فرهنگ نماز و جوانان
مجله نيايش: به نظر جناب عالي در يك حكومت ديني مانند نظام مقدس جمهوري اسلامي، پرداختن به بحث‌هايي چون احياي فرهنگ نوراني نماز، ‌چه چايگاهي مي‌تواند داشته باشد؟
آيت الله ناصري: حكومت اسلامي اگر واقعاً اسلامي است، چون يكي از اركان اصلي اسلام، نماز است، پس نمي‌تواند نسبت به نماز بي‌توجه باشد، اگر نماز در اين حكومت (حكومت جمهوري اسلامي) مقداري رشد نداشته باشد، ‌فراگير نباشد، به آن توجه نشود، آنكه حكومت اسلامي نيست؛ براي اينكه حقيقت اسلام مرتبط با نماز است؛ اصل و پايه‌اش، نماز است، براي اينكه نماز يعني ارتباط و اتصال با خدا و هدف اصلي اسلام هم ارتباط دادن مردم با خداست و پياده كردن حاكميت الهي در جامعه است.
بنابراين حكومتي كه مي‌خواهد اسلام را در جامعه پياده كند، و مردم را به سوي خدا سوق بدهد و مي‌خواهد هدايت‌گر جامعه به سوي حقيقت‌ها و اصالت‌هاي الهي باشد، مگر مي‌تواند نسبت به نماز كه ارتباط اصيل و اولين قدم در ارتباط با خداست، بي‌تفاوت باشد؛ يا در تبليغش كوشا نباشد؛ يا اصلاً در برپايي نماز هيچ گونه حركتي نداشته باشد، بلكه نماز اصالتي است كه بايد حتماً سراغش رفت. (در مورد نماز اين كارهايي كه ما مي‌كنيم، كارهاي عادي است) درباره‌ي نماز در حكومت اسلامي بايد كارهاي جدي‌تري بكنيم، چون واقعاً مسأله جدي است و نماز يكي از اصيل‌ترين حركت‌هاي ماست. همان طور كه امير المؤمنين ـ عليه السّلام ـ در جنگ صفين؛ جنگ را رها مي‌كند و شمشير را غلاف مي‌كند، ابن عباس اظهار مي‌كند كه آقا وسط جنگ با دشمن است!... و ايشان مي‌فرمايند: مگر ما براي چه جنگ مي‌كنيم؟ براي نماز جنگ مي‌كنيم. پس حكومت اسلامي براي نماز است و نماز هم اصيل‌ترين حركت انسان به سوي تكامل محسوب مي‌شود.
مجله نيايش: به نظر جنابعالي. به رغم افزايش حجم تبليغات ديني و پاكي فطرت جوانان، چرا تأثير پذيري مخاطبان به ويژه جوانان و نوجوانان روز به روز كاهش مي‌يابد؟
آيت الله ناصري: البته من افزايش تبليغات ديني را قبول ندارم، چون معلوم نيست كه ما تبليغات ديني خود را افزايش داده باشيم. اين حركت‌هايي كه ما مي‌كنيم، حركت‌هايي سمبليك است؛ يعني معمولاً ما كارهايي كه در ارتباط با تبليغات ديني مي‌كنيم، به هر حال تبليغات ما، حالت دكوري دارد. ما بايد در مورد تبليغات نماز، روشنگري داشته باشيم و آن هم، راه و وسايل خودش را دارد. ما معتقديم در مورد تبليغات ديني آن حركت اصلي كه بايد داشته باشيم، نداريم. در مورد تبليغات ديني و مسأله نماز، ‌بايد از تجربه‌هاي موفق سابق ايده بگيريم؛ براي مثال، آن زمان كه مكتب خانه‌ها بوده، اول چيزي كه بچه‌ها ياد مي‌گرفتند مسائل ديني و اعتقادي بود. اگر مدارس جديد هم به آن صورت شكل مي‌گرفت خوب بود، ولي علماي ما كه در زمان سابق در مورد مدارس جديد يك كمي واهمه داشتند، به دليل اين بود كه مي‌ديدند دست دشمن در كار است و اگر به اين سبك آموزش و پرورش جديد پيش برود، بچه‌هاي ما از دين بري مي‌شوند. ما بايد كاري بكنيم! واقعاً نمي‌خواهم بگويم كه برگرديم به سبك قديم، اما برگرديم به آن ايده‌ي قديم و آن اينكه از ابتداي كلاس اول؛ وقتي بچه‌هاي ما وارد مدرسه‌ها مي‌شوند به آنها الفباي دين را ياد بدهيم. در واقع اگر تعليم و تعلم درباره‌ي دين باشد ما مشكلات چنداني نداريم. به نظر من تبليغات فعلي ما يك تبليغات دكوري است.
