■ نماز اول وقت در سیره امام رضا(ع)
یکی از مهمترین ویژگیهای امام هشتم (ع) اهمیت دادن به نماز اول وقت بود. آن حضرت همواره به یاران و پیروانش تاکید میکرد که بدون عذر نماز را اول وقت فضیلت آن به تاخیر نیندازند و در سخنی حکیمانه به ابراهیم بن موسی سفارش نمود:
لا توخرن الصلوه عن اول وقتها الی آخر وقتها من غیر عله علیک ابدا باول الوقت 1؛انجام نماز واجب را بدون علت و عذر شرعی از اول وقت آن به تاخیر نینداز همیشه در نخستین دقایق وقت نماز، به اقامهی آن اقدام کن!
آری نماز ارتباط قلبی و صمیمانهی انسان با آفریدگار اوست. نماز آرامش روح خسته و روان های مضطرب است. اگر این عبادت انسان ساز مخلصانه و به دور از شایبه های مادی برگزار شود برای نفی هرگونه زشتی و پلیدی و ایجاد هر نیکویی و زیبایی در وجود انسان کافی خواهد بود. نماز بازیابی فطرت پاک هر انسان مسلمان است. اگر این فریضهی الهی در وقت مقرر خود و در همان لحظات آغازین اذان برگزار شود علاوه بر منافع اخروی و سایر بهرههای معنوی، تاثیر مهمی نیز در بیدار کردن روح نظم و حفظ نظام زندگی نمازگزار خواهد داشت. حضرت رضا (ع) خود نیز عملا این آموزه دینی را به دیگران آموخته و بعنوان نمونهی کامل نیایشگران راستین به نماز اول وقت ولو در حساس ترین لحظات اقدام میکرد.
شیخ صدوق در کتاب توحید خود مینویسد: در یکی از جلسات مهم علمی- که در دربار مامون تشکیل میشد - امام رضا (ع) با عمران صابی درباره توحید به مناظره و بحث پرداخت. هر سوالی که مطرح میشد حضرت رضا (ع) با استدلالهای روشن و منطق قوی پاسخ میداد. مناظره به اوج خود رسیده و همهی حاضرین با دقت تمام این بحث طولانی را دنبال میکردند که هنگام وقت نماز ظهر فرا رسید. امام رضا (ع) به مامون فرمود:
الصلاه قد حضرت؛
وقت نماز فرا رسید.
عمران صابی گفت: یا سیدی لا تقطع علی مسالتی فقد رق قلبی؛
ای آقای من! پاسخ سوال مرا قطع نکن اکنون قلب من آمادگی پذیرش سخنان شما را یافته است.
امام رضا (ع) با کمال قاطعیت خواسته او را رد کرده و تحت تاثیر احساسات و فضای آن جلسه قرار نگرفت و فرمود:
نصلی و نعود؛
نماز میخوانیم و دوباره باز میگردیم.
امام با همراهان برخاسته و نماز خواندند و پس از اقامهی نماز به جلسه مناظره بازگشتند و آنگاه به ادامهی بحث توحید پرداختند. 2.
1 بحار الانوار، ج 49، ص 49.
2التوحید، ص 435.