بطور کلی عامل عدم توفیق نماز شب دو چیز است :
 

۱. عوامل جسمی ;

گاهی خستگی زیاد مغز و اعصاب و وضعیت مزاجی خواب را سنگین و طولانی می کند. پرخوری در شب , خود علتی دیگر برای خواب طولانی و سنگین می باشد.
 

حضرت عیسی (علی نبینا و آله و علیه السلام ) خطاب به بنی اسرائیل فرمود: «یا بنی اسرائیل ! لا تکثروا الاکل فانه من اکثر الأکل اکثر النوم , و من اکثر النوم اقل الصلاه کتب من الغافلین ; ای بنی اسرائیل ! خوردن خود را زیاد نکنید, زیرا هر کس بر خوردن خود بیفزاید, بر خوابیدن خود هم می افزاید و هر کس که بر خواب خود بیفزاید, از نماز کم می گذارد (و در نتیجه) در زمره غافلان نوشته می شود»(باب صلاه وسایل الشیعه و شمع سحر، سید احمد فهری، انتشارات دارالکتاب)
برای تعدیل خواب و توفیق برای نماز شب , به تذکرات زیر توجه کنید: 

الف. خواب قیلوله و قبل از ظهر - که استحباب شرعی هم دارد - ترک نشود. این خواب مختصر, ولی بسیار مفید است . اگر قبل از ظهر میسر نیست با فاصله ای بعد از ناهار انجام گیرد. اگر اصلا خواب روز میسر نیست , حداقل باید دقایقی دراز کشید.
 

ب. کم خوری در شب : امام رضا(ع ) می فرمایند: «من اراد ان یکون صالحا خفیف الجسم ]و اللحم [ فلیقلل من عشائر باللیل ; هر کس می خواهد (بدنی ) سالم و جسم و گوشتی سبک داشته باشد, باید شام خود را کم کند»(همان)
. باید از افراط و تفریط در خوردن پرهیز شود. کم خوری غیر از نخوردن یا بد خوردن است . میزان کم خوری را رسول اکرم (ص ) چنین می فرمایند: «کل وانت تشتهی , و امسک و انت تشتهی ; در حالی که اشتها داری , بخور و در حالی که (هنوز) اشتها داری , از خوردن دست بکش»(همان)
 

ج . غذای مناسب شب : کیفیت غذا جوری باشد که اعصاب و بدن سست نشود. شب ها از ماست , دوغ , کشک و مانند آن استفاده نشود یا در کنار آن ها چند دانه خرما یا کشمش یا مویز و مانند آن تناول شود. هر کس باید با توجه به مزاج خود, برنامه غذایی مناسبی برای خود داشته باشد.
دقت کنید غذاهایی قوت می بخشد, چه غذاهایی رخوت و نسبت به چه غذاهایی حساسیت دارید. مثلا خرما برای بعضی مزاج ها سازگار نیست , زیرا موجب جوش صورت و دمل می شود.
 

د. شام اول شب : هر چه وقت خوردن شام به اول شب نزدیک تر باشد و با وقت خواب فاصله داشته باشد, بهتر است.
 

ه. زود خوابیدن : شب ها - مخصوصا شب های کوتاه - باید زودتر خوابید به گونه ای که حتی در شب های کوتاه حداقل بشود چهار ساعت مداوم خوابید. بقیه خواب در وقت دیگر جبران می شود. البته شب های بلند, هفت ساعت مداوم هم می شود خوابید.
 

۲عوامل روحی:
 

الف ) گناه :
اما باقر(ع ) می فرمایند: «جاء رجل الی امیرالمؤمنین (ع ) فقال : انی قد حرمت الصلاه باللیل , فقال : قد قیدتک ذنوبک ; مردی به محضر حضرت علی (ع ) آمد و پرسید: من از نماز شب محروم شده ام . حضرت فرمود: گناهانت تو را مقید کرده است .»(همان)

ب . عجب :

گاهی عجب ناشی از عبادت و نماز شب , خود عاملی است که انسان را از نماز شب محروم می دارد. برای جلوگیری از این عجب , خداوند تعالی از روی لطف , بنده خود را در خواب می دارد. البته این بسیار کم اتفاق می افتد و برای کسانی است که غالبا توفیق نماز شب را دارند.
 

