■ جبرانکنندگی نماز
زير درختى نشسته بودم، او شاخة خشكى را گرفت و تكان داد تا تمام برگهايش فرو ریخت. سپس رو به من كرد و گفت: سؤال نكردى چرا اين كار را كردم! گفتم: بگو منظورت چه بود؟ گفت: اين همان كارى بود كه پيامبر6 انجام داد؛ هنگامى كه خدمتش زير درختى نشسته بودم. سپس پيامبر6 اين سؤال را از من كرد و گفت: سلمان، نمىپرسى چرا چنين كردم؟ من عرض كردم: بفرمایيد چرا؟ فرمود: هنگامى كه مسلمان وضو بگيرد و خوب وضو بگيرد، سپس نمازهاى پنجگانه را اقامۀ نماید، گناهان او فرو مىريزد؛ همانگونه كه برگهاى اين شاخه فرو ريخت. سپس اين آيه را تلاوت فرمود: "نماز را در دو طرف روز و اوايل شب برپا دار، زيرا نيكيها، گناهان را برطرف ميسازند"[1].[2]
نماز علاوه بر پيشگيري از گناهان پیشرو، گناهان پيشين را نيز ميزدايد. مداومت بر نماز و رعايت آداب و شرايط آن موجب آمرزش گناهان و پالايش انگيزههاست. رسول خدا6 فرمودند: هركس فقط ازروي ايمان و عمل خالص براي خدا در نماز جماعت شركت كند، خداوند مهربان گناهان او را ميآمرزد؛ مانند كسي كه تازه به تكليف رسيده و اكنون ميخواهد اعمال و تكاليف خود را شروع كند.[3] امام صادق7 فرمودند: هركس دو ركعت نماز بهجاى آورد و بداند كه چه مىگويد، نمازش را در حالى به پايان مىبرد كه در ميان او و خداوند بزرگ هيچ گناهى نماند كه آمرزيده نشده باشد.[4]
رسول خدا6 میفرمایند: "و هنگامى كه به نماز برخاستى و حضور پيدا كردى و سورۀ حمد يا يكى از سورههاى ديگر را بهحسب توانت خواندى، ركوع كردى و ركوعت را تمام نمودى و به سجده رفتى و تشهد خواندى و سلام نماز را دادى، خداوند تمام گناهانى را كه بين دو نماز انجام دادى مىبخشد، و اين هم ثواب تو در نمازت.[5]
امام علي7 ميفرمايند: كسي كه نماز را بهجا آورد، درحاليكه حق آن را بشناسد، آمرزش الهي شامل حال او خواهد شد.[6] ایشان از پيامبر خدا6 نقل ميفرمايند که آن حضرت نماز را به چشمۀ آب گرمي تشبيه فرمودند که بر در خانۀ شخصي باشد، و او روزي پنج نوبت خود را در آن شستوشو دهد؛ بیگمان چيزي از آلودگي بر بدن آن شخص باقي نخواهد ماند.[7]
از برخی افراد که نماز نمیخوانند سؤال میشود که چرا نماز نمیخوانید، در جواب میگویند: وقتی نماز میخوانم از برخی اعمالی که انجام میدهم عذاب وجدان میگیرم؛ برای همین نماز نمیخوانم تا راحت بتوانم کارهایم (گناهانم) را انجام دهم! هرچند این حرف، برداشت اشتباه آنها را نشان میدهد، گویای این است که نماز حداقلی این افراد نیز نهیکنندۀ از گناه و بدی است و میتواند آنها را از راهی که رفتهاند بازگرداند؛ هرچند به این نهی توجه نمیکنند یا این نهی را خاموش میکنند.
نماز بهتدريج بر احساس ابهت خدا در دل ميافزايد و بهتناسب آن از گناه جلوگيري ميكند. ادامۀ اين احساس سبب ميشود كه انسان از ميزان مكروه بكاهد و در انجام مستحبات هم كوشا باشد. در روايتي آمده است كه به پيامبر6 گفتند: فلان شخص روزها نماز مىخواند و شبها دزدى مىكند. آن حضرت فرمودند: "به یقین نمازش او را از اين كار بازخواهد داشت".[8] همچنين در جاي ديگري به حضرت گفتند: فلان جوانِ از انصار که با آن حضرت نماز ميگزارد، مرتکب فواحش نيز ميشود. ايشان در جواب فرمودند: "روزي نمازش او را از اين عمل بازخواهد داشت".[9] سخنان پيامبر خدا6 دليلي است بر اين مطلب که آثار شگرف گناهستيزي نماز، بهتدريج آشکار ميشود. ازطرفي اگر نماز ما را از گناه بازنميدارد بايد نماز خود را بهبود بخشيم!
با توجه به اينكه گناه بلاآفرين، و نماز مانع گناه است، اگر در زندگي ما گرفتاري فراوان است، يك راهكار احتمالي مهم، اصلاح نماز است. بايد نماز خود را بازنگري كنيم.
[1] . هود: 114.
[2] . ناصر مكارم شیرازى، تفسیر نمونه، ج9، ص268.
[3]. شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص59.
[4]. شیخ کلینی، الكافی، ج3، ص267.
[5]. شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج2، ص203.
[6]. ابنشعبه حرانى، تحف العقول عن آل الرسول:، ص117.
[7]. سیدرضی، نهجالبلاغه، خطبۀ 199.
[8]. علامه مجلسی، بحار الانوار، ج79، ص198.
[9]. همان.