1- زيبايى سيما: سئل على بن حسين (عليه السلام ): ما بال المتهجدين بالليل من اءحسن الناس وجها؟
قال : لانهم خلوا بالله فكساهم الله من نوره (1)
از امام سجاد (عليه السلام ) پرسيدند: چرا صورت اهل نماز شب از طراوت و زيبايى ويژه اى برخوردار است ؟
امام (عليه السلام ) پاسخ داد: زيرا آنها با خداى خود خلوت كرده اند و خدا هم آنان را با نور خود مزين ساخته است .
2- نشاط روحى :
عن النبى (صلى الله عليه و آله ): قال يا على ثلاث فرحات للمومن : لقاء الاخوان ، الافطار من الصيام ، والتهجد من آخر الليل (2)
پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله ) به اميرالمومنين (عليه السلام ) فرمود: سه چيز مايه انبساط خاطر و باعث شادى مومن است : 1- ديدار دوستان ، 2- افطار كردن روزه ، 3- عبادت و شب زنده دارى در پايان شب .
3- سرگرمى سالم :
قال الباقر (عليه السلام ): لهو المومن فى ثلاثه اءشيا: التمتع بالنساء و مفاكهة الاخوان و الصلاة بالليل .(3)
امام باقر (عليه السلام ) فرمود: بازى و سرگرمى مومن در سه چيز است : 1- كامجويى از همسر، 2- شيرين كارى در جلسه دوستان ، 3- خواندن نماز شب .
4- آمرزش :
عن الصادق (عليه السلام ) قال : صلاة المومن بالليل تذهب بما عمل من ذنب بالنهار.(4)
امام صادق (عليه السلام ) فرمود: نماز شب گناهان انسان را از بين مى برد.
5- سلامتى و عافيت بدن :
و فى الحديث : الصوم والسفر و صلاة الليل و امرار اليد فى موضع السجود و المسح بها الوجه و ما نالته من البدن و البدئة بخنصر اليد اليسرى فى تقليم الاظفار والختم بخنصر اليمنى .(5) در حديث آمده است : روزه و مسافرت ، و نماز شب ، و دست كشيدن بر پيشانى و مسح صورت ، و كوتاه كردن ناخن از انگشت كوچك دست چپ و ختم آن به انگشت كوچك دست راست از عوامل تندرستى به حساب مى آيند.
6- افزايش رزق و روزى :
لا تدع قيام الليل ، فان المغبون من حرم قيام الليل . ان الرجل ليكذب الكذبة فيحرم بها صلاة الليل ، فاذا حرم صلاة الليل حرم بها الرزق .
ليس منا من لم يصل صلاة الليل (6)
امام صادق (عليه السلام ) فرمود: از نماز شب دست برمدار زيرا كسى كه از نماز شب باز ماند زيانكار است ، و بسا انسان در زندگى مبتلا به دروغ گفتن مى شود و از خواندن نماز شب محروم مى ماند و از رزق و روزى حلال او كاسته مى شود.
و نيز امام (عليه السلام ): از ما نيست آنكه اهل نماز شب نباشد.
7- خشنودى خدا:
عن النبى (صلى الله عليه و آله ) قال : ثلاثة يضحك الله اليهم : الرجل اذا قام بالليل يصلى ، والقوم اذا صفوا فى الصلاة و القوم اذا صفوا فى قتال العدو(7)
پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله ) فرمود: سه گروهند كه خداوند از آنان خوشنود است :
1- كسى كه نماز شب مى خواند 2- جمعى كه نماز جماعت تشكيل مى دهند، 3- دسته اى كه در برابر دشمن ، در راه خدا صف آرايى كرده اند.
8- رفع كسالت ها:
عن الصادق (عليه السلام ) قال : عليكم بصلاة الليل ، فانها سنة نبيكم و داءب الصالحين قبلكم و مطردة الداء عن اجسادكم (8)
امام صادق (عليه السلام ) فرمود: بر شما باد به خواندن ((نماز شب )) زيرا اين عمل ، سنت پيامبر شما و سيره صالحان و راستان است و بدن شما را از كسالت دور مى سازد.
9- پرداخت قرض ها:
عن الصادق (عليه السلام ) قال : صلاة الليل تحسن الوجه و تحسن الخلق و تطيب الريح و تدر الرزق ، وتقضى الدين ، و تذهب بالهم ، و تجلو البصر(9)
امام صادق (عليه السلام ) فرمود: نماز شب باعث زيبايى سيما، و نيكويى اخلاق و خوشبويى بدن و فراوانى رزق و مايه اداى ((قرضها)) و موجب از بين رفتن غم و باعث تقويت نور چشم است .
10- نورانيت منزل :
عن الصادق (عليه السلام ) قال : ان البيوت التى يصلى فيها بالليل بتلاوة القرآن تضى لاهل السما كما تضى نجوم السماء لاهل الارض (10)
امام صادق (عليه السلام ) فرمود: خانه اى كه در آن نماز شب خوانده مى شود و تلاوت قرآن مى گردد در نظر اهل آسمان نورانى است . چنانكه اهل زمين ، نورانيت ستارگان را مى بينند.
11- نورانيت دل :
عن النبى (صلى الله عليه وآله ) قال : يا على خمسة تنور القلب : كثرة قرائة قل هو الله اءحد، و قلة الكلام ، و مجالسة العلما، و الصلاه فى الليل : و المشى الى المساجد(11)
پيامبر اكرم (صلى الله عليه آله ) فرمود: يا على پنج چيز دل را نورانى مى كند: 1- كثرت تلاوت سوره قل هو الله احد، 2- كم گويى ، 3- مجالست با علما، 4- نماز شب ، 5- گام نهادن در راه مسجد.
12- خشنودى در قيامت :
عن الصادق (عليه السلام ) قال : كل عين باكية يوم القيامة الا ثلاثه : عين غضت عن محارم الله و عين سهرت فى طاعة الله و عين بكت فى جوف الليل من خشية الله (12)
امام صادق (عليه السلام ) فرمود: در قيامت همه چشمها گريان است مگر سه چشم :
1- چشمى كه از (ديدن و نظر به ) آنچه خداوند حرام كرده بر هم نهاده شده . 2- چشمى كه در راه طاعت خداوند بيدارى كشيده ، 3- چشمى كه در دل شب از ترس خدا گريسته است .

