رضا اخوی

تهیه مرکز تخصصی نماز

یکی از راهکارهای تقویت حضور قلب این است که به یک نکته مهم توجه کنیم. آن نکته مهم این است که نماز ما را را اشیا و موجودات و افراد بسیاری می‌بینند و همانگونه که گناهان ما را ثبت می‌کنند، نماز ما را می‌بینند و به کیفیت آن نزد خداوند شهادت می‌دهند.

البته این شاهدان متفاوتند؛ برخی درونی هستند و برخی بیرونی. اعضای بدن[1] و وجدان^[2] ، نمونه هایی از شاهدان درونی هستند و آگاهی و نظارت پیامبر و امامان معصوم علیهم السلام،^[3]  زمان،[4] و فرشتگان^[5]، از قبیل شاهدان بیرونی.

بله! واقعیت دارد انسانی که به نماز ایستاده، نه تنها در محضر الهی است، بلکه فرشتگان، زمینی که روی آن به نماز ایستاده، لحظات و وقت نماز گذاردن، امام زمان علیه السلام، اعضای بدن او و... همه و همه او را می بینند!

امام صادق علیه السلام پیرامون احاطه­ی فرشتگان بر انسان در هنگام نماز می فرماید: «إذا قَام المُصَلِّی إلَی الصَّلاة، نَزَلَت عَلَیه الرَّحمَة مِن أعنَانِ السَّماء إلی أعنانِ الأرضِ و حُفَّت بِه المَلائِکة و نَاداهُ مَلَکٌ لَو یَعلَم هَذا المُصَلِّی مَا فِی الصَّلاة مَا انفّتَل؛ هنگامی که انسان به نماز ایستد، رحمت خدا از آسمان بر او نازل می شود و ملائکه اطرافش را احاطه کرده و فرشته ای می گوید: اگراین نمازگزار ارزش نماز را می دانست هیچ گاه از نماز منصرف نمی شد». [6]

 و حضرت علی علیه السلام درباره توجه خداوند نسبت به فرد نمازگزار فرمود: «چون نمازگزار به نماز مى‏ايستد براى او سه‏ خصلت‏ است: فرشتگانی‏ او را از جاى پاهايش تا آسمان احاطه مى‏كنند، و از آسمان بر فرق سرش رحمت و نيكى فرو مى‏ريزد و فرشته‏ ای از سمت راست و چپ بر او گماشته مى‏شود. در این حال اگر نماز گزار توجه خود را از دست بدهد خدای تبارک وتعالی ندا مى‏دهد: بهتر از من کسی را یافته ای که به او توجه می­کنی؟ اگر نمازگزار می دانست با چه كسى مشغول مناجات است خسته و تافته نمى‏شد».^[7]

یک حقیقت علمی

یکی از واقعیت­هایی که در منابع دینی ما وجود دارد و امروزه دانش­مندان هم به آن اعتراف کرده­اند، وجود درک و شعور در اشیا و جمادات است. یعنی تمام چیزهایی که در اطراف ما هستند و ما کمترین درک و شعوری برای آنان قائل نیستیم، همین ها هم دارای درک و شعور بوده، طاعات و عبادات یا خدای ناکرده گناه و معصیتی را که ما در حضور او انجام داده ایم، ثبت می کند و روزی در پیشگاه پروردگار به شهادت لب به سخن وا خواهند نمود.

پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله فرمودند: «فضايي كه انسان در آن اعمال خوب يا بد (گناه يا عبادت) انجام مي­دهد، شاهداني از طرف پروردگار هستند كه به نفع يا ضرر او شهادت خواهند داد».^[8]

همچنین به «ابوذر غفاري» فرمودند: «بنده­اي نيست كه پيشاني خود را (به عنوان سجده) در جايي از زمين بگذارد؛ مگر اين­كه آن قسمت از زمين، در روز قيامت به نفع او شهادت خواهد داد».^[9]

سر بر آن رو مي نهم من بر زمين                تــا گواه من بود در يوم دين

يوم دين كه بود ُزلْزِلَتْ  زِلْزَالَـــها                اين زمين باشد گواه حال ها

گــو  تُحَدِّثْ  چهــره  اَخْبارهـــا                در سخن آيد زمين و خارها

امام صادق علیه السلام نیز فرمودند: «صَلُّوا مِنَ المساجِدِ في بِقاعٍ مُخْتَلِفَةٍ فَاِنَّ كُلَّ بُقْعَةٍ تَشْهَدُ لِلْمُصَلِّي عَلَيْها يَوْمَ القِيامَةِ؛ در مساجد گوناگون نماز بخوانيد؛ زيرا هر قطعه از زمين، در قيامت براي كسي­كه روي آن نماز خوانده، گواهي مي­دهد».^[10]

نمونه­های ناب تاریخی

نگاهی به شرح حال و سیره زندگانی معصومین علیهم السلام نیز این حقیقت را بیشتر آشکار می کند که به چند مورد اشاره می کنیم تا اطمینان و آرامش درونی مان بیشتر شود.

