■ آشـتی با خدا(عبادت در سه ماه رجب، شعبان و رمضان)
مقدمه
هرکدام از ماههای خدا خصوصیتی دارند که شاید ماه دیگری نداشته باشد؛ اعمال خـاصی کهبرای هرکدام ذکر شده، دلیل این ادعاست. مثلاً برای سه ماه رجب و شـعبان و رمضان بیشترین دعاها، زیارت‌ها و اعـمال عـبادیِ مستحب و واجب وارد شده است. پیامبر اکرم و ائمه طاهرین و به تبع ایشان، بندگان خاص خدا، می‌کوشیدند علاوه بر ماه مبارک رمضان، دو ماه رجب و شعبان را نیز روزه بگیرند و شبها را با عبادت به صبح برسانند. نزدیکان و دوسـتان خودرا نیز به این‌گونه عبادت تشویق و توصیه می‌کردند. پیامبر اکرم و امامان معصوم علیهم‌السلاماز مسلمانان می‌خواستند تا از این ایام برای جبران گذشته‌ها بهره گیرند و با اعمال مشخصی،تاریکی را از دل بزدایند و آن را به نور الهـی مـزیّن گردانند.
. مـاه مـبارک رجب؛ ماه خدا
پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله، این ماه را ماه خدا خوانده و فرموده است هر که یک روز از ماهرجب را روزه بدارد خشنودی خدا را به دست می‌آورد و غضب خدا را از خود دور می‌کند و دریـاز درهـای دوزخ را به روی خود می‌بندد. رجب نام نهری است در بهشت که از شیر سفیدتر و ازعسل شیرین‌تر است و آن‌که یک روز ماه رجب را روزه بدارد، از این نهر خواهد آشامید.1
امام صادق علیه‌السلام وقتی دانـست کـه یـکی از شیعیان، هیچ روزی از ماه رجـب را روزهنگرفته، بـه او فرمود: آنقدر ثواب از تو فوت شده که مقدار آن را جز خدا کسی نمی‌داند! روزه‌دارِ
- اقبال: 634
این ماه ـ حتی یک روز ـ از سکرات و سختی‌های مـرگ و بـعد از مـرگ و از عذاب قبر ایمن می‌گردد، به آسانی از صراط می‌گذرد و آن کـه سـه روز از این ماه را روزه بدارد، از ترس بزرگ روزقیامت و از شدّت‌ها و هول‌های آن روز ایمن گردد.1
همچنین در آسمان هفتم فرشته‌ای است که آن را «داعی» نـامند. هـنگامی کـه ماه رجب ازراه می‌رسد، این فرشته در همه شبهای این ماه، مـی‌گوید: «خوشا به حال تسبیح‌کنندگان خدا!خوشا به حال فرمانبرداران خدا! خداوند متعال می‌فرماید: همنشین کسی هستم که بـا مـن همنشینی کـند، فرمانبردار کسی هستم که فرمانبردارم باشد و بخشنده خواهانِ بخشایش هستم.مـاه، مـاهِ من و بنده، بنده من و رحمت، رحمت من است. هر کس در این ماه مرا بخواند او راپاسخ مـی‌گویم و هـر کـس از من بخواهد به او می‌دهم. هر کس از من هدایت بخواهد او را هدایت کنم. این مـاه را رشـته‌ای بـین خود و بندگانم قرار دادم که هر کس آن را بگیرد، به من می‌رسد.»2
در این ماه، زیـارت امـام هـشتم علیه‌السلام (مفاتیح الجنان، در اعمال ماه رجب) و نیز عمره بسیار ثواب دارد.3
شب جمعه اول ماه رجب را «لیـلة الرغـائب» می‌نامند. از حضرت رسول صلی الله علیه وآله، برایآن نماز نقل شده که بسیار فضیلت دارد، چـنان‌که گـناهان بـسیار به سبب آن آمرزیده شود و آن نمازدر شب اول قبر، در صورت جوانی بسیار زیبا و خوش‌منظر و خوش‌صحبت بـر او وارد شـود و غم واندوه از دلش بزداید و مونس او در قبر باشد. چگونگی این نماز به تفصیل در کتابهای دعـا آمـده اسـت.4
تولد امام محمدباقر علیه‌السلام در اولین روز این ماه، شرافت بیشتری به این ایام بخشیدهاست بندگان صـالح خـدا در سه روز سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم ماه رجب به اعتکافمی‌نشینند و اگر توفیقی داشته بـاشند، عـمل «ام داود» را نـیز در روز پانزدهم به جای می‌آورند.که شرح مفصل آن و نیز دیگر ادعیه و اعمال ماه رجب را مـی‌توان در کـتاب شـریفمفاتیح الجنان یافت و مطالعه کرد.