ج : فوايد ديگر نماز شب
دوستى خدا
يابن عمران ، كذب من زعم انه يحبنى فاذا جنه الليل نام عنى ؛ اليس كل محب يحب خلوة حبيه ؟ ها اناذا يا ابن عمران مطلع على احبائى اذا جنهم الليل حولت ابصارهم فى قلوبهم و مثلت عقوبتى بين اعينهم يخاطبونى عن المشاهدة و يكمونى عن الحضور
يابن عمران هب لى من قبلك الخشوع و من بدنك الخضوع و من عينيك الدموع فى ظلم الليل وادعنى فانك تجدنى قريبا مجيبا(13)
اى پسر عمران ، دروغ مى گويد آن كسى كه گمان مى كند مرا دوست دارد در حالى كه چون شب فرا مى رسد از من چشم مى پوشد و به خواب مى رود! آيا نه مگر چنين است كه هر عاشقى خلوت با معشوقش را دوست مى دارد؟
هان اى پسر عمران ، اين منم كه بر دوستانم مطلعم ؛ چون شب آنان را فرا گيرد و چشم دلشان را دگرگون مى سازم (كه جز من چيزى نمى بينند) و عقوبتم را در مقابل ديدگانشان مجسم مى كنم (بدان گونه كه ) از راه شهود و رويارويى با من به مخاطبه مى پردازند و حضورا با من به گفتگو مى نشينند.
اى پسر عمران ، در دل شبهاى تار از دلت خشوع و از تنت خضوع و از چشمانت قطرات اشك نثار من بنما و مرا بخوان كه مرا به خود نزديك و اجابت كننده دعوتت خواهى يافت .

سحر نزديكترين ساعات انسان به خدا
عن ابن ابى يعفور، عن ابى عبدالله (عليه السلام ) قال : قلت له : اخبرنى ، جعلت فداك اى ساعة يكون العبد اقرب الى الله و الله منه قريب ؟ قال : اذاقام فى آخر الليل و العيون هادئه فيمشى الى وضوئه حتى يتوضاء باسبغ وضوء ثم يجيى ء حتى يقوم فى مسجده فيوجه وجهه الى الله و يصف قدميه و يرفع صوته و يكبر و افتتح الصلوه فقراء اجزا و صلى ركعتين و قام ليعيد صلوته ناداه مناد من عنان السماء عن يمين العرش :