ج . ضعف اراده :
نماز شب اراده و عزم می خواهد. خواستن تنها کافی نیست , باید با تصمیم جدی خوابید. ضعف اراده از مهم ترین عوامل محروم ماندن از نماز شب و سحرخیزی می باشد. باید با این ضعف و سستی اراده مبارزه کرد. امام علی (ع )می فرمایند: «ضادوا التوانی بالعزم ; به وسیله عزم , با سستی مبارزه کنید»(همان)
 

تفکر در اهمیت نماز شب و خواندن دعاهای قبل از خواب , برای تقویت اراده و عزم مفیدند. در هر صورت , اگر گاهی موفق به نماز شب نشدید, قضای آن را به جا آورید.
نماز شب باید از کم شروع شود, با حذف مستحبات طولانی آن , می شود همه آن را در ده دقیقه خواند; ولی اگر حال خوشی دست داد, طولانی کردن آن به اندازه کشش حال , اشکالی ندارد. در آخر سفارش اکید می شود که فقط با عمل به این راهکارها و اراده محکم می توان هر شب به نماز شب موفق شد.
 

عادت به نماز شب و سحرخیزی, ممکن است حداقل دو سال طول بکشد; بنابراین از افت و خیزها بیدار شدن ها و بیدار نشدن ها, سستی و سردی به خود راه ندهید.در خصوص نماز شب توصیه شده است سه آیه آخر سوره کهف را هنگام خوابیدن بخوانید و ساعت مقرر را در دل بگذرانید. بهتر است هنگام قرائت و خوابیدن با وضو باشید تا قابلیت قلب فزونتر و رفع حجاب و دفع موانع سریع تر به انجام رسد.
 

از آیات قرآن و روایات استفاده می شود که نماز شب از مستحباتی است که سخت مورد تأکید قرار گرفته و آثار عمیق و گسترده ای در روح و روان و اعمال و دنیا و آخرت انسان دارد.

آثار نماز شب در دنيا؛ 

 تاثير نماز شب در دنيا ابعاد گسترده اي دارد، هم تاثير در زندگي شخصي واجتماعي وسياسي، و هم تاثير در باطن و ظاهر انسان دارد.نيز باعث رفع مشكلات و گرفتاري ها و هم رفع بيماري روحي و جسمي مي شود. در اينجا نمونه هايي از اين آثار را بيان ميكنيم

1- بازداشتن از گناه؛

 نماز انسان را از كارهاي زشت و ناپسند باز ميدارد.  پيامبر اسلام در حديثي چنين مي فرمايد : نماز شب انسان را از گناه بازمي دارد.

2- ريزش و آمرزش گناهان ؛  

  امام صادق (ع)فرمودند : نماز شب گناهان روز را از بين مي برد. و نيز در حديثي از رسول خدا (ص)آمده است كه بنده اي كه نماز شب بجا آورد خداوند مي فرمايد: ... اي فرشتگان بندهء من چيزي را بجا مي آورد كه بر او واجب نكرده ام،گواه باشيد كه من او را آمرزيدم

3- رفع مشكلات و گرفتاريها؛

 امام صادق(ع) فرمودند: وقتي براي امير المومنين(ع) مشكلي پيش مي آمد به نمازپناه ميبردواين آيه را تلاوت مي كرد: و استعينوا بالصبر و الصلاة

4-سبب خاموشي خشم خداوند؛

 پيامبر(ص) فرمودند:نماز شب خشم پروردگار را نسبت به انسان خاموش مي كند

5- نورانيت صورت، نوراني شدن قلب، نور دائم؛

رسول خدا (ص) : هر كس نماز شب بيشتر بخواند هنگام روز زيبا و نوراني است.   و در حديثي ديگر مي فرمايد: بنده اي كه در نيمه شب با خداي  خود خلوت كند، خدا قلب او را نوراني خواهد ساخت.    و از حضرت عيسي (ع) روايت شده است كه : آنان كه شب را بيدار مي مانند  نور دائم به ارث ميبرند

6-به اجابت رسيدن دعا؛

امام صادق(ع): كسي كه در قنوت نماز وتر چهل مومن را نام ببرد و سپس براي خود دعا كند، خداوند دعاهاي وي را مستجاب گرداند

