■ امام حسن مجتبی ع در قنوت، چه دعاهایی میخوانند؟
در روایات، دعاهای مختلفی برای قنوت نقل شده است؛ از تفاوت روایات قنوت اینگونه برداشت میشود که اولا دعای خاصی وارد نشده است و ثانیا خوب است انسان در قنوتهای نماز خود از ادعیه مختلف استفاده کند که هریک آثار وبرکات مخصوص به خود دارد .
در اینجا متن قنوتهای امامان معصوم که توسط سید بن طاووس در مهج الدعوات آورده شده است را می آوریم:
قنوت امام حسن مجتبی :
یَا مَنْ بِسُلْطَانِهِ یَنْتَصِرُ الْمَظْلُومُ وَ بِعَوْنِهِ یَعْتَصِمُ الْمَکْلُومُ سَبَقَتْ مَشِیَّتُکَ وَ تَمَّتْ کَلِمَتُکَ وَ أَنْتَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ
ای آن که به قدرت خود، ستمدیده را نصرت میدهی و به یاری خود زخم زبان خورده را محافظت میکنی. مشیت تو پیشتاز است و سخنت اتمام دهنده، و تو بر هر چیز توانایی
وَ بِمَا تُمْضِیهِ خَبِیرٌ یَا حَاضِرَ کُلِّ غَیْبٍ وَ عَالِمَ کُلِّ سِرٍّ وَ مَلْجَأَ کُلِّ مُضْطَرٍّ ضَلَّتْ فِیکَ الْفُهُومُ وَ تَقَطَّعَتْ دُونَکَ الْعُلُومُ أَنْتَ اللَّهُ الْحَیُّ الْقَیُّومُ الدَّائِمُ الدَّیْمُومُ قَدْ تَرَى مَا أَنْتَ بِهِ عَلِیمٌ وَ فِیهِ حَکِیمٌ وَ عَنْهُ حَلِیمٌ
و بر آنچه که تأیید میکنی آگاه. ای حاضر هر پنهان و دانای هر راز و پناه هر درمانده، خردها در تو
گمراهند و دانشها در پیشگاهت وامانده. تو خدای زنده قیوم و دایم پیوستهای. آنچه را که بدان دانایی و در آن حکمت راندهای و از آن خویشتنداری نمودهای، میبینی.
وَ أَنْتَ بِالتَّنَاصُرِ عَلَى کَشْفِهِ وَ الْعَوْنِ عَلَى کَفِّهِ غَیْرُ ضَائِقٍ وَ إِلَیْکَ مَرْجِعُ کُلِّ أَمْرٍ کَمَا عَنْ مَشِیَّتِکَ مَصْدَرُهُ وَ قَدْ أَبَنْتَ عَنْ عُقُودِ کُلِّ قَوْمٍ وَ أَخْفَیْتَ سَرَائِرَ آخَرِینَ وَ أَمْضَیْتَ مَا قَضَیْتَ
و تو بر همیاری کشف آن و کمک به بازداشتن آن، در تنگنا نیستی و بازگشت هر امری به سوی توست، همچنان که سرآغاز آن از مشیت تو سرچشمه یافته است و تو از هماهنگی ارادههای هر قومی پرده برداشتهای در حالی که رازهای دیگران را پنهان داشتهای
وَ أَخَّرْتَ مَا لَا فَوْتَ عَلَیْکَ فِیهِ وَ حَمَّلْتَ الْعُقُولَ مَا تَحَمَّلْتَ فِی غَیْبِکَ- لِیَهْلِکَ مَنْ هَلَکَ عَنْ بَیِّنَةٍ وَ یَحْیى مَنْ حَیَّ عَنْ بَیِّنَةٍ وَ إِنَّکَ أَنْتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ الْأَحَدُ الْبَصِیرُ وَ أَنْتَ اللَّهُ الْمُسْتَعَانُ وَ عَلَیْکَ التَّوَکُّلُ
و آنچه را که فرمان دادهای پیش راندهای و آنچه که حکم تو در آن نیست، درمانده است و اندیشهها دارای ظرفیت هستند، اما همان اندیشهها درباره نهان تو بیظرفیت است. باشد که گمراه شوندگان و هلاک
شوندگان، پس از اتمام حجت با آنان هلاک شوند و نیز آنها که زندگی میگیرند و هدایت میشوند، هدایتشان از روی دلیل روشن باشد. و تو، شنوای دانایی و یگانه بینایی، و تو خدایی هستی که از تو یاری خواسته میشود و توکلها بر توست.