ايها العبد المنادى ربه ، ان البر لينشر على راءسك من عنان السماء و الملائكة محيطة بك من لدن قدميك الى عنان السماء والله ينادى : عبدى لو تعلم من تناجى اذا ما انفتلت .
قال : قلت جعلت فداك يابن رسول الله ما الانفتال ؟
قال : تقول بوجهك و جسدك لهكذا، ثم ولى وجهه فذلك الانفتال
ابن ابى يعفور (راوى حديث ) مى گويد به حضور امام صادق (عليه السلام ) عرضه داشتم قربانت شوم بفرمائيد آن ساعتى كه نزديكترين ساعات انسان است به خدا و خدا به او نزديك است كدام ساعت است ؟ فرمود:
چون آخر شب برخيزد در حالى كه چشمها در خوابند، وضويى شاداب گرفته و در عبادتگاه خود بايستد و با توجه قلبى به خدا تكبير نماز گفته و با تلاوت فرازهايى از قرآن دو ركعت نماز به جاى آورده و آنگاه برخيزد براى ادامه نماز، در اين هنگام از سوى آسمان از جانب عرش ، اين ندا برخيزد: اى بنده خدا خوان ، الان ، احسان و خير از جانب عالم ملكوت بر سرت در حال فروريختن است ، فرشتگان از كنار قدمهايت تا عنان آسمان اطرافت را گرفته اند و خداى مهربان ندا مى كند:
اى بنده من اگر بدانى با كه در حال گفتگو و راز نيازى ، انفتال از خود نشان مى دهى .
راوى مى گويد: عرض كردم اى فرزند پيامبر اسلام (صلى الله عليه وآله ) فدايت شوم مقصود از (انفتال ) چيست ؟
امام على (عليه السلام ) در حالى كه صورت خود را به سمت پشت سر مى چرخانيد، فرمود: انفتال اين است كه صورت و بدنت را برگردانى .(14)
(محتمل است كنايه از انصراف دل و توجه به غير خدا باشد)
ظلمت شب براى عاشقان نور آفرين است .
عن المفضل بن عمر، عن الصادق جعفر بن محمد، عن ابيه ، عن ابائه عليهم السلام قال : قال رسول الله : ان الله جل جلاله ، اوحى الى الدنيا ان اتعبى من خدمك و اخدمى من رفضك ، و ان العبد اذا تخلى بسيده فى جوف الليل المظلم و ناجاه ، اثبت الله النور فى قلبه فاذا قال يا رب ، ناداه الجليل جل جلاله لبيك عبدى سلنى اعطك و توكل على اكفك ثم يقول جل جلاله لملائكته : ملائكتى انظروا الى عبدى فقد تخلى فى جوف هذا الليل المظلم و البطالون لاهون والغافلون نيام اشهدوا انى قد غفرت له
مفضل بن عمر از حضرت صادق (عليه السلام ) و آن بزرگوار از پدرش ، از پدران بزرگوارش (عليه السلام ) نقل مى كند كه رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) فرمود: خداوند جل جلاله به دنيا وحى كرد: هر كس در خدمت تو باشد، تو را به رنج و تعب بيانداز و هركس كه تو را رها كند، تو در خدمت او باش و هرگاه بنده در دل شب تار، با مولاى خود خلوت كند و با او به راز نياز پردازد، خداوند نور را در دل او جايگزين فرمايد.
و چون بگويد اى رب و اى رب من ، خداوند جليل جل جلاله صدايش ‍ كرده و گويد لبيك (بله بله ) اى بنده من ، بخواه از من تا عطايت كنم به من توكل نماى تا كفايتت كنم ، سپس خداوند جل جلاله به فرشتگانش ‍ مى فرمايد: اى فرشتگان من ، بنده ام را بنگريد، در دل اين شب تيره با من خلوت كرده است در حالى كه بطالت پيشگان به لهو و لعب مشغولند و غفلت زدگان در بستر خواب خفته اند، اينك گواه باشيد كه من به طور حتم او را آمرزيدم .(15)