مجله نيايش: بعضي از صاحب نظران علل گريز و رويگرداني جوانان را، شعار زدگي و تناقض در گفتار و رفتار متوليان مي‌دانند، نظر حضرت عالي در اين مورد چيست؟
آيت الله ناصري: البته اين مؤثر است چون اگر اين طور نبود ائمه ـ عليهم السّلام ـ به ما نمي‌گفتند: «كونوا دعاة الناس بغير السنتكم» اين كه ما با غير زبان، يعني با عمل‌مان مردم را هدايت كنيم، مفهومش اين است كه با عمل ما امكان انحراف جامعه هست همچنان كه با عمل ما امكان اصلاح جامعه هم هست، بنابراين عمل ما اثر دارد، ‌گفتار ما، تناقض گويي ما، يا مثلاً كردار ما اگر بر خلاف مسير حق باشد، ‌مسلماً اثر مي‌گذارد به گونه‌اي كه در اذهان ايجاد سئوال مي‌كند و اين سئوال‌ها پاسخگو ندارد. در نيتجه عكس العملش رويگرداني است. ما بايد كارهايمان را اصلاح كنيم. بايد رفتارمان و گفتارمان مطابق آنچه امام راحل ـ رحمه الله ـ مي‌گويد، باشد و از امام خودمان الگو بگيريم. امام راحل ـ رحمه الله ـ گفتار و عملش اين طوري بود كه همه از آن استفاده مي‌كردند. در روايت آمده است: با كسي آشنا و رفيق شويد كه «يذكّركم الله رؤيته»؛ وقتي شما او را مي‌بينيد، او شما را به ياد خدا بيندازد. حالا واقعاً اگر ما آدم‌ها طوري باشيم كه هر كس ديگري را مي‌بيند به ياد خدا بيفتد، خوب، طبيعي است كه خود اين يك ارشاد عملي است.
مجله نيايش: براي اينكه جوانان ما به مساجد بيايند و كارهاي مسجد را به عهده بگيرند، چه راههايي را پيشنهاد مي‌كنيد؟
آيت الله ناصري: يكي از مسائل مهم، جذب جوانان به مسجد است كه در اين رابطه خود مسجد يكي از عوامل مؤثر است. مدرسه و معلمين هم مؤثر هستند، خانواده‌ها (پدرها و مادران در خانه) نيز بسيار مؤثر هستند. اگر خانواده‌ها آنها را به مسجد هدايت كنند و همراه خودشان آنها را به مسجد بياورند، اين خودش مؤثر است؛ خانواده يكي از عوامل بسيار مؤثر است براي اينكه فرزند مسجدي شود همان گونه كه مسجدي بودن معلمي كه بچه‌ها را تربيت مي‌كند، مؤثر است. حال و هواي مسجد نيز در هدايت جوان به مسجد مؤثر است، براي مثال رفتار و گفتار پيش نماز و روحاني مسجد تأثير گذار است؛ مجموعاً تمام اينها دست به دست هم مي‌دهند و ما بايد آنها را تنظيم كنيم تا واقعاً بچه‌هايمان به مساجد بيايند و آن الگوها را از مسجد بگيرند. محتواي عالي دادن به آنچه در مسجد مي‌گذرد، در رو آوردن به مسجد مؤثر است.
دوم اينكه يكي از مسائل مهم، بها دادن به جوانان است؛ يعني كار مسجد را به جوانان واگذار كردن، نه اينكه واگذارشان كنيم هر كار دلشان خواست بكنند، نه... هدايت‌شان كنيم. به آنها كار بدهيم و به كار آنها بها بدهيم تا خودشان احساس مسئوليت كنند، اجازه بدهيد، در اين مورد خاطره‌اي را برايتان نقل كنم:
«امام وقتي آمده بود كربلا، توي خانه كوچكي بودند، آن خانه مال كسي بود كه در اختيار امام گذاشته بود، امام دو سه روزي آمده بودند كربلا بمانند. در آن خانه امام مي‌خواستند، ظهر استراحت كنند. ولي بچه‌ها كه پسر آقا مصطفي و دو سه تا ديگر بودند شلوغ مي‌كردند. حاج احمد آقا ـ رحمه الله ـ مي‌گفت ما فكر كرديم كه چه بكنيم تا اينها آرام بشوند. يك روز فرزند آقا مصطفي را خواستيم و گفتيم: حسين جان! از امروز مدير خانه تويي، تو بايد خانه را آرام نگه داري تا امام استراحت كند. وقتي اين مسئوليت به او داده شد، آن روز خانه آرام بود، هيچ كس جرأت نداشت حرفي بزند، و امام استراحت كردند.» پس بدانيد كه بها دادن و شخصيت دادن به جوان، كار خودش را مي‌كند.