روز بیست و هفتم این ماه نیز از اعیاد عظیم اسـت و روزی اسـت که حضرت رسول صلی اللهعلیه وآله در آن روز به رسالت مبعوث گردید و جبرئیل به پیامبری بر آن حضرت نـازل گـردید.
2. ماه شعبان، ماه پیامبر صلی‌الله علیه وآله
حضرت رسول(ص) ماه شریف شـعبان را روزه مـی‌داشت و به ماه رمضان وصل می‌کرد ومی‌فرمود شـعبان مـاه مـن است، هر که یک روز از ماه مرا روزه بـدارد، بـهشت بر او واجب شود. وامام زین‌العابدین علیه‌السلام در این ماه، در جمع اصحاب خود می‌فرمود: بـرای مـحبّت
- امالی صدوق: 15
- المراقبات: ص 70
- کافی: 4 / 536
- مـفاتیح الجـنان، اعمال مـاه رجـب؛ اقـبال 3 / 185 فصل 10 و بحارالانوار 107 / 126
پیغمبر خود و تقرّب بـه سـوی پروردگار، این ماه را روزه بدارید تا در روز قیامت، کرامت خداشامل حالتان گردد و بهشت از آن شـما گـردد.1
در این ماه چشم جهان و جهانیان بـه دیدار سه مولود از خـاندان نـبوت و امامت روشنگردید: روز سوم و لایت بـا سـعادت امام حسین علیه‌السلام، روز چهارم، ولادت حضرتاباالفضل العباس و روز پنجم ولادت امام سجاد علیه‌السلام و روز نیمه شعبان، روز تـولد امـامدوازدهم امامنا المهدی حضرت حجة بـن الحـسن عـلیه‌السلام است. این مـاه، مـاه شادی اهلبیت است و مـاه جـشن شیعیان. هم به مناسبت اعیاد بزرگی که به روزهای ماه شعبان زیبایی ونور بـخشیده و هـم به آن دلیل که مژده ماه خـدا، مـاه مبارک رمـضان را بـا خـود دارد.
ماه شعبان را ماه اسـتغفار نامیده‌اند و از ذکرهای هر روز این ماه استغفار است.2 شاید بداندلیل که دل از زنگارها پاک گردد و جلا یابد تـا شـایسته دریافت نورِ قرآن در ماه مبارک رمـضانگردد؛ چـنان‌که پنـج‌شنبه‌های ایـن مـاه، در آسمانها چراغانی اسـت و فـرشتگان برای روزه‌داران اینروزها، تقاضای عفو و مغفرت دارند و از خداوند می‌خواهند تا دعای روزه‌داران را به اجابت برساند.3
صـلوات هـر روزه شـعبانیه دریای ژرف از معارف الهی، و مناجات شعبانیه، مـناجاتی بـی‌بدیلبرای سـالکان و رهـپویان راه تـوحید و ولایـت است؛ مناجاتی که همه ائمه آن را می‌خوانده‌اند وبه آن التزام داشته‌اند.4 مضامین عالی و بلند این مناجات، دستِ فرد مناجات کننده رامی‌گیرد و تا اوج نور و زیبایی می‌برد.
شب نیمه شـعبان، بعد از لیلة القدر، برترین شب سال شمرده شده و خداوند درخواستبندگانش را رد نمی‌کند و احیای آن و خواندن زیارت امام حسین علیه‌السلام و دعای کمیل،بسیار سفارش شده است.
