■ لزوم پوشش بانوان در نماز
سـؤال: اگر خدا جنسیت ندارد، چرا باید خانمها در نماز پوشش کامل داشته باشند؟
جواب: پاسـخ ایـن سـؤال طی مراحل زیر بیان می‌شود:
1. خداوند خالق جنس مذکر و مؤنث است(1) و نسبت به خداوند جـنسیت معنی ندارد و از طرفی، عالم محضر خداست و به نهان و آشکار مخلوقات آگاه و بیناست.(2) پس لزوم رعـایت حجاب در نماز به خـاطر نـامحرم و یا مذکر بودن خداوند نیست.
2. رعایت حجاب در نماز و غیر نماز فقط بر زنها واجب نیست، بلکه حفظ حجاب در محدوده معین بر مردان و زنان هر دو لازم است؛ مثلاً پوشانیدن عورت و بعضی قسمتهای بـدن از دید انسانهای دیگر بر مردان و زنان واجب است. همچنین نماز خواندن با بدن برهنه در مردان و زنان هر دو موجب بطلان نماز است.
بنابراین، رعایت حجاب برای انسانها گاهی به خاطر وجود انـسانهای نـامحرم است و گاهی به خاطر صحت
______________________________
1. یس / 36: «سُبْحانَ الَّذی خَلَقَ الْاَزْواجَ کُلَّها»؛ «منزه است کسی که تمام زوجها را آفرید.»
2. انعام / 103: «لَا تُدْرِکُهُ الْاَبْصَارُ وَ هُوَ یُدْرِکُ الْاَبْصَارَ وَ هُوَ اللَّطیفُ الْخَبیرُ»؛ «چشمها او را نمی‌بینند، ولی او همه چـشمها را مـی‌بیند و او بخشنده و آگاه است.»
عبادت است که در بعضی موارد هر دو علّت با هم جمع می‌شوند، مثل نماز خواندن در حضور اشخاص نامحرم و گاهی فقط به خاطر صحت عبادت است، مثل نـماز خـواندن در اتاق در بسته و تنها. اختلاف بعضی شرائط این دو حالت، بهترین گواه بر مطلب است؛ مثلاً طهارت و مباح بودن لباس در نماز شرط است، اما در حفظ حجاب از نامحرم شرط نیست.
3. اهداف، حـکمتها و فـوائدی کـه از رهگذر انجام دستورات الهی بـه انـسان مـی‌رسد، متناسب با ساختار وجودی اوست که مرکب از بعد مادی و معنوی، یعنی جسم و روح است و دستورات الهی زمینه را برای سعادت دنیایی و اخروی آمـاده مـی‌کند.
پس اگـر در موردی به منافع مادی یک عمل پی‌نبردیم، دلیـل بـر بی‌هدفی و ناقص بودن آن عمل نیست و از آنجا که عقل و فهم آدمی مانند اصل وجودش محدود است، پس به فوائد و حکمتهایی کـه خـالق نـامحدود وضع کرده، به طور کامل پی نخواهد برد، مگر اینکه مـعصومین علیهم‌السلام از زبان وحی خبر دهند.
بنابراین، آنچه را که ذیلاً به عنوان حکمت و فائده حجاب در حال نماز ذکر مـی‌کنیم، تـنها گـوشه‌ای از فوائد و حکمتهاست و اگر در موردی به حکمت و هدف دستوری پی نبردیم، بـی‌نیاز از انـجام آن نمی‌شویم، بلکه بعضی عبادات تعبدی محض‌اند؛ یعنی مأمور به انجام آن هستیم؛ چون خدای حکیم و عـلیم کـه خـواهان سعادت و کمال انسانهاست، امر فرموده؛ چنان که اگر پزشک ماهر امر بـه خـوردن دارویـی کند، هر چند حکمت آن را ندانیم، انجام می‌دهیم.
با توجه به نکات فوق، به ذکـر چـند فـائده و حکمت برای حجاب در نماز بسنده می‌کنیم:
اول: انسان در حال عبادت در حضور خاص خداوند و در حال راز و نـیاز اسـت. در چنین حالی مناسب است بهترین لباس را بپوشد که برای زن همان پوشش کامل اسـت کـه نـشانه عفت و پاکدامنی او می‌باشد و بهترین حالات او را منعکس می‌کند و برای مرد هم علاوه بر اینکه پوشـش عـورت
لازم است، مناسب است لباسهای خود (رداء و عباء) و عمامه را بپوشد.(1) سر وقت نماز خواندن، رو بـه قـبله بـودن، پوشش کافی و ... هر چند نسبت به خداوند فرقی نمی‌کند، اما نسبت به انسان و سیر مـراحل تـکامل و تربیتش خیلی مهم است و هدف تکلیف نیز همین است.
دوم: نوع عبادات، در قـالب و آداب ظـاهری و شـرائط خاصی عرضه شده که هر کدام علاوه بر اهمیت و سازندگی ظاهرشان در شخصیت انسانی، باطن و اسـراری هـم دارنـد که اهل دل به ویژه اولیاء الهی از این ظواهر عبور می‌کنند. امامان مـعصوم عـلیهم‌السلام در فرصتهای مناسب به اندازه استعداد و توان درک مخاطبین پرده از اسرار این شعائر و مناسک و عبادات برداشته‌اند.
امام صادق عـلیه‌السلام فـرمودند: «جامه برای مؤمنان نعمتی از جانب خداوند است که مواضع شرمگاه بدن بـا آن پوشـیده می‌شود ... و چون آن را می‌پوشی، تو را به خودپسندی و ریـا و خـودآرایی و فـخر فروشی و بزرگ‌منشی وادار نکند ... پس چون جامه‌ات را پوشـیدی، بـه یاد آن باش که خدای تعالی گناهان تو را با رحمتش پوشانده، و لباس صدق و راسـتی را بـر خود بپوش؛ همان‌گونه که پیـکر ظـاهر خود را بـا جـامه‌ات پوشـاندی و باید باطنت در پوشش ترس و ظاهرت در پوشـش اطـاعت باشد! این نعمت خداوند که لباس فرستاد تا عورت ظاهری‌ات پوشیده بـماند، بـاید مایه عبرت تو شود تا بـا لباس توبه، عورتهای بـاطنی خـود را بپوشانی و هیچ کس را به عـیبش رسـوا نکنی... .»(2)
______________________________
1. پاسخ به پرسشهای مذهبی، آیة اللّه سبحانی و آیة اللّه مکارم شیرازی؛ مدرسه امام عـلی عـلیه‌السلام ، چاپ اول، ص 309.
2. سر الصلوة، امام خـمینی رحـمه‌الله ، تـصحیح احمد فهری، پیـام آزادی، مـرداد 1360، تهران، ص 83. جهت مطالعه بـیشتر، ر. ک: زن در آیـنه جلال و جمال، جوادی آملی، ص 437؛ رسایل حجابیّه، رسول جعفریان، بخش حکمت و فوائد حجاب؛ حجاب، شـهید مـطهری، تمام کتاب؛ سر الصلوة، امام خـمینی رحـمه‌الله ، ص 80 به بـعد.
این مطلب را به اشتراک بگذارید :