الف: در مورد حضرت علي علیه السلام نقل شده است كه هنگامي كه به خزانه بيت المال درهم و دينار فراواني سرازير مي شد حضرت بدون درنگ همه را ميان مردم تقسيم كرده و سپس در همان مكان دو ركعت نماز مي خواندند. چرا؟! رَجاءَ أنْ تَشْهَدَ لَهُ يَوْمَ القِيامَةِ؛ به اين اميد كه همان مكان در روز قيامت به نفع حضرت شهادت داده و بگويد علي علیه السلام همه بيت المال را ميان اهل آن تقسيم نمود و درهمي براي خود ذخيره نساخت.[11] 

ب: روزي رسول اكرم صلی الله علیه و آله مشغول خواندن سوره زلزال بودند. وقتي به آيه «يَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أخْبَارَهَا» رسيدند، به مردم فرمودند: «مي دانيد زمين به چیزی خبر می دهد؟» عرض كردند: خدا و رسولش بهتر مي دانند.

فرمودند: «فَاِنَّ أخْبارَها أنْ تَشْهَدَ عَلَي كُلِّ عَبْدٍ وَ أمَةٍ بما عَمِلَ عَلَي ظَهْرِها تقولُ: عَمِلَ كذا و كذا يَوْمَ كذا و كذا، فَهَذا أخبارُها؛ منظور از خبر دادن زمين در قيامت، آگاه ساختن وبيان كردن اعمالي است كه بر روي آن صورت گرفته است. مي گويد: فلان مرد يا زن در فلان روز فلان كار(عبادت يا گناه) را روي من انجام داده است، اين است خبر دادن زمين». ^[12]

اين زمين آن روز آيــد در سخـن            بدهد اخبار از عمل ها تن به تن

هر چه كرده هر كس اندر پشت او           باز گويد بي تأمل مــو بـه مــو

   اوفـتد از پــرده  بيــرون رازهــا             مـانـد از خجلـت بكـام آوازهــا^[13]

ج: شخصی از امام صادق علیه السلام پرسيد: آيا انسان نمازهايش را در يك مكان بخواند يا اين كه هر نمازي را در جايي بخواند؟ حضرت در پاسخ فرمودند: «بهتر است نمازهايش را در جاهاي مختلف بخواند: فإنَّها تَشْهَدُ لَهُ يَوْمَ القِيامَةِ؛ زيرا مكان نماز گزار در روز قيامت به نفع او شهادت خواهد داد.^[14]

د: بخشی از رفتارها و روش زندگی عبادی و معنوی پيامبر صلی الله علیه و آله برای آموزش و توجه دادن مسلمانان به مسائل مهم و باز کردن افق های نوین در پیش چشم آنان بود. به عنوان مثال نقل شده است: اِنَّهُ لَمْ يَرْتَحِلْ مِنْ مَنْزِلٍ اِلَّا وَ صَلَّي فِيهِ رَكْعَتَينِ، وِ قالَ: حَتَّي يَشْهَدَ عَلَيَّ بِالصَّلاةِ؛ رسول خدا صلی الله علیه و آله هيچ منزلي را ترك نمي كردند، مگر اين كه در آن منزل دو ركعت نماز مي خواندند و درباره دلیل این عمل شان مي فرمودند: اين منازل بر نمازي كه در آنها مي خوانم شهادت دهند».^[15] نیز می فرمود: «بر وضو محافظت كنيد (سعي كنيد هميشه با وضو باشيد) و بهترين اعمال شما نماز است و مواظب زمين باشيد؛ چون همواره ملازم و همراه شما است و كسي نيست كه عمل خوب يا بدي روي آن انجام دهد، مگر اين كه زمين آن را بازگو خواهد كرد.^[16]

و ابو سعيد خدري مي گويد: با صداي بلند اذان بگو؛ زيرا از رسول خدا (ص) شنيدم كه مي فرمود: «هيچ جن و انسان و قطعه سنگي آن را نمي شنود، مگر اين كه در روز قيامت به نفع او شهادت و گواهي خواهد داد».^[17]