از امام رضا علیه‌السلام نقل شده است کـه فـرمودند: هر که سه روز آخر ماه شعبان را روزه بگیردو به ماه مبارک رمضان وصل کند، خداوند ثواب روزه دو ماه متوالی برای او بنویسد. همچنینایشان در جمعه آخر ماه رمضان، این‌گونه به اباصلت و بـه دیـگر شیعیان رهنمود می‌دهند:
ای اباصلت، بیشتر ماه شعبان گذشت و این جمعه آخر آن است. پس تقصیرها و کوتاهی‌هایگذشته را در آنچه از این ماه مانده است تلافی کن... . بـسیار دعـا و استغفار کن و قرآن مجید رابـسیار تـلاوت نما و از گناهان خود توبه کن، تا به هنگام فرا رسیدن ماه رمضان پاک و خالصشده باشی. و هر دَین و امانتی داری ادا نما و کینه از هر کسی داری از دل بیرون کن و تـرک گـناهکن و در امور پنهان و آشکار بـر خـدا توکل کن، که هر کس که بر خدا توکل کند، خداوند امور او
- زاد المعاد: 47
- مصباح المتجهد: 822
- اقبال: 688
- مصباح المتهجد: 826
را کفایت می‌کند... به درستی که خداوند در این ماه، به حرمت ماه مـبارک رمـضان بنده‌هایبسیاری را از آتش دوزخ آزاد می‌گرداند.1
3. ماه مبارک رمضان؛ بهترین ماه خدا
با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان، سفره‌های میهمانی خدا پهن می‌گردد و آنان که توانسته‌اند ازدو فرصت ماه رجب و شعبان استفاده کنند و خـود را لایـق و شایسته حـضور بر سر این مهمانینمایند، از شادی سر از پا نمی‌شناسند. ماه تلاوت قرآن، ماه شب‌زنده‌داری، ماه نماز، ماهمناجات با خـدا، ماه توبه و ماه ضیافت الهی فرا رسیده و خوشا به حال آنـان کـه بـا خودسازی وتهذیب نفس، توانایی شب‌زنده‌داری و قرائت یک یا چند جزء قرآن و مناجات سحر و دعایابوحمزه را پیدا کرده‌اند. و خـوشا بـه حال آنان که در این ماه همانند دو ماه قبل، و بیشتر، توفیقصدقه دادن و کمک به نـیازمندان را دارنـد.
بـندگان شایسته حق دو ماه را تمرین کردند تا به ماه مبارک رمضان برسند و اکنون تلاشخود را چند بـرابر می‌کنند تا توفیق درک شب قدر را بیابند و پاداش خود را از میزبان بزرگ ضیافتالهی دریافت دارنـد. اینان در شبهای قدر، بـه یـاد مظلومیت‌های شهید محراب و شهید شب قدر،امام عارفان و امام شب‌زنده‌داران، به سوگ می‌نشینند و از حضرتش تقاضای شفاعت دارند.
4. سیره عالمان دین در سه ماه رجب، شعبان و رمضان
عالمان راستین کوشیده‌اند تا سطر بـه سطر خطبه حضرت رسول را در آخرین روزهای ماه شعبانکه درباره ماه مبارک رمضان بیان داشته‌اند به گوش جان بشنوند و از خداوند توفیق عمل بدان رابخواهند. در اینجا، سیره عبادی برخی از بزرگان حوزه‌های علمیه را بـه اخـتصار بیان می‌داریم.
