گناه نكردن و دل پاک و نورانی داشتن و اهل تقوا بودن و حضور قلب داشتن مربوط به قبولی اعمال است.

بنابراین اگر كسی با وجود خواندن نماز اهل گناه باشد و بر ان اصرار داشته باشد و از ان توبه نكند این گناه موجب عدم قبولی نماز می گردد هر چند از نظر شرعی نمازش صحیح باشد و نیازی به قضا كردن نداشته باشد.

در روایات بیان شده كه گناهانی مانند غیبت و شرب خمر و زنا و منع زكات و مانند آن مانع قبولی نماز می گردد و در مورد برخی گفته شده كه تا چهل روز از قبول نماز جلوگیری می كند.

بنابراین اگر می خواهید نمازتان مورد قبول الهی قرار گیرد در اولین فرصت صادقانه توبه كنید و گام در جاده بندگی بگذارید و طعم شیرین طاعت و بندگی را بچشید.

همان گونه كه گفته شد نماز، غیر از شرایط صحّت، شرایط «قبول» و «كمال» هم دارد.

در آیات و روایات، شرایطى براى قبولى اعمال و عباداتى مثل نماز بیان شده از جمله شرط اعتقادى، شرط سیاسى، شرط اخلاقى، شرط اقتصادى، شرط اجتماعى، شرط بهداشتى و . . . كه نمونه هایى از آنها از این قرار است:

یک - شرط اعتقادى : ایمان به خدا

نداشتن ایمان، مایه تباهى اعمال است : « وَ مَنْ یكْفُرْ بِالْإِیمانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ ) (1) كسى كه انكار كند آنچه را باید به آن ایمان بیاورد ، اعمال او تباه مى گردد.

دو - شرط سیاسى : ولایت

ولایت و رهبرى صحیح و آسمانى ، همه بندگان خدا و بندگى ها و نماز و حجّ و جهاد و . . . را در مسیر الهى قرار مى دهد و به آنها جهت شایسته بخشد.

در حدیث از امام باقر (علیه السلام) است: « كُلُّ مَنْ دَانَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِعِبَادَهٍ یجْهِدُ فِیهَا نَفْسَهُ وَ لَا إِمَامَ لَهُ مِنَ اللَّهِ فَسَعْیهُ غَیرُ مَقْبُول » (2)

هر كسى كه به خدا ایمان دارد و عبادت هاى طاقت فرسا هم انجام مى دهد ولى امام لایقى از طرف خدا ندارد، تلاشش بى فایده است .

در حدیث دیگر امام زین العابدین (علیه السلام) در پاسخ كسى كه پرسید چه چیزى سبب قبولى نماز است ؟ فرمودند: « وَلَایتُنَا وَ الْبَرَاءَهُ مِنْ أَعْدَائِنَا » (3)  ولایت ما اهل بیت، و برائت از دشمنان ما .

بنابراین شرط قبولى نماز، ولایت است، ولى همراهش باید تقوا هم باشد .

امام باقر (علیه السلام) مى فرماید: «وَ مَا تُنَالُ وَلَایتُنَا إِلَّا بِالْعَمَلِ وَ الْوَرَعِ» (4) در خط رهبرى ما نیست، مگر آنانكه اهل عمل و تقوا باشد . 

خداوند متعال فرمود : نماز كسى را مى پذیرم كه : در مقابل عظمت من خاضع باشد از خواسته هاى نفسانى به خاطر من خود را دور كند روزش را با یاد من به پایان برد بر بندگانم بزرگى نفروشد به گرسنه غذا دهد برهنه را بپوشاند به مصیبت دیده مهربانى كند غریب را پناه دهد

سه - شرط اخلاقى :

الف) تقوا

داستان فرزندان آدم در قرآن آمده است. هر دو قربانى كردند. قربانى یكى پذیرفته شد و دیگرى نه. خدا مى فرماید: « إِنَّما یتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِین» (5)؛  خدا تنها از اهل تقوا مى پذیرد .

رسول خدا (صلى الله علیه وآله) نیز در روایتى فرموده اند: « لَوْ صَلَّیتُمْ حَتَّى تَكُونُوا كَالْأَوْتَارِ وَ صُمْتُمْ حَتَّى تَكُونُوا كَالْحَنَایا لَمْ یقْبَلِ اللَّهُ مِنْكُمْ إِلَّا بِوَرَعٍ» (6)؛ اگر آن قدر نماز بخوانید تا همچون زه كمان شوید و آن قدر روزه بگیرید تا همچون كمان خم شوید، خدا از شما قبول نمى كند ، مگر این كه انسان با ورعباشید.

ب) حضور قلب در نماز

امام باقر (علیه السلام): « عَلَیكَ بِالْإِقْبَالِ عَلَى صَلَاتِكَ فَإِنَّمَا یحْسَبُ لَكَ مِنْهَا مَا أَقْبَلْتَ عَلَیه» (7)  در نماز توجه به خدا داشته باش، زیرا از نماز آن مقدار قبول مى شود كه تو به آن توجه دارى . 

چهار - شرط اقتصادى :

الف) اداى حق مردم

رسیدگى به نیازمندان و اداى حقوق محرومان به درجه اى از اهمیت است كه گاهى قبولى عبادت بستگى به آن دارد.