وَ أَنْتَ وَلِیُّ مَنْ تَوَلَّیْتَ لَکَ الْأَمْرُ کُلُّهُ تَشْهَدُ الِانْفِعَالَ وَ تَعْلَمُ الِاخْتِلَالَ وَ تَرَى تَخَاذُلَ أَهْلِ الْخَبَالِ [الْفَسَادِ] وَ جُنُوحَهُمْ إِلَى مَا جَنَحُوا إِلَیْهِ مِنْ عَاجِلٍ فَانٍ وَ حُطَامٍ عُقْبَاهُ حَمِیمٌ آنٍ وَ قُعُودَ مَنْ قَعَدَ وَ ارْتِدَادَ مَنِ ارْتَدَّ وَ خُلُوِّی مِنَ النُّصَّارِ وَ انْفِرَادِی عَنِ الظُّهَّارِ
و تو سردمدار آن کسی هستی که زیر دست توست و تو عهدهدار اویی. همه کارها به دست توست. از انفعال آگاهی و از نیرنگ، مطلع و خواری توطئهگران را میبینی و بر اشتیاق آنها را به سوی آنچه که دلهاشان برای آن پر میکشد، از زودگذر فانی گرفته تا متاعی که سرانجامش آتش ناگهانی است، آگاهی داری. تو عقب نشینی هر آن را که عقب نشینی کند، میبینی و بر ارتداد آن کس مرتد شد، آگاهی داری و تنها ماندنم را از یاور و پشتیبان ناظری
وَ بِکَ أَعْتَصِمُ وَ بِحَبْلِکَ أَسْتَمْسِکُ وَ عَلَیْکَ أَتَوَکَّلُ- اللَّهُمَّ فَقَدْ تَعْلَمُ أَنِّی مَا ذَخَرْتُ جُهْدِی وَ لَا مَنَعْتُ وُجْدِی حَتَّى انْفَلَّ حَدِّی وَ بَقِیتُ وَحْدِی فَاتَّبَعْتُ طَرِیقَ مَنْ تَقَدَّمَنِی فِی کَفِّ الْعَادِیَةِ وَ تَسْکِینِ الطَّاغِیَةِ عَنْ دِمَاءِ أَهْلِ الْمُشَایَعَةِ
اما من به تو دلبستهام و چنگ در ریسمان تو انداخته و بر تو توکل کردهام. بارالها تو میدانی که من از تلاش خود فروگذار نکردم و از نشاطم دریغ نورزیدم، چندان که توانم از کف رفت و تنها ماندم. پس راه آن را که پیش از من بود، گرفتم تا همچون پیشینیان خویش، دشمن متجاوز و گردنکش را از ریختن خون پیروانم مهار کنم
وَ حَرَسْتُ مَا حَرَسَهُ أَوْلِیَائِی مِنْ أَمْرِ آخِرَتِی وَ دُنْیَایَ فَکُنْتُ کَکَظْمِهِمْ أَکْظِمُ وَ بِنِظَامِهِمْ أَنْتَظِمُ وَ لِطَرِیقَتِهِمْ أَتَسَنَّمُ وَ بِمِیسَمِهِمْ أَتَّسِمُ حَتَّى یَأْتِیَ نَصْرُکَ وَ أَنْتَ نَاصِرُ الْحَقِّ وَ عَوْنُهُ وَ إِنْ بَعُدَ الْمَدَى عَنِ الْمُرْتَادِ وَ نَأَى الْوَقْتُ عَنْ إِفْنَاءِ الْأَضْدَادِ
و از آخرت و دنیایم نگاهبانی کردم، همانگونه که سروران نگاهبانی کرده بودند. پس مانند خویشتنداری آنان، خویشتندار شدم و خود را به نظام آنان تنظیم کردم و به روش آنان فخر کرده و به شکوه و جلال آنان مباهات