امام خمینی(ره) هیچ‌گاه از اذکار و نوافل و مستحبات غافل نمی‌ماند و حتی در حال قدم زدنذکر می‌گفت و زیارت می‌خواند. روزانه چند نوبت قرآن می‌خواند... . در ماه مبارک رمضان هر روزده جزء قرآن مـی‌خواند، یـعنی در هر سه روز یک ختم قرآن داشتند. برنامه عبادی ایشان در ماهرمضان این بود که شب تا صبح بیدار بودند و بعد از نماز صبح استراحت می‌کردند. در تمام مدتاقامت ایشان در نجف اشرف، جـز در مـوارد استثنائی، برنامه زیارت هر شبه ایشان ترک نشد. دراغلب ایام زیارتی، در کنار قبر امام حسین علیه‌السلام بودند و دهه عاشورا را هر روز زیارت عاشورایمعروف را با صد مرتبه سلام و صد مرتبه لعـن مـی‌خواندند. بـه تهجّد و سحرخیزی، فراوان
- اقبال: 8
اهـمیّت مـی‌داد و در مـاه رمضان در هوای 50 درجه گرمای نجف با آن سن و سال و ضعف مفرطروزه می‌گرفت و تا نماز مغرب و عشا را همراه با نوافل به جا نـمی‌آورد، افـطار نـمی‌کرد.1
میرزای شیرازی بزرگ، آن مرجع شجاع آگاه، درهم کـوبنده دسـتگاه بیگانگان و نجات‌دهندهملت ایران، بیشتر آیات قرآن را حفظ بود. همچنین دعاهای ماه مبارک رمضان را و دعاهاییرا که در دیگر اوقات قرائت مـی‌کرد و زیـارتهایی را کـه در حرم امامان می‌خواند. در حرمها کتابدعا با خود نمی‌برد، امّا مـدتی دراز دعا و زیارت می‌خواند و چون رقیق‌القلب بود، بسیارمی‌گریست، آن هم با صدای بلند.2
حاج محمدابراهیم کلباسی، از شاگردان بحرالعلوم، یک سـال شـب تـا صبح بیدار ماند و عبادتکرد تا بتواند شب قدر را درک کند!3
یکی از خـصوصیات شـهید حاج‌آقا مصطفی خمینی این بود که در زیارتهای مخصوصه امامحسین علیه‌السلام (اول و نیمه رجب، نیمه شعبان، اربعین، عـرفه) کـه مـردم از نجف به کربلاپیاده می‌رفتند، ایشان نیز همراه آنان پیاده به کربلا مـی‌رفت. در بـین راهـ با توجه دعای توسل رامی‌خواند. همچنین مقیّد بود که در مجالس روضه شرکت و گاه تـنها مـستمع بـرخی جلساتروضه، خود ایشان بود.4
در احوال آخوند خراسانی آورده‌اند که ایشان در دو وقت صبح و مغرب نـماز بـه جماعتمی‌گزارد، الاّ در ماه مبارک رمضان که هر سه وقت نماز را به جماعت ادا می‌نمود و نـوافلشبانه‌روزی از آن جـناب فـوت نمی‌شد.
مرحوم سید صدرالدین عاملی اصفهانی، بَکّاء و کثیر المناجات بود. شبی از شبهای ماه رمـضانداخل حـرم امیرالمؤمنین علیه‌السلام شد. بعد از زیارت، پشت سر مقدس نشست و شروع کردبه خواندن دعـای ابـوحمزه. هـمین که کلمه «الهی لا تؤذِّبْنی بعقوبتک» را به زبان آورد، گریه اورا گرفت و پیوسته این کلمه را مکرر کرد و گـریه کـرد تا غش کرد و او را از حرم بیرون بردند.
شیخ مفید شبها جز اندکی نـمی‌خوابید و بـاقی را بـه نماز یا مطالعه یا تدریس یا تلاوت قرآنمجید می‌گذرانید.
یکی از رهبران جنبش مشروطه، حاج مـیرزا حـسین خـلیلی است. وی که اخلاقی نیکو و نفسیکریم و دستی باز و محضری خوش و شمایلی زیبا داشـت، در هـمه سالها دهه آخر ماه مبارکرمضان را در مسجد کوفه معتکف بود و در بین الطلوعین زیارت عاشورا از او ترک نمی‌شد و دراغـلب زیـارات مخصوصه، از نجف تا کربلا را پیاده می‌پیمود.