7- گشايش درهاي آسمان

8- نجات از عذاب الهي

9- درمان بيماريها

پيامبر(ص):نماز شب باعث دفع بلا و بيماريها و دردها از بدن شما مي شوند

10- سلامتي بدن

حضرت علي (ع): بيداري شب باعث سلامتي بدن است

11- ازدياد روزي

12- خوشبويي انسان

13- زيبايي  صورت

14- خوش اخلاقي

15- رفع غم

16-اداي قرض

17-نورانيت چشم

18-برخاستن براي نماز شب خدا را خشنود مي كند  حضرت علي ع

19-بيداري شب انسان را به خدا نزديك مي كند   رسول خدا ص

20-نورانيت منزل به سبب نماز شب و تلاوت قران است   امام صادق ع

21-نماز شب سبب آرامش بدن مي شود   رسول خدا ص

22-نماز شب سلاح در مقابل دشمنان است   رسول خدا ص

23-طولاني شدن عمر

24-نماز شب سبب نفرت و ناخشنودي شيطان مي شود   رسول خدا ص

25-احسان و پاداش نيك از جانب خداوند   امام صادق ع

دوم؛ آثارنماز شب در برزخ

1- ورود نوري به قبر

اميرالمونين علي(ع) فرمود: هر كس يك شب تمام به عبادت به سر برد، در حالي كه قرآن شريف را تلاوت كندو هم در ركوع و سجود و ذكر خدا باشد، مشعلي از نور در قبر او بزنند و تيرگي گناه و حسد را از قلب او بر طرف سازند، او را از عذاب قبرايمن گردانند و بيزاري و برات آزادي از جهنم بدو عطا كنند

خروج از قبر به صورت نوراني

2- مونس انسان در قبر

رسول خدا(ص) مي فرمايد: نماز شب بين نماز گزار و ملك الموت واسطه ميشود. چراغ قبر، فرش زير او،پاسخ نكير و منكر، مونس انسان و زيارت كننده او در قبر تا روز قيامت خواهد بود

3- مانع فشار و عذاب قبر

4- نجات از عذاب قبر و آتش

5- شفيع نماز گزار

سوم؛ آثار نماز شب در آخرت

نماز شب در آخرت و روز قيامت نيز آثار فراواني دارد و باعث نجات انسان مي شود و در اين باره احاديث فراوان است كه در اينجا فقط به اختصار اين آثار را مرور مي كنيم

1- نماز شب سبب ورود به بهشت مي شود

2- آسايش و راحتي در موقف قيامت

3- نامه اعمال را به دست راست او مي دهند

4- عبور از پل صراط به صورت سريع

5- آزادي از جهنم و دفع آتش

6- چشم نماز شب خوان در قيامت گريان نيست

7- زينت آخرت است نماز شب

حسن ختام كلام در آثار نماز شب را با حديثي طولاني از پيامبر عظيم الشان اسلام(ص) به پايان مي بريم كه مي فرمايند: وقتي روز قيامت شد، نماز شب شخص ظهور مي كند واين آثار براي اوست: نماز در بالاي سرش سايه بان است. بر سرش چون تاجي است. لباس بدن نمازگزار است(آنجا كه همه عريانند).نوري است كه در برابرش مي تابد.ميان شخص و آتش حائل و فاصله مي شود. دربرابرخداوند متعال براي مومن برهان مي باشد.در ميزان اعمال انسان سنگين است. جواز عبور از صراط است. كليد بهشت است

كسي كه عاشق شد فكر و ذكرش اين است كه چگونه خود را به وصال معشوقش برساند وحاضر است كه در اين راه هزينه هنگفتي را بپردازد( كه البته اين موضوع به اصالت عشقش بر مي گردد) .در اينجا چون موضوع مورد بحث ما عشق الهي است (معني وا قعي عشق) رابطه ميان عبد ومعبود مطرح ميشود. بهترين زماني كه انسان مي تواند با معبود خود زمزمه عاشقانه داشته باشد شب هنگام است زماني كه همگان در خواب ناز بسر ميبرند و از قيل وقال وهياهوي روزخبري نيست در شب انسان راحت تر مي تواند به معبود خود رجوع كند و از اينروست كه راز نيازشبانگاهان اينقدر مورد توجه و سفارش بزگان بوده و هست و كاملترين نوع راز نياز نماز است بطوري كه از آن به معراج مومنين ياد ميشود.

این مطلب را به اشتراک بگذارید :