■ روح و جسم مکان نماز
مکان نماز محل عروج است. هرچه ظرفیت این مکان بیشتر، عروج بیشتر بهدست میآید. مکانی که بتواند کمکی باشد برای حضور قلب در نماز. پیامبر رحمت6 فرمودند: "هنگامی که انسان برای نماز میایستد، اگر همة توجه و قلبش سوی خدا باشد، در حالی نمازش تمام میشود که مثل روزی است که پاک به دنیا آمده است".[1]
امام صادق7 میفرمایند: "هرگاه رو به قبله ايستادى، دنيا و هرچه را در آن است و مردم و احوال و اوضاع آنها را يكسره فراموش كن و دلت را از هر آنچه تو را از خدا باز مىدارد، فارغ گردان و با چشم دل، عظمت خداى را ببين و آن روزى را به ياد آر كه هر كسى كردۀ خود را مىيابد و همگان بهسوى خداوند كه مولاى حقيقى آنهاست، برگردانده مىشوند و بر پاى ترس و اميد در پيشگاه خدا بايست".[2]
آداب
خواندن نماز در مسجد مستحب است. از بین مساجد، بهترين مسجد، مسجدالحرام، مسجدالنبی6، مسجد كوفه و مسجد بيتالمقدس است و پس از آنها، مسجد جامع شهر، سپس مسجد محله و مسجد بازار. امام صادق7 فرمود: "یک نماز جماعت در منزل، معادل بیست و چهار نماز (فرادا). یک نماز جماعت در مسجد، چهل و هشت نماز [دو برابر نماز جماعت در منزل]. یک رکعت نماز در مسجدالحرام، معادل هزار رکعت نماز در مساجد دیگر و نماز (فرادی) در مسجد، معادل بیست و چهار نماز در غیر مسجد است".[3] نکتۀ دیگر آنکه ثواب نماز در حرم امامان، از نمازگزاردن در مساجد برتر است.[4] البته برای زن، نماز خواندن در خانه و اتاق عقب بهتر است، ولی اگر بتواند كاملاً خود را از نامحرم حفظ كند، در مسجد بهتر است.[5]
چنان به نماز گزاردن به جماعت تأکید شده که در روایات آمده است: نمازی برای همسایه مسجد نیست، مگر در مسجد.[6] این روایت تاکیدی است بر اینکه کسی که دسترسی به نماز جماعت دارد، اگر فرادا نماز بخواند، چنان نمازش بیارزش است که گویی نماز نخوانده است. علاوه بر برکات فردی نماز جماعت برای نمازگزاران، نماز جماعت چنان برکات فراوانی برای جامعه دارد که محروم کردن جامعه از برکات آن به نوعی جفای به خود و جامعه است.
نکته دیگر درباره مکان نماز اینکه،اگر كسی در جايی نماز میگزارد كه محلّ رفت و آمد دیگران است، يا كسی در مقابلش قرار دارد، مستحب است در برابر خود چيزی بگذارد كه میان او و كسی كه پيش روی اوست، يا عبور میكند و يا ممكن است عبور كند، حایل شود. در حايل بودن، چوب يا طناب و حتی اگر خطی بكشد كافی است؛ مثل اینکه سجاده پهن کند و اين كار، بزرگ شمردن نماز است كه به بریدن از خلق و توجه به خالق اشاره میکند.[7]
بهتر این است که انسان در صورت توانایی یک اتاق در خانه خود و یا قسمتی از اتاق را مخصوص عبادت قرار دهد و محیط و وسائل آنجا را نیز برای این امر آماده سازد. قرار دادن یک مکان خاص برای عبادت در خانه از ائمه معصوم: نیز نقل شده است:
امام صادق7 میفرماید: "على7 در خانهاش اتاقى بود که چیزى در آن نبود جز بسترى و شمشیرى و قرآنى و در آن نماز میخواند.[8] همچنین در روایت دیگری در توصیف این اتاق آمده: "حضرت على7 در خانهاش برای نماز اتاقى بود نه کوچک و نه بزرگ... در آن نماز میخوان.[9]
پیامها
ـ همچنانکه مسجد بهترین محل عبادت است، میتواند بهترین محل آموزش، مشاوره و رفع مشکلات باشد.
ـ در چیدمان منزل نظم داشته باشیم و نقطهای را برای عبادت در آن قرار دهیم.
ـ توجه به حقوق دیگران داشته باشیم.
ـ مرتب باشیم.
[1]. عليرضا صابري يزدى، الحكم الزاهره عن النبی و عترته الطاهره، ص287.
[2]. مصباح الشریعة، ترجمه مصطفوى، ص53.
[3]. حر عاملی، وسائل الشیعه، ج5، ص240، ح6443.
[4]. مقصود از حرم، همان محدودهاى است كه ضريح امام7 در آنجا قرار دارد. بنابراين حياط، صحن و خانههاى اطراف حرم را شامل نمىشود.
[5]. توضيح المسائل مراجع، مسأله894.
[6]. هداية الأمة إلى أحكام الأئمة عليهم السلام،ج، ص174.
[7]. سید محمدكاظم طباطبائي يزدي، العروة الوثقی، ج1، فصل14، مسأله3.
[8]. برقی، المحاسن، محقق، مصحح، محدث جلال الدین، ج 2، ص 612.
[9]. همان، حر عاملی، وسائل الشیعة، ج 5، ص 295.