فیلم زندگی

بنابراین، انسان­هایی که دنبال ثبت و ضبط رفتارهای مثبت خود هستند تا بتوانند نگاه و محبت مردم را به سوی خود جلب کنند، اگر کمی به چاشنی ایمان خود اضافه نمایند، متوجه خواهند شد که تمام اعمال آنان -چه مثبت و چه منفی- به صورت خودکار به به امروز ثبت شده و پس از این نیز خواهد شد و به نفع یا ضد او گواهی خواهند داد، حال خود است که با توجه به نیتی که داشته باید پاسخگو باشد، اگر نیتی الهی و خالص بوده، تمام عبادات و نمازهایش هم مدافع او خواهند بود و اگر به قصد ریا و فریب کاری انجام داده، همان ها دشمن او و شاهدی علیه او خواهند گردید و او فیلم زندگانی خود را هم مشاهده خواهد کرد تا راه هیچگونه انکاری هم باقی نماند. همانگونه که امیر بیان حضرت علي علیه السلام فرمودند: «أعْمَالُ الْعِبَادِ فِي عَاجِلِهِمْ نُصْبُ أعْيُنِهِمْ فِي آجِلِهِمْ؛ اعمالي كه بندگان در دنيا انجام مي دهند، در روز قيامت مقابل چشمان خود نصب شده مي بينند».^[18]

و امام صادق علیه السلام فرمودند: «يُذْكَرُ بِالْعَبْدِ جَمِيعَ مَا عَمِلَ وَ مَا كُتِبَ عَلَيْهِ حَتَّي كَأَنَّهُ فَعَلَهُ تِلْكَ السَّاعَةِ؛ تمام كارهاي انسان و اعمالي را كه توسط مأموران الهي در پرونده او ثبت شده، براي او آورده مي شود (به نمايش در مي آيد)، گويا كه آنها را در همين لحظه انجام داده يا در حال ارتكاب آن است».^[19]

راوي پرسيد: يعني كارهايي را كه انجام داده است در پرونده مشاهده مي كند؟ امام فرمود: «همه كارهاي خود را حتي لحظه ها و كوچك ترين كلمه اي كه به زبان آورده، هر گامي كه برداشته و آنچه انجام داده است به ياد مي آورد، گويا آنها را در همان لحظه انجام داده است».[20]

يك مژده

شاید برخی بپرسند: حال كه همه اعمال ما محفوظ و بايگاني مي شود و روزي در پيشگاه عدل الهي پرونده اعمال ما گشوده خواهد شد و در هر زمان و مكان و فضا و با هر وسيله ايي كه مرتكب گناه  شده ايم، همانها بر ضرر ما گواهي خواهند داد، پس ستّاريت و پرده پوشي خداوند چه مي شود؟! چرا گفته مي شود هر كس توبه كند خداوند گناهان او را مي بخشد؟

پاسخ این سؤال در حديث آمده است. امام صادق علیه السلام فرمودند: زماني كه بنده اي توبه نصوح (واقعي) كند، خداوند او را دوست مي دارد و گناهانش را مي پوشاند. راوي پرسيد: اين پوشاندن و ستاريت خداوند چگونه است؟ (چون همه چيز ثبت و ضبط شده است). امام فرمودند: پرده پوشي خداوند به اين صورت است كه فرشتگاني كه اعمال آدمي را مي نويسند، گناه توبه كار را از ياد برده و آن را فراموش مي كنند، و خداوند به اعضا و جوارح انسان گنه كار و به مكاني كه در آن گناه كرده است دستور مي دهد تا گناه شخص توبه كار را پوشانده، بازگو ننمايند و در حالي اين شخص گنه كار خداوند را ملاقات مي كند كه هيچ شاهد و گواهي بر گناه او نخواهد بود.^[21]

«إنَّ اللهَ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَي لا يَخْفَي عَلَيْهِ مَا الْعِبَادُ مُقْتَرِفُونَ في لَيْلِهِمْ وَ نَهَارِهِمْ، لَطُفَ بِهِ خُبْرَاً وَ أحَاطَ بِهِ عِلْمَاً، أعْضَاؤُكُمْ شُهوُدُهُ وَ جَوَارِحِكُمْ جُنُودُهُ وَ ضَمَائِرِكُمْ عُيُونُهُ وَ خَلَوَاتُكُمْ عِيَانُهُ؛ همانا آنچه بندگان در شب و روز انجام مي دهند بر خداوند پنهان نيست؛ بلكه با علم دقيق خود از اعمال آنها آگاه است و با علم خويش بر آنها احاطه دارد. اعضاي شما گواهان او، اندام شما سپاهيان او و روان و وجدانتان، جاسوسان او هستند و بدانید که خلوت هاي شما بر خداوند آشكار است». ^[22]

این مطلب را به اشتراک بگذارید :