علامه سید محمدحسین طباطبایی، مراحلی از سـیر و سـلوک را پیموده بود. وی اهل ذکر و دعا و
- فرازهایی از ابـعاد روحـی، اخـلاقی و عرفانی امام خمینی: ص 19 و 70
- بیدارگران اقالیم قبله: 219 ـ 220
- الفـوائد الرضـویه: 10
- گزیده سیمای فرزانگان، ص 136
مناجات بود. در بین راه غالباً ذکر خدا بر لب داشت. در جلسات، وقـتی جـلسه به سکوت می‌کشید،لبهای اسـتاد بـه ذکر خـدا حـرکت مـی‌کرد. به نوافل مقید بود. گاه در بـین راه نـمازهای نافله را می‌خواند.
شبهای ماه مبارک را تا صبح بیدار بود. مقداری مطالعه مـی‌کرد و بـقیه را به دعا و قرائت قرآن ونماز و اذکـار مشغول بود. در قم هـفته‌ای حـداقل یک بار به حرم حـضرت مـعصومه سلام‌اللهعلیها مشرف می‌شد و در تابستان غالباً به زیارت حضرت رضا علیه‌السلام می‌شتافت و شبهابه حـرم مـشرف می‌شد و در بالای سر می‌نشست و بـا حـال خـضوع به زیارت و دعـا مـی‌پرداخت.
از جمله صفات این مـرد بـزرگ روحانی، علاقه فراوان او به خاندان پیامبر اکرم صلی‌اللهعلیه وآله بود و فعالیتهای شبانه‌روزی علمی، او را از توسل و عـرض ادبـ به پیشگاه مقام رسالتو ولایت بـازنمی‌داشت و مـوفقیت خویش را مـرهون هـمین تـوسلات می‌دانست.1
ـ چند دستورالعمل از عـالمان عارف و عارفان واصل
سه ماه مبارک رجب و شعبان و رمضان بهترین ایام برای خودسازی است و خـوب اسـت علاوهبر رهنمودهای قرآن کریم و روایات شـریف، نـگاهی هـم بـه تـوصیه‌ها و دستورالعملهای کسانیبیندازیم کـه خـود عمری در اقیانوس معارف الهی غوطه خورده و به پیچ و خم و پستی و بلندیماه آشنا هستند. آنان می‌توانند راهـهای مـیان‌بُر را بـه ما نشان دهند و حاصل گاه بیش از نـیمقرن تـحصیل عـلوم و مـجاهده بـا نـفس خود را به رایگان در اختیار ما بگذارند. و البته بهترینزمان برای عمل به این سفارش و دستورالعملهای طلایی و برتر از طلا، همانا ماههای رجب وشعبان و رمضان المبارک است. اگرچه می‌توان هـمه این مواعظ و توصیه‌ها را در یکی ازنامه‌های عارف واصل، حضرت آیه‌الله العظمی بهجت فومنی(ره) خلاصه کرد؛ آنجا که درپاسخ افرادی که به وی نامه نوشته و از ایشان تقاضای موعظه کرده بودند، مرقوم می‌دارند:
آقـایانی کـه طالب مواعظ هستند، از ایشان سؤال می‌شود: آیا به مواعظی که تا حال شنیده‌اید، عملکرده‌اید یا نه؟ آیا می‌دانید که هر کس به معلومات خود عمل کرد، خداوند مجهولات او را معلوممی‌فرماید؟ آیا اگـر عـمل به معلومات ـ اختیاراً ـ ننماید، شایسته است توقع زیادتی معلومات؟...
آیا جواب این سؤالها از قرآن کریم «وَالَّذِینَ جَاهَدُوا فِینَا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنَا» (عنکبوت: 69) و ازکلام معصوم عـلیهم‌السلام «مـَنْ عَمِلَ بِما عَلِمَ وَرَّثَه الله عـِلمَ مـا لَمْ یُعلم»2 [روشن نمی‌شود].
... خداوند توفیق مرحمت فرماید که آنچه را می‌دانیم زیر پا نگذاریم و در آنچه نمی‌دانیمتوقف و احتیاط نماییم.3
- همان، ص 124 ـ 130
- بحار: 78 / 189
- به سوی محبوب: 39
امّا بـاز بـرای تذکّر، چند دستورالعمل از بـزرگان عـلم و عرفان ناب اسلامی تقدیم می‌گرددتا در این ماههای مبارک از آنها استفاده نماییم.
