رضا اخوی

تهیه مرکز تخصصی نماز

طبع انسان به گونه ای است که نسبت به محبت ورزی دیگران واکنش مثبت نشان داده، خرسند شده و  احساس برانگیختگی احترام و انس نسبت به او می یابد. از بهترین جلوه های ابراز محبت، هدیه دادن است که در آموزه های دینی نیز بدان تأکید فراوان شده است؛ هدیه در اعیاد مختلف، سوغاتی آوردن و ... نمونه هایی از این قبیل است. اگرچه در نگاه نخست با شنیدن کلمه هدیه، همواره هدیه مادی به ذهن خطور می کند، ولی روشن است که گاه هدیه معنوی به مراتب بهتر و لذت بخش تر از هدایای مادی است، که چه بسا با گذر زمان مشمول فراموشی و خرابی می گردد. در هر حال رهاورد هرگونه هدیه ای، ایجاد و استحکام پیوند محبت و دوستی و ابراز علاقه درونی نسبت به طرف مقابل است.

آیا تا به حال به این فکر افتاده اید که به خدا هم هدیه بدهید؟ اگرچه ظاهر این سؤال کمی عجیب به نظر می رسد، ولی حقیقت این است که انسان نیز می تواند محبت و دوستی خود را به وسیله یک هدیه معنوی تقدیم پروردگار مهربانش نماید.

این هدیه معنوی در سخن امام باقر علیه السلام چنین آمده است: «إِنَّ صَلَاهََ اللَّیْلِ... وَ هِیَ هَدِیَّهُ الْمؤمن إِلَی رَبِّهِ فَأَحْسِنُوا هَدَایَاکُمْ إِلَی رَبِّکُمْ یُحْسِنِ اللَّهُ جَوَائِزَکُمْ؛ همانا نماز شب هدیه مؤمن برای پروردگارش می باشد، پس هدایای خویش به پروردگارتان را نیکو سازید تا خداوند نیز پاداش شما را نیکو گرداند».[1]

جالب است که می فرماید وقتی شما به خدا هدیه می دهید، خداوند هم به شما هدیه و پاداشی برتر خواهد داد که باعث روشنی چشم شما خواهد شد: «فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَّا أُخْفِیَ لَهُم مِّن قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزَاء بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ؛ پس هیچ کس نمی داند چه چیزهایی که روشنی بخش چشم ها است برای آنان ذخیره شده است به سزای اعمالی است که می کرده اند».[2]

از این رو علما و صالحان که به خوبی عظمت و شأن نماز شب را در پیشرفت و ترقی مادی و معنوی خود درک کرده بودند، همواره ملازم نماز شب بودند و بر انجام آن را بر خود لازم می دانستند، لزومی از سر عشق و دلدادگی به خدای مهربانی که هر لحظه می توان با او خلوت کرد و ناگفته های درونی را برای آن مهربان تر از مادر، واگویه کرد و حلاوت دوستی و عشق بازی با پروردگار را چشید. لذا در حالات حضرت امام خمینی(ره) نقل شده که ایشان در بيمارى، در صحت، در زندان، در خلاصى و در تبعيد حتى بر روى تخت بيمارستان قلب هم نماز شب مى خواند.

امام در قم بيمار شدند و به دستور پزشكان، مى بايست به تهران منتقل شوند. هوا هم بسيار سرد بود و برف مى باريد و جاده ها يخبندان بود. امام چندين ساعت در آمبولانس بودند و پس از انتقال به بيمارستان قلب، باز نماز شب خواندند. شبى هم كه امام از پاريس به سوى تهران مى آمدند، تمام افراد در هواپيما خوابيده بودند و تنها امام در طبقه بالاى هواپيما، نماز شب مى­خواندند و شما اگر از نزديك ديده باشيد، آثار اشك بر گونه­هاى مبارك امام حكايت از شب زنده­دارى و گريه­هاى نيمه شب وى دارد.^[3]

فرزند استاد شهيد مطهّرى نیز ضمن تشريح وقايع شب شهادت استاد چنين مى گويد: آن شبى كه خبر ترور را شنيديم، همگى تا صبح بيدار بوديم. ساعت 5/2 بعد از نيمه شب بود كه زنگ ساعتى كه ايشان را مطابق معمول براى نماز شب بيدار مى كرد، به صدا در آمد، ولى ديگر او در قيد حيات نبود. او نماز شبش را در ميان خون مطهرّش، زودتر از موعد نماز شب در تاريكى خيابان خوانده بود.^[4]

