نماز، كارخانه‌ انسان سازي

■ نماز، كارخانه‌ انسان سازي

نماز، كارخانه‌ انسان سازي

انّ الانسان خلق هلوعاً،‌اذا مسّه الشّرّ جزوعاً، و اذا مسّه الخير منوعاً، الاّ المصلّين.
انسان حريص و كم طاقت آفريده شد هنگامي كه بدي به او رسد بي‌تابي مي‌كند، و هنگامي كه خوبي به او برسد مانع ديگران مي‌شود، مگر نمازگزاران. « معارج ،19 تا 23»
بعد از ذكر گوشه‌اي از عذابهاي قيامت به ذكر او صاف افراد بي‌ايمان و در مقابل آنها مؤمنان راستين مي‌پردازد تا معلوم شود چرا گروهي اهل عذابند و گروهي اهل نجات.
نخست مي‌فرمايد:
انسان حريص و كم طاقت آفريده شده است (انّ الانسان خلق هلوعاً).
هنگامي كه بدي به او برسد بسيار جزع و بيتابي مي‌كند (اذامسّه الشّرّ جزوعاً).
هنگامي كه خوبي به او رسد از ديگران دريغ مي‌دارد (و اذامسّه الخير منوعاً).
جمعي از مفسران و از باب لغت (هلوع) را به معني حريص و جمعي به معني كم طاقت تفسير كرده‌اند بنابر تفسير اول در اينجا به سه نكته منفي اخلاقي در وجود اينگونه انسانها اشاره شده حرص و جزع و بخل بنابر تفسير دوم به دو نكته جزع و بخل زيرا آيه دوم و سوم تفسيري است براي معني (هلوع).
اين احتمال نيز وجود دارد كه در معني در اين واژه جمع باشد، چرا كه اين دو وصف لازم و ملزوم يكديگرند، آدمهاي حريص غالباً بخيلند، و در برابر حوادث كم تحمل و عكس آن نيز صادق است.
در اين آيه اشاره به سه نكته منفي اخلاقي اشاره شد.[1]
1ـ ان الانسان خلق هلوعا
انسان حريص و كم طاقت آفريده شده است.
كلمه‌ (هلوع) صفتي است كه از ماده (هاء‌ ـ لام ـ عين) و مصدر (هلع) بفتح هاء و لام كه به معناي شدت حرص است اشتقاق شده است.[2]
هلوع كسي است كه هنگام برخورد با ناملايمات بسيار جزع مي‌‌كند و چون به خيري مي‌رسد از انفاق به ديگران خودداري مي‌كند.
شكل ظاهري و باطني انسان
در اينجا سؤال يا سؤالهائي مطرح مي‌شود كه اگر خداوند انسان را براي سعادت و كمال آفريده چگونه در طبيعت او شر و بدي قرار داده است،‌و انگهي آيا ممكن است خداوند چيزي را با صفتي بيافريند و سپس آفرينش خود را مذمت كند؟
و از همه اينها گذشته قرآن در آيه 4 سوره تين صريحاً مي‌گويد: لقد خلقنا الانسان في احسن تقويم ما انسان را با بهترين صورت و ساختمان آفريديم، مسلماً منظور اين نيست كه ظاهر انسان خوب و باطنش زشت و بد است بلكه كل خلقت انسان به صورت احسن تقويم است و همچنين آيات ديگري كه مقام والاي انسان را مي‌ستايند اين آيات با آيه مورد بحث چگونه سازگار است.
پاسخ همه اين سؤالات با توجه به يك نكته روشن مي‌شود و آن اين است كه خداوند نيروها و غرايز و صفاتي در انسان آفريده است كه اينها بالقوه وسيله‌ تكامل و ترقي و سعادت او محسوب مي‌شوند، بنابراين صفات و غرايز مزبور ذاتاً بد نيست، بلكه وسيله‌اي است،‌ امّا هنگامي كه همين صفات در مسير انحرافي قرار گيرد و از آن سوء استفاده شود مايه‌ نكبت و بدبختي و شر و فساد خواهد بود.
في المثل، همين حرص نيرويي است كه به انسان اجازه نمي‌دهد به زودي از تلاش و كوشش باز ايستد. و با رسيدن به نعمتي سير شود اين يك عطش سوزان است كه بر وجود انسان مسلّط است. اگر حرص در علم در مسير تحصيل علم و دانش به كار افتد و انسان حريص در علم و يا به تعبير ديگر تشنه و عاشق بي‌قرار علم باشد مسلماً مايه‌ كمال او است، اما اگر آن در مسير ماديات به كار افتد مايه شر و بدبختي و بخل مي‌گردد.
به تعبير ديگر اين صفت شاخه‌اي از حبّ ذات است و مي‌دانيم حبّ ذات چيزي است كه انسان را به سوي كمال مي‌فرستد اما اگر در مسير انحرافي واقع شود به سوي انحصار طلبي و بخل و حسد و مانند آن پيش مي‌رود.[3]
حرص در اصل يك مايه فطري و يك سرمايه الهي در وجود تمام انسانها است. اگر وجود انسان خالي از حرص بود، بدون ترديد دنبال هيچ برنامه‌اي نمي‌رفت و براي جلب هيچ خيري و دفع هيچ شري قدم برنمي‌داشت.
[1] . تفسير نمونه 25، 27.
[2] . الميزان، ج 20، ص 135.
[3] . نمونه، ج 25 ـ ص 29.

این مطلب را به اشتراک بگذارید :
اشتراک گذاری در کلوب اشتراک گذاری در  فیس بوک اشتراک گذاری در تویتر اشتراک گذاری در افسران

نوع محتوا : مقاله
تعداد کلمات : 692 کلمه
مولف : مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم
ناشر : مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم
1397/11/6 ساعت 13:32
کد : 2404
دسته : آثار تربیتی نماز,آثار فرهنگی و اجتماعی نماز
لینک مطلب
کلمات کلیدی
نماز انسان ساز
سعادت و کمال
خلقت انسان
وسیله سعادت و شقاوت
حرص
حریص
درباره ما
با توجه به نیازهای روزافزونِ ستاد و فعالان ترویج اقامۀ نماز، به محتوای به‌روز و کاربردی، مربّی مختصص و محصولات جذاب و اثرگذار، ضرورتِ وجود مرکز تخصصی در این حوزه نمایان بود؛ به همین دلیل، «مرکز تخصصی نماز» در سال 1389 در دلِ «ستاد اقامۀ نماز» شکل گرفت؛ به‌ویژه با پی‌گیری‌های قائم‌مقام وقتِ حجت الاسلام و المسلمین قرائتی ...
ارتباط با ما
مدیریت مرکز:02537841860
روابط عمومی:02537740732
آموزش:02537733090
تبلیغ و ارتباطات: 02537740930
پژوهش و مطالعات راهبردی: 02537841861
تولید محصولات: 02537841862
آدرس: قم، خیابان شهدا (صفائیه)، کوچۀ 22 (آمار)، ساختمان ستاد اقامۀ نماز، طبقۀ اول.
پیوند ها
x
پیشخوان
ورود به سیستم
لینک های دسترسی:
کتابخانه دیجیتالدانش پژوهانره‌توشه مبلغانقنوت نوجوانآموزش مجازی نمازشبکه مجازی نمازسامانه اعزاممقالات خارجیباشگاه ایده پردازیفراخوان های نماز