■ نجات بخش بودن نماز و دعا
خبرگزاری شبستان - سرویس قرآن و معارف: "روزی که حضرت علی علیه السلام خطاب به مردم فرمود: به نظر شما امید بخش ترین آیه قرآن کدام آیه است. بعضی گفتند: آیه: هر کس عمل زشتی انجام دهد یا بر خود ستم کند، سپس آمرزش بخواهد خدا را غفور و رحیم خواهد یافت
امام فرمود: خوب است ولی آنچه من می خواهم نیست.
برخی گفتند آیه: ای بندگان من که بر خود اسراف کرده اید! از رحمت خدا مأیوس نشوید .
امام فرمود: خوب است ولی آنچه من می خواهم نیست.
بعضی دیگر گفتند آیه: پرهیزگاران، کسانی هستند که وقتی کار زشتی انجام می دهند یا به خود ستم می کنند، به یاد خدا می افتند و از گناهان خویش آمرزش می طلبند و چه کسی جز خدا گناهان را می آمرزد؟
باز امام فرمود: خوب است ولی آنچه من می خواهم نیست.
در این هنگام، مردم از هر طرف بسوی امام متوجه شدند و همهمه کردند. فرمود: چه خبر است ای مسلمانان؟ عرض کردند: به خدا سوگند ما آیه دیگری در این زمینه سراغ نداریم.
امام فرمود: از حبیب خودم رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم شنیدم که فرمود: امید بخش ترین آیه قرآن این است: أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَيِ النَّهارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّيْلِ إِنَّ الْحَسَناتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئاتِ ذلِکَ ذِکْري لِلذَّاکِرينَ. با توجه به آن که هر یک از این آیات به زاویه ای از این بحث نظر دارد و یک بعد از ابعاد آن را بیان می کند تضادی با هم ندارند. "
آنچه در ادامه می آید برگرفته از پاره ای از مباحث کتاب "نمازشناسی" اثر حسن راشدی پژوهشگر دینی درباره نقش صعودبخش نماز در رشد درونی انسان است.
نماز توانبخش روح و روان است
تحمل سختیها و تلخیها برای آدمیان دشوار است. هرگاه امر ناگواری برایشان پیش آید بی تابی می کنند و سر و صدا به راه می اندازند و چون خیری به آنان برسد و لذتی ببرند، حاضر نیستند که دیگران را در سرور و شادی خود سهیم کنند. بخل و تنگ نظری می ورزند و مانع خیر می گردند. این حالتها حکایت از ناتوانی روح و روان و پستی طبعشان دارد.
کسانی که پیوسته با حضور قلب، نماز می خوانند و در نمازهای خود به منبع قدرت و منشأ رحمت، توجه دارند و روح خود را به او مرتبط می سازند، قدرت روح و روح توکل خود را بالا می برند، در برابر سختیها و ناملایمات صبور و مقاوم و به هنگام برخورداری از خیرات، دست و دل باز و بخشنده می باشند.
نماز، اجازه نمی دهد که روح و روانشان به ضعف و زبونی کشیده شود. قرآن، تأکید می کند: فقط نمازگزارانی که پیوسته نماز می خوانند و بر نمازهای خود مواظبت دارند، صاحب روح و روان مقاوم و پرتوان می گردند و می فرماید: "... اذا مسه الشر جزوعاً و اذا مسه الخیر منوعاً الا المصلین الذین هم علی صلوتهم دائمون "
از سخنان بزرگان غرب تا بیان دکتر شریعتی درباره نقش نیایش
دکتر الکسیس کارل می نویسد: "نیایش به آدمی نیروی تحمل غمها و مصائب را می بخشد. هنگامی که کلماتی منطقی برای امیدواری نمی توان یافت، نیایش انسان را امیدوار می کند و قدرت ایستادگی در برابر حوادث بزرگ را به او می دهد؛ این کیفیات در همه ممکن است تظاهر کند بویژه در کسانی که روح خود را از غوغا و آشوب زندگی جدید دور نگاه می دارند."
دکتر فلانک لاباخ دانشمند مشهور اروپایی می نویسد: "وقتی ما زانو می زنیم، همه چیز ما را تهدید می کند ولی وقتی بلند می شویم، دور و نزدیک با زمینه روشن و واضح در برابر ما نمودار می شود. هنگام زانو زدن چقدر ضعیف هستیم و هنگام بر خاستن چقدر پرانرژی و نیرومند! پس چرا ما چنین سستی به خود یا دیگران روا می داریم. چرا پیوسته نیرومند نباشیم" نگارنده می گوید: اگر ما نماز را اقامه کنیم، نماز نیز ما را اقامه می کند و سر پا نگه می دارد؛ یعنی به ما نیرو و توان می بخشد)- گاهی دچار غم می گردیم و ناتوان، ترسو و مضطر و رنجدیده می شویم، در صورتی که دعا و نیایش با ماست و شادی و نیرو و شهامت نزد خدا است. نگارنده می گوید: این همان است که قرآن می فرماید: ان القوة لله جمیعاً
دکتر علی شریعتی، که خدا بر او رحمت آورد درباره مطلق نیایش می گوید: اگر هیچ زبانی از ارزش نیایش سخن نمی گفت جز کلماتی که صحیفه سجادیه را ساخته اند و آثار آن را هیچ جا نمی توانستیم یافت جز در روحی که کلمات صحیفه را ساخته است، کافی بود که هر انسان آگاهی، نیایش را یکی از نیرومندترین عوامل تلطیف و تکامل روح و عاطفه نوع انسان در تاریخ بشناسد و آن را در تربیت معنوی جامعه بشری دستی اعجاز گر ببیند، درسی که یک روح وحشی و سخت، همان اندازه به آن محتاج است که روح اهلی و نرم، روحی که هم معنی دوست داشتن را می فهمد و هم زیبایی اشک را، هم می جنگد و هم می داند که سر بر زانوی مهربان او نهادن و در زیر دستهای نوازشگرش، به لذت تسلیم، رام بودن از شکوه آدمی نمی کاهد.