پرداختن زكات، یا داشتن درآمد مشروع، از این نمونه هاست .

امام رضا (علیه السلام ) مى فرماید: « فَمَنْ صَلَّى وَ لَمْ یزَكِّ لَمْ تُقْبَلْ مِنْهُ صَلَاتُه» (8)  هر كس نماز بخواند ولى زكات ( و مالیات اسلامى ) نپردازد، نمازش قبول نمى شود . 

ب) كسب مال حلال و مباح

على (علیه السلام) خطاب به كمیل فرمود: « یا كُمَیلُ انْظُرْ فِى مَا تُصَلِّى وَ عَلَى مَا تُصَلِّى إِنْ لَمْ یكُنْ مِنْ وَجْهِهِ وَ حِلِّهِ فَلَا قَبُولَ» (9)  اى كمیل ! نگاه كن ببین كه در چه چیز نماز مى گزارى و بر روى چه چیز به نمازایستادى. اگر آن چیزى را كه براى نمازت استفاده مى كنى ، حلال و مباح نباشد، نمازت قبول نیست

پنج - شرط اجتماعى : خیرخواهى نسبت به دیگران

امام صادق (علیه السلام) فرموده اند: « قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى إِنَّمَا أَقْبَلُ الصَّلَاهَ لِمَنْ تَوَاضَعَ لِعَظَمَتِى وَ یكُفُّ نَفْسَهُ عَنِ الشَّهَوَاتِ مِنْ أَجْلِى وَ یقْطَعُ نَهَارَهُ بِذِكْرِى وَ لَا یتَعَاظَمُ عَلَى خَلْقِى وَ یطْعِمُ الْجَائِعَ وَ یكْسُو الْعَارِى وَ یرْحَمُ الْمُصَابَ وَ یوْوِى الْغَرِیب» (10)؛ خداوند متعال فرمود : نماز كسى را مى پذیرم كه: در مقابل عظمت من خاضع باشد از خواسته هاى نفسانى به خاطر من خود را دور كند روزش را با یاد من به پایان برد، بر بندگانم بزرگى نفروشد به گرسنه غذا دهد برهنه را بپوشاند به مصیبت دیده مهربانى كند غریب را پناه دهد.»

نه تنها بد رفتارى زن با شوهر یا برعكس ، این اثر را دارد ، حتى نگاه خشم آگین به پدر و مادر هم مانع قبولی عبادت است .

امام صادق (علیه السلام) فرمود: « من نظر الى أبویه نظر ماقتٍ و هما ظالمان له لم یقبل الله له صلاهً »

نماز فرزندانى كه با خشم به پدر و مادر خود نگاه مى كنند قبول نمى شود، گرچه والدین ، نسبت به آنان كوتاهى و ظلمى كرده باشند.

شش- شرط خانوادگى: خوشرفتارى

آئین مقدس و متعالى اسلام ، میان عبادت و سیاست و اخلاق و اجتماع ، پیوندى منسجم ایجاد كرده است .

در امور خانوادگى هم رعایت احترام و حقوق متقابل زن و شوهر را چنان مهم دانسته كه بى توجهى به آن گاهى باعث قبول نشدن نماز مى گردد و قطع پیوندهاى زمینى ، به قطع پیوند آسمانى مى انجامد .

در این زمینه پیامبر اسلام (صلى الله علیه وآله) فرموده است : « من كان له امرئه توذیه لم یقبل الله صلاتها و لاحسنهً من عملها . . . و على الرّجل مثل ذلك» (11)  هر كس زن بد رفتار و اذیت كننده اى داشته باشد ، خداوند نماز و كارهاى نیک آن زن را نمى پذیرد . ( مرد نیز همچنین است )

نه تنها بد رفتارى زن با شوهر یا برعكس ، این اثر را دارد ، حتى نگاه خشم آگین به پدر و مادر هم مانع قبولی عبادت است .

امام صادق (علیه السلام) فرمود: « من نظر الى أبویه نظر ماقتٍ و هما ظالمان له لم یقبل الله له صلاهً » (12)

نماز فرزندانى كه با خشم به پدر و مادر خود نگاه مى كنند قبول نمى شود، گرچه والدین ، نسبت به آنان كوتاهى و ظلمى كرده باشند.

پی نوشت ها :

( 1) مائده ، آیه . 5

( 2) الكافى ، ج 1 ، ص . 183

( 3) بحارالأنوار ، ج 81 ، ص . 244

( 4) الكافى ، ج 2 ص . 74

( 5) مائده ، آیه . 27

( 6) بحارالأنوار ، ج 81 ، ص . 258

( 7) الكافى ، ج 3 ، ص . 299

( 8) وسائل الشیعه ، ج 9 ، ص . 25

( 9) وسائل الشیعه ، ج 5 ، ص . 119

( 10) بحارالأنوار ، ج 81 ، ص . 242

( 11) وسائل الشیعه ، ج 20 ، ص . 163

( 12) الكافى ، ج 2 ، ص . 349

منبع: سایت معارف قرآن

این مطلب را به اشتراک بگذارید :