در زبان عربی جار به معنای همسایه است. همچنین جار به معنای پناه نیز آمده است. کلمه جار چه زیبا برای همسایه انتخاب و به کار برده شده است. پناه بخشی همسایه، تا بدان حد برای انسان به عنوان یک نیاز ضروری تلقی می گردد که خداوند خود را همسایه و پناه کسانی نامیده که از این نعمت محرومند و با این نامگذاری، بندگان بی پناه خود را دلداری داده است. گویی خداوند می فرماید: ای بندگان من! اگر در وضعیت های دشوار قرار گرفته اید و همسایه ای نیست تا بدان دلگرم باشید! غصه نخورید و بر خود نلرزید! در چنین اوضاعی من خودم همسایه پناه بخش شمایم، «ای همسایه و پناهِ پناه جویان!»همسایه در دین اسلام از جایگاه خاصی برخوردار است و در میان همه همسایگان، کدام همسایه قدر و منزلت مسجد را دارا است؟ فرامینی که از جانب حق تعالی، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و اهل بیت طاهرین ایشان (علیهم السلام)، مبنی بر ادای حق مسجد وارد شده است، بیانگر اهمیت و جایگاه والای مسجد و مسئولیت خطیر و مهم همسایگان آن است. ‏

آنچه که از برخی از روایات در مورد این¬که چه کسانی همسایه مسجد محسوب می شوند بر می آید، این است که همسایه مسجد را تا چهل خانه ذکر نموده اند. در روایتی از امیر المؤمنین علی (ع) آمده است که: «حریم مسجد چهل ذراع و همسایه های آن چهل خانه از چهار طرف است».

در حدیث دیگری از آن حضرت در باره کسانی که صدای اذان مسجد را می شنوند و به عنوان همسایه مسجد معرفی شده اند، نقل شده است که فرموده است: «همسایه مسجد چنانچه عذر یا بیماری نداشته باشد، نمازش بجز در مسجد مقبول درگاه الاهی نخواهد بود. از آن حضرت سؤال شد: همسایه مسجد چه کسانی هستند؟ فرمود: کسی که صدای اذان را بشنود».

وظیفه همسایه مسجد در برابر آن
هر چند تأکید ها و تشویق هایی که در زمینه رفت و آمد به مسجد صورت گرفته، عمومی و همگانی است، اما در مورد همسایه مسجد، تأکید بیشتری به عمل آمده و روایات فراوانی در این زمینه از طریق شیعه و سنی وارد شده است. فقهاء با استناد به همین تأکیدات خاصّ است که نماز خواندن در مسجد را برای همسایه مسجد، مستحب مؤکد شمرده اند و ترک نماز در مسجد توسط همسایه مسجد را مکروه شمرده اند. مرحوم سید محمد کاظم یزدی در کتاب عروه الوثقی می گوید: «برای همسایه مسجد مکروه است که بدون عذری مانند؛ باران، نماز را در غیر از مسجد بجا آورد».در رساله عملیه آمده است: «مستحب است نمازهای واجب خصوصا نمازهای یومیه را به جماعت بخوانند و در نماز صبح، مغرب و عشا خصوصا برای همسایه مسجد و کسی که صدای اذان مسجد را می شنود، بیشتر سفارش شده است».

رسول خدا (ص) در مقام تأکید بر این می فرماید: «همسایه مسجد نمازش مقبول نیست، مگر در مسجد» علی (ع) نیز بارها این جمله را بیان می فرمودند: «همسایه مسجد اگر مانعی برایش نباشد و سالم هم باشد، ولی با این حال برای نماز واجب در مسجد حاضر نشود، نمازش مقبول درگاه الهی نخواهد بود».

مسجد و حقوق همسایگان
همان گونه که مسجد دارای حقوقی نسبت به همسایگان خویش است، متولیان و گردانندگان مساجد نیز متقابلا بایستی نکاتی را نسبت به همسایگان مسجد مورد توجه قرار دهند. یکی از مطالبی که در زمینه حقوق همسایگان مسجد به صورت قابل توجه و مهم جلوه گر است، بحث پخش اذان، قرآن و سایر مراسم مذهبی از بلندگوهای مساجد است. آنچه در این مورد می توان گفت این است که پخش اذان از مسجد در پنج نوبت، یک سنت اسلامی است که از زمان پیامبر اسلام (ص) تا به حال در میان سرزمینهای اسلامی با مختصر اختلافاتی در این زمینه رایج و متداول بوده و هست. اذان، شعار یک جامعه اسلامی و علامت مسلمانی است و مخالفت با آنان و یا ابراز انزجار از صدای آن در صبحگاهان و غیر آن برای انسان مسلمان جایز نیست. البته عدم استفاده از بلندگوهای بسیار قوی و رعایت حال همسایگان مسجد اولی و ارجح است.

 منبع : شبستان 

این مطلب را به اشتراک بگذارید :