انسان هم متناسب با نوع و حجم خطر سعی داشته است که بر حسب غریزه، عقل و برنامه ریزی و افزایش دانش و مهارت ها ، برای بقاء و ادامه حیات از خود دفاع کند. که این دفاع گاهی به صورت مستقیم بوده و گاهی غیرمستقیم. به دفاع غیرمستقیم انسان در مقابل تهدیدها و خطرهای احتمالی، پدافند غیرعامل یا دفاع غیرمسلحانه گفته میشود.

در این یادداشت سعی شده است، تاثیر ژرف و عمیق فریضه نماز و ترویج فرهنگ نورانی آن در مقابله با خطرات احتمالی پرداخته شود و اینکه چگونه می شود با نماز از خود در مقابل خطر و موانع بیرونی و درونی دفاع کرد. تا پایان ما را همراهی بفرمایید.

ابتدا به سراغ کتاب وحی رفته و با برخی از صفات و خصلت های نکوهیده، که سلامت جان و راحتی زندگی را با خطر و مانع مواجه می سازد، آشنا می شویم.

یکی از سوره هایی که سه خطر بزرگ را به ما گوشزد می سازد، سوره مبارکه معارج و آیات ۱۹ به بعد این سوره می باشد. بله عزیزان این خصلت های نکوهیده عبارتند از:

هلوعیت (إِنَّ الْإِنْسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا)؛همانا انسان حریص و بی تاب آفریده شده است (۱۹.معارج)

جزوعیت (إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا)؛ چون آسیبی به او رسد، بی تاب است (۲۰.معارج)

منوعیت (وَإِذَا مَسَّهُ الْخَیْرُ مَنُوعًا)؛ و هنگامی که خیر و خوشی به او رسد، بسیار بخیل و بازدارنده است (۲۱.معارج)

حرص خوردن و جزع و فزع در ناگواری ها و همچنین انحصار طلبی دریافت های مادی همواره خطری بوده است که مانع رشد و تعالی انسان گشته و او را در رسیدن به سعادت و رستگاری با مشکلات عدیده ای مواجه ساخته است.

علی القاعده انسان برای مواجه و رویارویی با این خطرات و تهدیدات درونی و بیرونی بایستی با در دست داشتن ابزاری بتواند از خود به شکل غیر مستقیم دفاع نماید تا در مسیر کمالی خویش با مانعی برخورد نکند.

در آیات بعدی خداوند نماز را به عنوان سلاحی برنده و تاثیرگذار در مواجهه و رویا رویی با این خطر معرفی کرده و فرموده است:الا المصلین! این استثنا کردن افراد نمازگزار حاکی از تاثیر ژرف نماز در شکفتی معنوی و پالایش روحی انسان از سویی و پرورش فضیلت ها و زدودن فسادها از سوی دیگر می باشد. توجه به این واقعیت، نقش برجسته نماز و نیایش را در چشم اهل بصیرت و انصاف آشکار ساخته و اهتمام به ترویج و تعریف این فریضه پر رمز و راز را بر دوش آگاهان جامعه می نهد.

برای اینکه تاثیر عمیق نماز در حوزه پدافند غیرعامل (دفاع غیر مستقیم در مقابل خطرات و تهدیدات درونی و بیرونی) واضح تر گردد، بیانی از نهج البلاغه آقا امیرالمومنین علی علیه السلام ، در ذیل اشاره می گردد. حضرت فرمودند: «خداوند بندگان مومن را با نمازها و زکات ها و روزه های دشوار از کبر و خودبینی حفاظت و حراست می کند. به پیکر آنان آرامش می بخشد، به دیدگان آنان فروتنی می دهد و نفس آنان را رام می سازد. دل های آنان را افتادگی می آموزد و خودپسندی را از آنان دور می کند.»

و امروزه که بلای طغیان، تجاوز، زورگویی، زیاده طلبی و تحقیر دیگران و نادیده گرفتن حق صاحبان حق بزرگ ترین آفت جوامع بشری و جامعه جهانی است. باید گفت که علاج این همه، در این بیان والای امیر مومنان علی (علیه السلام) وجود دارد.

عبادات اسلامی و خاصه نماز، برای زدودن این آفات و خصلت های نکوهیده و رذیلت های اخلاقی از جان آدمیان، از جمله درمان های موثر و کارآمد می باشد. نماز اگر با حال و حضور چنانچه آگاهانه، عاشقانه و خاشعانه اقامه گردد، بی شک روح آدمی را به نیازمندی های ذاتی و فطری خود آگاه ساخته و ریشه کبر و تفاخر و جبرت موهوم و دیگر خصلت های پست را در درون انسان می سوزاند، و تضرع و خاکساری در برابر خداوند نور بصیرت را بر دل او می تاباند و سایه وهم آلود خود برتربینی را از او و جامعه می زداید.

همانطور که مستحضرید خطراتی مثل تکبر و غرور و حرص و دیگر صفات ناپسند، خطر و تهدیدی جدی برای انسان بوده و هست، و چه بسیار حقیقت ها را ناشناخته و چه راه های فضیلت را ناپیموده می گذارد. چه کینه ها و خصومت های نا به حقی و چه زشتی ها و ناهنجاری های که پدید می آورند.