این سنت و شیوه ی همیشگی عارفان و واصلان بارگاه دوست است که شب های خود را با یاد و نام خدا مزین نموده، توشه راه بر می گیرند، به گونه ای که حضرت آيت اللّه العظمى مرعشى نجفى رحمه الله عليه به فرزندش چنین وصيت كرد: سجّاده اى كه 70 سال بر روى آن نماز شب به جا آورده ام و تسبيحى از تربت امام حسين عليه السلام كه با آن در سحرها به عدد دانه هايش استغفار كرده ام، با من دفن شود.^[5]

و علاّمه طباطبايى- صاحب تفسیر گرانقدر المیزان- مى فرمودند: وقتی براى تحصيل به نجف اشرف مشرف شدم، به خاطر خويشاوندى، گاه گاهى به محضر «مرحوم قاضى» شرفياب مى شدم. روزى كنار در مدرسه­اى ايستاده بودم كه مرحوم قاضى از آنجا عبور مى كردند. وقتى به من رسيدند، دست خود را روى شانه من گذاردند و گفتند: «اى فرزند! دنيا مى خواهى نماز شب بخوان! و آخرت مى خواهى نماز شب بخوان!».^[6]

کیفیت نماز شب

با وجود اینکه برای برای این نماز آثار و برکات مادی و معنوی بسیار زیادی از قبیل زياد شدن رزق و روزي^[7]، خوش بویی، زيبایی و نورانيت صورت،^[8] اداي قرض، ‌از بين رفتن غمها، زياد شدن نور چشم^[9] و... بیان شده است، ولی اگر کسی بتواند با دوری گزیدن از گناه، توفیق خواندن نماز شب را بیابد، انجام آن بسیار ساده و آسان است.

نماز شب 11رکعت است که 8 رکعت آن (4 نماز دو رکعتی) به نیت نافله شب خوانده می شود که شکل آن مانند نماز صبح است [با این تفاوت که اولاً به نیت نافله شب می خواند و مستحب است و ثانیاً می تواند بلند یا آهسته بخواند] و بعد از آن 2 رکعت به نیت «شَفع» و در آخر هم یک رکعت به نیت «وَتر» بجا آورده می شود.

وقت نافله شب هم از نصف شب است تا اذان صبح و بهتر است نزديك اذان صبح خوانده شود.[10] ضمن اینکه خواندن سوره در ركعت هاى نماز شب لازم نيست و مى توان فقط به خواندن سوره (حمد) اكتفا كرد. همچنین چنانچه انسان هنگامی از خواب برخیزد که فرصت کافی برای خواندن نماز شب به صورت کامل را نداشته باشد، می­توان به خواندن سه رکعت آخر (شفع و وتر) یا فقط یک رکعت (وتر) اکتفا نمود و از آثار و برکات نماز شب بهره­مند گردید.

سفارش پدرانه

رهبر معظم انقلاب حضرت آيت اللّه العظمی امام خامنه اى دامت ظله العالى، در اهميّت نماز شب مى فرمايند: نماز شب بخوانيد و آن هم نماز شب با توجّه، نماز شبى كه مى فهميد چه مى كنيد، نه نمازى كه در آن توجّه نباشد. نماز شب بايد با توجه و عنايت باشد. اثر نماز شب در شما كه جوان هستيد، بسيار زيادتر از نماز شبى است كه من مى خوانم. اين اثرات را حفظ كنيد و چيزهايى كه براى هدف و تكامل­تان لازم است فرا بگيريد و ايام را از دست ندهيد كه اين ايّام و اين فرصتها قابل بازگشت نيستند.[11]

صلا زدند که برگ صبوح ساز کنید         به ساز مرغ سحر ترک خواب ناز کنید

می‌خمار شکن می‌دهند کز سرها           خمار چون شکن زلف یار باز کنید

سرود بدرقه‌ی کاروان شب خوانید          در ای قافله‌ی صبح پیشواز کنید

به ساز زهره، سماوات می‌دهد پیغام        که گوش دل به مناجات اهل راز کنید

وضو به چشمه‌ی صهبای صبحدم سازید   به سوی قبله‌ی میخوارگان نماز کنید

چو بلبلان بهاری به اهتزاز نسیم            هوای شور و نوایی به سوز و ساز کنید[12]

این مطلب را به اشتراک بگذارید :