میکنم تا یاری تو از راه برسد که تو یاور حقی هر چند وقت از حد معمول درگذرد و زمان برای نابودی خصم سپری شود.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ امْزُجْهُمْ مَعَ النُّصَّابِ فِی سَرْمَدِ الْعَذَابِ وَ أَعْمِ عَنِ الرُّشْدِ أَبْصَارَهُمْ وَ سَکِّعْهُمْ فِی غَمَرَاتِلَذَّاتِهِمْ حَتَّى تَأْخُذَهُمْ بَغْتَةً وَ هُمْ غَافِلُونَ وَ سُحْرَةً وَ هُمْ نَائِمُونَ بِالْحَقِّ الَّذِی تُظْهِرُهُ وَ الْیَدِ الَّتِی تَبْطِشُ بِهَا وَ الْعِلْمِ الَّذِی تُبْدِیهِ إِنَّکَ کَرِیمٌ عَلِیمٌ
بارالها! بر محمد و آل محمد درود فرست و [دشمنان را] با میخکوب شدگان عذاب ابدی درآمیز و چشمانشان را از بیداری و پیشرفت در باطل بازدار و آنان را چندان در مستی لذتهایشان حیران نگه دار و در حالی که غافلند و سحرگاهان که در خوابند؛ به وسیله حقی که آشکارش میسازی و دستی که به وسیله آن بر سر آنان فرو میکوبی و به وسیله دانشی که ظاهرش میکنی، به صورت ناگهانی آنان را در غذاب خود گرفتار ساز، همانا که تو بخشایشگر دانایی.
و همچنین :
اللَّهُمَّ إِنَّكَ الرَّبُّ الرَّءُوفُ- الْمَلِكُ الْعَطُوفُ الْمُتَحَنِّنُ الْمَأْلُوفُ وَ أَنْتَ غِيَاثُ الْحَيْرَانِ الْمَلْهُوفِ وَ مُرْشِدُ الضَّالِّ الْمَكْفُوفِ تَشْهَدُ خَوَاطِرَ أَسْرَارِ الْمُسِرِّينَ كَمُشَاهَدَتِكَ أَقْوَالَ النَّاطِقِينَ أَسْأَلُكَ بِمُغَيَّبَاتِ عِلْمِكَ فِي بَوَاطِنِ أَسْرَارِ سَرَائِرِ الْمُسِرِّينَ إِلَيْكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ صَلَاةً يَسْبِقُ بِهَا مَنِ اجْتَهَدَ مِنَ الْمُتَقَدِّمِينَ وَ يَتَجَاوَزُ فِيهَا مَنْ يَجْتَهِدُ مِنَ الْمُتَأَخِّرِينَ وَ أَنْ تَصِلَ الَّذِي بَيْنَنَا وَ بَيْنَكَ صِلَةَ مَنْ صَنَعْتَهُ لِنَفْسِكَ وَ اصْطَنَعْتَهُ لِغَيْبِكَ فَلَمْ تَتَخَطَّفْهُ خَاطِفَاتُ الظِّنَنِ وَ لَا وَارِدَاتُ الْفِتَنِ حَتَّى نَكُونَ لَكَ فِي الدُّنْيَا مُطِيعِينَ وَ فِي الْآخِرَةِ فِي جِوَارِكَ خَالِدِينَ.
منبع: مهج الدعوات و منهج العبادات ص45
وقنوتی که رسول خدا به امام مجتبی تعلیم داده اند اینگونه بووده است :«التَّذْكِرَةُ، عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ ع قَالَ: عَلَّمَنِي رَسُولُ اللَّهِ كَلِمَاتٍ فِيالْقُنُوتِأَقُولُهُنَ اللَّهُمَّ اهْدِنِي فِيمَنْ هَدَيْتَ وَ عَافِنِي فِيمَنْ عَافَيْتَ وَ تَوَلَّنِي فِيمَنْ تَوَلَّيْتَ وَ بَارِكْ لِي فِيمَا أَعْطَيْتَ وَ قِنِي شَرَّ مَا قَضَيْتَ إِنَّكَ تَقْضِي وَ لَا يُقْضَى عَلَيْكَ إِنَّهُ لَا يَذِلُّ مَنْ وَالَيْتَ تَبَارَكْتَ رَبَّنَا وَ تَعَالَيْتَ.»
منبع: بحار الأنوار (ط - بيروت) ؛ ج82 ؛ ص209.