خداوند مشتاق كيست
خداوند متعال به يكى از صديقين وحى نموده كه براى من بندگانى هستند كه مرا دوست مى دارند و من هم آنها را دوست مى دارم ، آنان مشتاق من ، و من هم مشتاق آنها هستم ، و آنها مرا در ياد دارند و من هم به ياد آنان هستم ، آنها به من نظر دارند، و من هم به آنها نظر دارم ، پس اگر تو قدم جاى قدم آنها بگذارى ، تو را هم دوست خواهم داشت و اگر از راه آنها منحرف شوى عقوبتت خواهم نمود.
آن صديق گفت : معبود من نشانه آنها كه مورد توجه تو هستند چيست ؟
خطاب رسيد: آنان روزها همچون چوپان مهربانى كه مواظب گوسفندان خود هست به سايه مى نگرند و منتظر آمدن شب هستند، و همان گونه كه پرندگان هنگام غروب با شور و شوق عازم آشيانه خود مى گردند. اينان هم با همين حال به استقبال غروب خورشيد مى روند، پس آنگاه كه شب فرا رسيد، و تاريكى همه جا را فرا گرفت ، و فرش ها پهن و همه گرد هم جمع شدند و هر دوستى با دوست خود خلوت نمود اينان در برابر من به پاى مى ايستند و صورتهاى خود را بر خاك مى نهند، و با تلاوت آيات قرآن به مناجات و گفتگوى با من برمى خيزند، و نعمتهاى مرا سپاس مى گويند پس ‍ آنان را مى بينى كه گاه گريه مى كنند، و گاه شيون سر مى دهند، گاه آه مى كشند، و گاه از معاصى و گناهان شكوه مى كنند، گاه ايستاده و گاه نشسته ، و گاهى در حال ركوع ، و گاه در سجده هستند، و آنچه را كه به خاطر من تحمل آن مى كنند، همه را مى بينم ، و شكوه هائى كه از محبت من بر لب دارند مى شنوم .
اول چيزى كه به آنها عطا كنم سه چيز است يكى اينكه نور خودم را در دلهاى آنها بيفكنم در نتيجه همانگونه كه من از آنها آگاهم ، آنها نيز از من با خبر خواهند بود، دوم اينكه اگر آسمانها و زمين ها و آنچه را كه در اين ميان هست در ميزان آنها ببينم باز آن را كم خواهم دانست سوم رو سوى آنها مى كنم ، آيا اگر كسى من رو سوى او آورم ، احدى مى تواند بداند كه چه به او عطا خواهم نمود.(16)

نداى حق هنگام سحر
قال رسول الله (صلى الله عليه و آله ): اذا كان آخر الليل يقول الله سبحانه : هل من داع فاجيبه ؟ هل من سائل فاعطيه سؤ له ؟ هل من مستغفر فاغفر له ؟ من تائب فاتوب عليه (17)
رسول خدا (صلى الله عليه وآله ) فرمود: هنگامى كه آخر شب فرا مى رسد خداوند منزه فرمايد: آيا دعا كننده اى هست تا اجابتش كنم ؟ آيا درخواست كننده اى هست تا حاجاتش را عطا كنم ؟ آيا استغفار كننده اى هست تا او را بيامرزم ؟ آيا توبه كننده هست تا توبه اش را بپذيرم ؟

26 خاصيت براى نماز شب
امام صادق (عليه السلام ) مى فرمايد: نماز شب موجب رضايت پروردگار و محبت ملائكه ، و سنت انبياء و نور معرفت و اصل ايمان ، و راحتى بدن ، و كراهت و ناخشنودى شيطان ، و سلاح عليه دشمنان ، و باعث اجابت دعا، و قبولى اعمال ، و بركت در زرق ، و شفيع بين انسان و ملك الموت ، و چراغ گور انسان ، و فرش زير پهلوى انسان در قبر، و جواب منكر و نكير، و مونس ‍ و زائر انسان در قبر تا روز قيامت است ، و چون روز قيامت شود، سايه اى بر بالاى سر او، و تاجى بر سر او، و لباسى بر بدن او، و نورى كه پيشاپيش او در حركت است ، و پوششى بين او و آتش ، و حجتى بين او و بين خداوند متعال ، و مايه سنگينى ميزان او، و جواز و گذرنامه عبور از صراط، و كليد بهشت است .(18)

1- علل الشرايع ، ص 366؛ نورالثقلين ، ج 3، ص 204.
2- بحارالانوار، ج 74، ص 352.
3- خصال ، ج 1، ص 116؛ نورالثقلين ، ج 3، ص 205.
4- ثواب الاعمال ، ص 99.
5- سفينة البحار، ج 2، ص 80.
6- قصار الجمل ، ج 1، ص 392
7- ارشاد قلوب ، فصل 22؛ المواعظ العدديه مشكينى ، ص 72.
8- ثواب الاعمال ، ص 96.
9- ثواب الاعمال ،ص 99.
10- بحارلانوار، ج 87، ص 154.
11- المواعظ العدديه مشكينى ، ص 258.
12- اصول كافى ، ج 4 ص 234.
13- بحارالانوار، ج 78 ص 139
14- رساله لقاء الله ، ص 171، بحارالانوار، ج 87، ص 158، حديث 46.
15- بحار الانوار، ج 87،ص 137 / شب مردان خدا،ص 22 / نماز، نياز عاشقان ،ص ‍ 87.
16- اسرار الصلوة ، حاج ميرزا جواد ملكى تبريزى ، ص 455.
17- بحارالانوار، ج 87، ص 167، قسمت آخر حديث 9 / شب مردان خدا، ص 93.
18- اسرار الصلوة ، حاج ميرزا جواد ملكى تبريزى ، ص 454.

منبع: کتاب سجاده عشق در فضيلت نماز شب، محمدمهدى عليقلى

این مطلب را به اشتراک بگذارید :