مجله نيايش: حاج آقا! نظرتان درباره‌ي كتاب «نيايش» چيست و محتواي آن را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
آيت الله ناصري: متأسفانه من فرصت ندارم همه‌ي مقالات كتاب نيايش را بخوانم، اگر چه وقتي من ورق مي‌زنم و بعضي از مقالاتش را مي‌خوانم بعضي از مطالب آن نكته‌هاي خوبي است و كلاً مجله خوبي است. معمولاً آن مواردي كه من به آن برخوردم و خواندم، به خصوص مطالبي در خصوص نماز از فلاسفه، مثل ابو علي سينا و امثالهم و غيره ديدم كه نقل يا نوشته شده، خواندم. يا از امام راحل ـ رحمه الله ـ نوشته شده بود خواندم، ديدم نكات جمع آوري شده خوبي است و مناسب و آموزنده است.
مجله نيايش: شما تقريباً در همه اجلاس‌هاي سراسري نماز حضور داشته‌ايد، اثر گذاري اين اجلاس‌ها را در بحث نماز چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
آيت الله ناصري: در سراسر كشور، يك تكان و يك يادآوري است تا همگان توجه به اين موضوع داشته باشند و نماز را يادآوري بكنند و اين خودش خيلي اثر دارد. اثر ديگر اينكه بالاخره عده اي مجبور مي‌شوند مطالعه بكنند، الآن شايد چند هزار كتاب در اين چند سال در ارتباط با نماز نوشته شده است. گرچه بعضي از آنها تكراري است؛ ولي آن تكراري‌ها هم خوب است. همين باعث مي‌شود يك عده به سوي نماز بروند، مطالعه كنند و مقاله بنويسند و در نماز دقت كنند.
يكي ديگر از فوايد اجلاس‌هاي نماز توجه دادن مسئولين است به اينكه بايد واقعاً در ارتباط با نماز، حركتي، تلاشي و كوششي جدي داشته باشند. گرچه من حدس مي‌زنم. ما در مردم مؤثرتر بوده‌ايم تا در مسئولين؛ يعني مردم را بيشتر نماز خوان كرده‌ايم.
من خودم روي مسأله‌ي نماز حساس بودم، آن هم به تأسي از امام كه خيلي روي مسأله‌ي نماز حساس بودند. حتي در نمازهاي جمعه خيلي زياد راجع به نماز بحث مي‌كردم. لذا به عنوان يك كسي كه نسبت به اين موضوع حساس است مجموع بحثم اين است كه فعاليت ما در ارتباط با تربيت ديني و نماز خواندن مردم مؤثرتر بوده است تا مسئولين. مسئولين را نتوانستيم زياد عاشق نمازشان كنيم تا براي نماز كاري بكنند، البته كارهايي انجام شده؛ اما آن طور كه آدم دلش مي‌خواهد نشده است. به طوري كه واقعاً براي نماز عشق بورزند، به نماز علاقمند شوند؛ يعني نمازي كه مي‌خوانند براي آن وقت بگذارند و كار و تلاش كنند، دل بسوزانند و براي نماز يك طرح كار داشته باشند. برنامه ريزي بكنند.
الحمدلله! خيلي پيشرفت‌ها در امر نماز بوده، توجه‌ها شده؛ اما ما معتقديم كه بايد مسئولين ما خيلي بيشتر از مردم در مورد نماز حساسيت داشته باشند و در هر حال در يك سري از كارها پيش قدم باشند كه مردم هم بدانند و الگو بگيرند و پيش قدم شوند.
مجله نيايش: از اينكه در مصاحبه‌ ما شركت كرديد كمال تقدير و تشكر را داريم و اميدواريم در سايه خداوند تبارك و تعالي موفق و مؤيد باشيد. التماس دعا. ان شاء الله موفق باشيد.

منبع : مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم

این مطلب را به اشتراک بگذارید :