آری؛ برخی از این صفات، حجاب حقیقت و خار راه فضیلت، و دشمن صفا و صداقت و انگیزه دشمنی و شرارت بودند. جوامع بشری از آغاز عمر خود تاکنون ضایعات بی شماری را از این خطرات و تهدیدهای بیرونی و درونی که بر اثر تعصبات و سرکشی ها صورت گرفته، تحمل کرده اند و می کنند.

نماز با نقش تاثیرگذاری که در سلامت جسم و جان فرد نمازگزار دارد و با تاثیر عمیقی که در کاهش آلام و آسیب های اجتماعی دارد، بی شک یکی از داروهای درمان گر و بسان یک شربت مقوی در افزایش توان مندی ظرفیت های انسان و جامعه با خطرات احتمالی قلمداد می گردد.

جمع بندی و نتیجه گیری؛

همانطور که مستحضر هستید، مجموعه اقداماتی که در پدافند غیرعامل صورت می گیرد، می بایست منجر به افزایش پایداری و مقاومت انسان از سویی، و کاهش آسیب ها از سوی دیگر در هنگام مواجه و رویارویی با خطر و تهدیدها بینجامد و در نهایت پیروزی و غلبه را برای بشر به ارمغان آورد.

هرچه شناخت ما نسبت به عوامل وقوع خطر و تهدید بیشتر باشد، همزمان بهره مندی ما از ابزار و تکنیک های دفاعی، افزایش یافته و میزان آسیب دیدگی ما را به شدت کاهش می بخشد.

لذا همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند، باید گفت:

«نماز، رکن اصلی دین است و باید اصلی ترین جایگاه را در زندگی مردم داشته باشد . حیات طیبه ی انسان در سایه ی حاکمیت دین خدا وقتی حاصل خواهد شد که انسانها دل خود را با یاد خدا زنده نگهدارند و به کمک آن بتوانند با همه ی جاذبه های شر و فساد مبارزه کنند و همه ی بتها را بشکنند و دست تطاول همه ی شیطانهای درونی و برونی را از وجود خود قطع کنند. این ذکر و حضور دایمی، فقط به برکت نماز حاصل می شود؛ و نماز درحقیقت پشتوانه یی مستحکم و ذخیره یی تمام نشدنی در مبارزه یی است که آدمی با شیطان نفس خود که او را به پستی و زبونی می کشد، و شیطانهای قدرت که با زر و زور او را وادار به ذلت و تسلیم می کنند، همیشه و در همه حال دارد. هیچ وسیله ای مستحکمتر و دائمی تر از نماز برای ارتباط میان انسان با خدا نیست.

آن چه من با قلم قاصر و معرفت ناچیز خود می‌گویم آن است که مردم ما و جامعه ما، و به خصوص جوانان ما که اکنون بار امانت سنگینی را بر دوش گرفته‌اند؛ باید نماز را منبع قدرتی لایزال بدانند، و در برابر جبهه فساد و بی‌عدالتی و کج روی که امروز بشریت را تهدید می‌کند، از نماز و یاد خدا نیرو بگیرند. میدان مبارزه‌ای که امروز پیش روی ماست، ما را به تکیه‌گاه مستحکم ذکر خدا و امید و اعتماد به او، بیش از همیشه و بیش از همه، محتاج می‌سازد، و نماز آن سرچشمه جوشانی است که این امید و اعتماد و قدرت معنوی را به ما می‌بخشد.

نماز با حضور و با توجه‌، نمازی‌ که‌ از یاد و ذکر سرشار است‌، نمازی‌ که‌ آدمی‌ در آن‌ با خدای‌ خود سخن‌ می‌گوید و به‌ او دل ‌می‌سپارد. نمازی‌ که‌ والاترین‌ معارف‌ اسلام‌ را پیوسته‌ به‌ انسان‌ می‌آموزد، چنین‌ نمازی‌ انسان‌ را از پوچی‌ و بی‌هدفی‌ و ضعف‌ می‌رهاند و افق‌ زندگی‌ را در چشمش‌ روشن‌ می‌سازد و به‌ او همت‌ و اراده‌ و هدف‌ می‌بخشد و دل‌ او را از میل‌ به‌ کجروی‌ و گناه‌ و پستی‌ نجات‌ می‌دهد. از این‌ روست‌ که‌ نماز در همه‌ی ‌حالات‌، حتی‌ در میدان‌ نبرد و سخت‌ترین‌ آزمایش های‌ زندگی‌، اولویت‌ خود را از دست‌ نمی‌دهد. انسان‌ همیشه‌ به‌ نماز، محتاج‌ است‌، و در عرصه‌های‌ خطر، محتاج تر.»

مسعود دریس(مدیر روابط عمومی و امور استان های ستاد اقامه نماز)

خبرگزاری شبستان،

این مطلب را به اشتراک بگذارید :