آیت‌الله حسن‌زاده آملی:
ذکر «یا حیّ یا قیوم یا مَنْ لا اِلهَ اِلاّ اَنت» موجب صفای باطن و حیات دل است و در بسیار گـفتن ومـداومت آن فواید بسیار. چه فایده از این بیشتر که آدمی به یاد دوست باشد؟
دوست بگو دوست بگو دوست دوست
تا نگری هر چه بود اوست اوست
... ذکر شریف «لاَّ إِلهَ إِلاَّ أَنتَ سُبْحَانَکَ إِنـِّی کـُنتُ مِنَ الظـَّالِمِینَ.» (انبیاء: 87) معروف به ذکر یونسیاست که حضرت ذوالنون، یونس علیه‌السلام، به این ذکر از غم نجات یافت.
... امـام صادق علیه‌السلام فرمود: «در شگفتم از کسی که اندوهی به او دست می‌دهد و غـمیبه او روی آورد و بـه ایـن کریمه (ذکر شریف یونسی) پناه نبرد!1
علاّمه طباطبایی:
ایشان در پاسخ جوانی که از ایشان دستورالعملی برای تسلّط بـر نـفس خواسته بود، چنین می‌نگارد:
برای موفق شدن و رسیدن به منظوری که در پشت ورقـه مـرقوم داشـته‌اید [تسلط بر نفسِسرکش] لازم است همتی برآورده و توبه نموده، به مراقبه و محاسبه بپردازید؛ بر این نـحو: هرروزه طرف صبح که از خواب بیدار می‌شوید، قصد جدّی کنید که هر عـملی پیش آید، رضایخدا ـ عـز اسـمه ـ را مراعات خواهم کرد. آن وقت در هر کاری که می‌خواهید انجام دهید، نفعآخرت را منظور خواهید داشت، به طوری که اگر نفع اخروی نداشته باشد، انجام نخواهید داد،هر چه باشد. و همین حال را تا شـب، وقت خواب ادامه خواهید داد.
وقت خواب، چهار ـ پنج دقیقه‌ای در کارهایی که روز انجام داده‌اید فکر کرده، یکی یکی ازنظر خواهید گذرانید. هرکدام مطابق رضای خدا انجام یافته، شکر کنید و هر کدام تـخلف شـدهاستغفار کنید و این رویّه را هر روز ادامه دهید. این روش... کلید نجات و رستگاری است. و هرشب، پیش از خواب توانستید سور مسبّحات یعنی سوره‌های حدید و حشر و صف و جمعه وتغابن را بخوانید و اگر نتوانستید، تنها سوره حـشر را بـخوانید... .2
آیت‌الله سید علی قاضی طباطبایی:
«... شما را سفارش می‌کنم به این که نمازهایتان را در بهترین و با فضیلت‌ترین اوقات به جا بیاورید وآن نمازها با نوافل، 51 رکعت است. پس اگر نتوانستید، 44 رکعت بخوانید و اگـر مـشغله‌های دنیوینگذاشت آنها را به جا آورید، حداقل نماز اوّابین [هشت رکعت به هنگام زوال] را بخوانید.
امّا نماز شب؛ پس هیچ چاره و گریزی برای مؤمنین از آن نیست، و تعجب از کسی است که
- نامه‌ها بـر نـامه‌ها: 48
- مـجله حوزه، شماره 46
می‌خواهد به کـمال دسـت یـابد، در حالی که برای نماز شب قیام نمی‌کند! و ما نشنیدیم کهاحدی بتواند به آن مقامات دست یابد مگر به وسیله نماز شب.