امیدبخش ترین آیه قرآن و ارتباط آن با نماز
نمازهای روزانه از مصداق های روشن حسنات، و حسنات، شوینده سیئات است. خدای تعالی فرمود: و اقم الصلوة طرفی النهار و زلفاً من اللیل، ان الحسنات یذهبن السیئات، ذلک ذکری للذاکرین / نماز را در دو طرف روز و اوایل شب بر پادار! چرا که نمازها، بدیها را از میان می برند و می شویند. این کار برای پند گیرندگان و یاد کنندگان خدا یادآوری و تذکر است.
مفسران با توجه به صدر و ذیل آیه، و قرینه ای که در آن وجود دارد و همچنین با تکیه بر سخنان معصومین، علیهم السلام، گفته اند: مقصود از حسنات در این آیه، نماز روزانه است چون به موجب آیه چهل و پنجم از سوره عنکبوت از فحشا و منکرات باز می دارد و موجب ترک سیئات می شود، و در حقیقت، بدیها را می زداید و باعث می شود که تدارک و جبران گردند و شسته شوند و چون این آیه از بین رفتن سیئات، را به وسیله حسنات – نمازها- مژده می دهد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم آن را امید بخش ترین آیه قرآن معرفی فرمودند، و چون موضوع امید بخش ترین آیه قرآن، نماز می باشد، جان کلام آن بزرگوار این است که باید نماز را امید بخش ترین کار به حساب آورد.
روزی که حضرت علی علیه السلام خطاب به مردم فرمود: به نظر شما امید بخش ترین آیه قرآن کدام آیه است. بعضی گفتند: آیه: هر کس عمل زشتی انجام دهد یا بر خود ستم کند، سپس آمرزش بخواهد خدا را غفور و رحیم خواهد یافت
امام فرمود: خوب است ولی آنچه من می خواهم نیست.
برخی گفتند آیه: ای بندگان من که بر خود اسراف کرده اید! از رحمت خدا مأیوس نشوید .
امام فرمود: خوب است ولی آنچه من می خواهم نیست.
بعضی دیگر گفتند آیه: پرهیزگاران، کسانی هستند که وقتی کار زشتی انجام می دهند یا به خود ستم می کنند، به یاد خدا می افتند و از گناهان خویش آمرزش می طلبند و چه کسی جز خدا گناهان را می آمرزد؟
باز امام فرمود: خوب است ولی آنچه من می خواهم نیست.
در این هنگام، مردم از هر طرف بسوی امام متوجه شدند و همهمه کردند. فرمود: چه خبر است ای مسلمانان؟ عرض کردند: به خدا سوگند ما آیه دیگری در این زمینه سراغ نداریم.
امام فرمود: از حبیب خودم رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم شنیدم که فرمود: امید بخش ترین آیه قرآن این است: و اقم الصلوة طرفی النهار و زلفاً من اللیل، ان الحسنات یذهبن السیئات، ذلک ذکری للذاکرین
با توجه به آن که هر یک از این آیات به زاویه ای از این بحث نظر دارد و یک بعد از ابعاد آن را بیان می کند تضادی با هم ندارند.
گاندی گفت دعا و نماز زندگی مرا نجات داد
در واقع آیه: وَ أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَیِ النَّهارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّیْلِ إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئاتِ ذلِكَ ذِكْرى لِلذَّاكِرِین از کسانی سخن می گوید که نمازهای خود را به خوبی به انجام می رسانند، نمازی با روح و با حضور قلب که آثار گناهان را از دل و جان می شوید.
اما آیات دیگری از کسانی سخن می گویند که دارای چنین نمازی نیستند و تنها از در توبه وارد می شوند. پس این آیه برای آن گروه و آن برای این گروه امید بخش ترین آیه است.
گاندی می گوید: دعا و نماز، زندگیم را نجات داده است. بدون آن باید از مدتها پیش دیوانه می شدم. من در تجارب زندگی عمومی و خصوصی خود تلخ کامیهای بسیار سخت داشته ام که مرا دستخوش ناامیدی می ساخت. اگر توانسته ام بر این ناامیدی ها چیره شوم، به خاطر نمازها و نیایشهایم بوده است. دعا و نماز را؛ مانند حقیقت، بخشی از زندگی خود نمی شمارم. فقط به خاطر نیاز و احتیاج شدید روحی آنها را به کار می بسته ام زیرا اغلب خود را در وضع و حالی می یافتم که احتمالاً بدون دعا و نماز نمی توانستم شادمان باشم. هر چه زمان می گذشت، اعتقاد من به خداوند افزایش می یافت و نیاز من به دعا و نماز، بیشتر می شد و بدون آن زندگی برایم سرد و تهی بود. و آقای دیل گارنگی، روانشناس معروف، می نویسد: هنگامی که کارهای سنگین، قوای ما را از بین می برد و اندوهها هر نوع اراده ای را از ما سلب می کند و بیشتر اوقات که درهای امید به روی ما بسته می شود، به سوی خدا روی می آوریم، ولی اصلاً چرا بگذاریم روح یأس و ناامیدی بر ما چیره شود؟ چرا همه روزه به وسیله خواندن نماز و دعا و بجای آوردن حمد و ثنای خداوند، قوای خود را تجدید نکنیم .
این مطلب را به اشتراک بگذارید :
