امر خدا باشد و در برابر فرمان الهى و دين خدا، سليقه ها و خواسته هاى شخصى را كنار بگذارد و به نيش و نوش ديگران و خوش آمدن و بد آمدن مردم بى اعتنا باشد. اين تسليم محض و بى چون و چرا بودن ، همان عبوديت است كه فلسفه عبادت است .
ابليس ، با آن همه سابقه عبادت ، چون روحيه عبوديت نداشت ، در مقابل فرمان خدا درباره سجده بر آدم سرپيچى كرد و مطرود شد.
ريشه استكبار و اعراض مردم از دعوت هاى انبياء، آن بوده كه حالت تسليم و عبوديّت نداشتند و تابع خواسته دل بودند.
قرآن مى فرمايد: اءَفَكُلَّمَا جَآءَكُمْ رَسُولٌ بِمَا لاَ تَهْوىَّ اءَنفُسُكُمْ اسْتَكْبَرْتُمْ(1)
آيا هر گاه پيامبرى از طرف خداوند، براى شما قانونى مى آورد كه مطابق دلخواهتان نبود، تكبّر مى ورزيد؟
در جاى ديگر مى فرمايد: فَلاَ وَرَبِّكَ لاَيُؤْمِنُونَ بك حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيَما شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لاَيَجِدُواْ فِىَّ اءَنْفُسِهِمْ حَرَجَاً مِّمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُواْ تَسْلِيماً(2)
بخدا سوگند، ايمان واقعى به تو نمى آورند، مگر آنگاه كه در مشاجرات و نزاعهايشان تورا به داورى بپذيرند و در برابر قضاوت تو، هيچ ناراحت نشوند و تسليم بى چون و چراى حكم الهى باشند.
پس ، عبادتى ارزشمند است كه سرچشمه از عبوديّت و تسليم و رضاى انسان داشته باشد. عبادت ، بندگى خدا كردن است ، نه بنده خود و تابع هوس و تمايلات خويش بودن .
هر گاه براى مسلمانان صدر اسلام ، حكم جهاد مى آمد، گروهى مى گفتند: چرا اين فرمان ، مدّتى به تاءخير نيفتاد و حالا فرا رسيد؟
لَوْلاََّ اءَخَّرْتَنَآ إِلَىَّ اءَجَلٍ قَرِيبٍ(3)
در واقعه تغيير قبله از بيت المقدس به كعبه ، عدّه اى گفتند: چرا؟ قرآن پاسخ مى دهد: لِنَعْلَمَ مَنْ يَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِمَّنْ يَنْقَلِبْ عَلَى عَقِبَيْهِ(4)
تا ببينيم چه كسى پيرو پيامبر است و چه كسى به عقب برمى گردد (و دهن كجى مى كند).
نمونه كامل تسليم و عبوديت را در داستان ابراهيم و اسماعيل عليهم السلام مى بينيم ، كه هم پدر، مطيع محض دستور خدا است و فرزند را به قربانگاه برده و كارد بر حلقومش مى گذارد. و هم اسماعيل ، مى گويد: اى پدر، آنچه را كه فرمان است انجام بده يا اَبَتِ اِفْعَل ماتُوُمَر(5)
ابراهيم عليه السلام نمونه كامل يك بنده مطيع و تسليم است ، چه در قربانى كردن فرزند، چه در رها كردن هاجر و اسماعيل در بيابان هاى خشك مكّه ، چه در آمادگى براى افتادن در آتش نمروديان .
تداوم عبادت  
رهرو آن نيست كه گه تند و گهى خسته رود
رهرو آنست كه آهسته و پيوسته رود
دوام و پشتكار در هر كارى پسنديده است ، در عبادت هم چنين است . از نظر اسلام ، عبادت كوچك و كم ، ولى پيوسته ، ارزشمندتر از عمل نيك بزرگ ولى بى دوام است .
قرآن مى فرمايد: فَاعْبُدْهُ وَاصْطَبِرْ لِعِبَدَتِهِ(6)
خدا را بپرست ، و در راه عبادت او صبور و شكيبا باش .
از رسولخدا صلّى اللّه عليه و آله نقل شده كه : آفَةُالْعِبادَةِ الْفَتْرَةُ(7)
آفت عبادت ، سستى و گاهى انجام دادن و گاهى ترك است .
و در احاديث بسيارى اين مضمون آمده است كه :
اِنَّ اَحَبَّ الاعْمالِ اِلَى اللهِ تَعالى اَدْوَمُها و اِنْ قَلَّ(8) نزد خداوند، محبوب ترين كارها، آنست كه بيشتر دوام يابد، هر چند اندك باشد!
سفارش شده كه : هر كارى را شروع كرديد، حدّاقل تا يكسال ادامه دهيد. پس تداوم داشتن عبادت و روحيه پرستش در انسان ، مهمّ است . نه آنكه گاهى تب عبادت و دعا و مسجد انسان را بگيرد، و مدّتى هم بكلّى اين امور را رها كند و بيگانه با عبادت شود.
فرصت عبادت  
سرمايه عمر و فرصت هاى زندگى از كف مى رود و همچون ابرهاى گذران ، از آسمان حيات ما مى گذرد. بايد هوشيار بود و از اين رهگذر، بيشترين بهره را برد و بندگى خدا كرد.
در حديث زيبايى ، على عليه السلام فرموده است :
اِنَّ اللَّيْلَ وَ النَّهارَ يَعْمَلانِ فيكَ فَاعْمَلْ فيِهما وَ يَاءخُذانِ مِنْكَ فَخُذْ مِنْهُما(9) شب و روز در تو كار مى كنند، تو هم در آنها كار كن ، و از تو مى گيرند، تو هم از آن ها بگير.
راستى ... عمرى را كه مى دهيم و اين سرمايه را شب و روز خرج مى كنيم ، چه به دست مى آوريم ؟
رسولخدا صلّى اللّه عليه و آله فرموده است : اَلدُّنيا ساعةُ فَاجْعَلُوها طاعَةً(10) دنيا، ساعت و لحظه اى بيش نيست ، آنرا در راه اطاعتِ خدا بكار گيريد.
اگر هم در شرايطى خاص امكان عبادت و بندگى كم بود، بايد تلاش كرد و زمينه فراهم ساخت و به محيطهاى آزادتر رفت و و خدا را پرستيد، كه تنگناى زمين و زمان ، براى دورى از پرستش خدا، بهانه نيست : إِنَّ اءَرْضِى وَسِعَةٌ فَإِيَّىَ فَاعْبُدُونِ(11)

1- بقره ، آيه 87.
2- نساء، آيه 65.
3- نساء، آيه 77.
4- بقره ، آيه 143.
5- صافات ، آيه 102.
6- مريم ، آيه 65.
7- بحارالانوار، ج 77، ص 68.
8- نهج الفصاحه ، جمله 453.
9- الحياة ، ج 1، ص 331.
10- بحارالانوار، ج 77، ص 164.
11- عنكبوت ، آيه 56.

منبع: کتاب پرتوى از اسرار نماز حجة الاسلام و المسلمين حاج شيخ محسن قرائتى

این مطلب را به اشتراک بگذارید :