... بـر شـما بـاد به قرائت قرآن کریم در شب با صدای زیـبا و غـم‌انگیز، پس آن نوشیدنی وشراب مؤمنان است. ... بعد از نمازهای واجب تسبیح فاطمه زهرا علیهم‌السلام ترک نشود.همانا آن از ذکر کبیر به شمار مـی‌آید، و قـرائت زیـارت جامعه معروف در هر روز جمعه.»1
ملا حسینقلی همدانی:
«... البته البته از غـذای حرام فرار کن! مخور مگر حلال! غذا را کم بخور، یعنی زیاده بر حاجتبُنیه مخور. نه چندان بخور کـه تـو را سـنگین کند و از عمل بازدارد و نه چندان کم بخور که ضعفبیاورد و به سـبب ضـعف از عبادت مانع شود. و هر قدر بتوانی روزه بگیر، به شرطی که شب،جای روز را پر نکنی!
... و بایست به نـماز، ایـستادن بـنده در حضور مولای جلیل با گردن کج و قلب خاضع و خاشع وبعد از فریضه صـبح هـفتاد مـرتبه استغفار و صد مرتبه کلمه طیبه توحید [لا اِله الاّ الله] و دعایصباح مشهور را بخوان، و تسبیح سیده نساء را بـعد از فـریضه تـرک مکن و هر روز هر قدر بتوانی،لااقل یک جزء قرآن با احترام و وضو و خشوع بـخوان و در بـین خواندن حرف مزن، مگر در مقامضرورت و در وقت خواب شهادت را بخوان و آیت‌الکرسی و یک مرتبه فـاتحه و چـهار مـرتبهسوره توحید و پانزده مرتبه سوره قدر و آیه «شهد الله» (ال عمران: 18) بخوان و استغفار هممناسب است، و اگر بـعضی اوقـات بتوانی سوره مبارکه توحید را صد مرتبه بخوانی بسیار خوباست و از یاد مرگ غافل مـشو. و دسـت بـر گونه راست گذاشته به طرف راست با یاد خدا بخواب. واز وصیت کردن غافل مشو و ذکـر مـبارک یونسی را هر قدر بخوانی و در هر وقت بسیار بگو... . وهمه اینها با تـرک مـعاصی خـوب است.2
آیت‌الله شیخ حسنعلی اصفهانی:
... اگر انسان به وظایف خود عمل کند، خداوند مطالب را در هـر وقـت و هـر جا که باشد، به اومی‌رساند. در باطن نماز تعمّق نمایید و رساله «اسرار الصـلوة» را کـه از شهید اول است به دستآورید و قدری در آن نظر نمایید. همچنین در قرآن تأمل کنید و از مناجات خمس عشره هرروز صـبح یـکی را بخوانید. وقتی به اتمام رسید، از اول شروع کنید... .
عمده نظر در دو مطلب است: یـکی غـذای حلال، دوم توجه در نماز و اصلاح آن. اگر این دودرسـت بـاشد، بـاقی درست است.3
از خداوند متعال توفیق شناخت وظـایف و عـمل بدانها را خواستاریم.
- اسوه عارفان: 136
- تذکرة المتقین: 209
- نشان از بی‌نشان‌ها: 1 / 135
منابع
1. اصول کافی، کلینی، دارالکـتب الاسـلامیه، تهران، 1365 ش.
2. بیدادگران اقالیم قبله، مـحمدرضا حـکیمی، دفتر نـشر فـرهنگ اسـلامی، تهران.
3. فواید الرضویه، شیخ عباس قـمی، کـتابخانه مرکزی.
4. گزیده سیمای فرزانگان، رضا مختاری، بوستان کتاب قم.
5 . المراقبات، میرزا جـوادآقا مـلکی تبریزی، مؤسسه دارالاعتصام.
6 . المصباح، الکفعمی، نـشر رضی، قم، 1405 ق.
7. مصباح المـتهجد، شـیخ طوسی، مؤسسه فقه الشیعه، بـیروت، 1411 ق.
8 . نـامه‌ها بر نامه‌ها، علامه حسن‌زاده آملی، نشر قیام، قم، 1373 ش.
9. نشان از بی‌نشان‌ها، علی مقدادی اصـفهانی، نـشر جمهوری، 1372 ش.
پی‌نوشت‌ها:
این مطلب را به اشتراک بگذارید :
