■ انواع حضور قلب و كاملترين نوع آن از نظر آیت الله میرزا جواد ملکی تبریزی
1)گاهی قلب انسان متوجّه وجهی از وجوه نماز میشود مثل اينكه نمازگزار توجه مییابد كه در حضور خدا ايستاده است.
2) گاه میشود كه انسان، مقيّد و مشغول به تصحيح ادای حروف از مخرج آن يا ادای واژگان به لحن عربی است و تا آخر نماز در همين انديشه است.
3)زمانی مواظب اين است كه صورت افعال و اعمال نماز را صحيح به جا آورد.
4)گاهی فكر او متوجه معنای یکی از اعمال يا اذكار نماز میشود مثل اينكه در معنای تكبير، قيام، ركوع … به فكر فرو می رود و ممكن است اشتغال به اين فكر تا پايان نماز برايش باقی بماند.
5)بهترين و كاملترين نوع حضور قلب اين است كه قلب نمازگزار هنگام انجام هر عملی از اعمال نماز يا گفتن هر قولی، متوجه همان عمل و قول باشد و متوجه باشد كه اين اعمال را در حضور خداوند أدا میکند و تأمّل و تفكّر درباره جزئی از نماز، او را از توجه به آن جزء كه مشغول انجام آن است، بازندارد.
هنگام انجام هر عمل يا ادای هر ذکری، به فكر آن عمل يا ذكر باشد و بداند در آن لحظه، انجام آن جزء از نماز و ادای آن ذكر از او خواسته شده و از خدا بخواهد او را کمک كند تا آن جزء را همانگونه كه از او خواسته، انجام دهد.