چکیده

تحقیق حاضر در روند اجرای خود و پس از اتمام پروژه به نتایجی دست یافته است. مهم ترین نتیجه تحقیق حاضر این بود که مشخص کرد نماز جماعت به عنوان یکی از مناسکی که جلوه اجتماعی دارد در فرآیند رشد اجتماعی نوجوانان موثر است.  نماز جماعت می تواند در حداقل تاثیر گذاری خود فرآیند رشد اجتماعی را تسریع و تسهیل کند. بی شک جوانان که در حساس ترین برهه زندگی خود قرار دارد (در دیدگاه اریکسون نوجوانان در بحران هویت به سر می برند (نماز جماعت می تواند به هویت وی شکل و قوای مطلوب ببخشد. از سویی فقر و یا غنای بیش از حد می تواند در روند تمایل نوجوانان به اقامه نماز جماعت موثر باشد.  به عبارتی بیش ترین تمایل به اقامه نماز جماعت در نزد نوجوانانی ست که از نظر اجتماعی و اقتصادی در وضعیت تعادل قرار دارند.  تبلور روشن چنین ادعایی که یکی از نتایج تحقیق حاضر در فرمایش مولی الموحدین حضرت علی ابن ابی طالب است که می فرمایند ((خیر الامور اوسطها)) از سویی دیگر مشخص گردید علم جدید با تمامی مساعی خود توانسته است قسمت کوچکی از رموز و تاثیر دین و مذهب را بر رفتار انسان مشخص نماید.  به طوری که هر یک از فیلسوفان -روانشناسان و جامعه شناسانی که به اظهار عقیده در باب مذهب و دین پرداخته اند به یکی از تاثیرات این مهم بر رفتار پرداخته اند در صورتی که چنان چه به مناسک و شعائر مذهبی از نگرش مذهب نگاه کنیم دیدی جامعه تر کامل تر وعمیق تر به دست خواهیم آورد. تحقیق حاضر مشخص نمود که تاثیر نماز جماعت بر رشد اجتماعی دختران بیش تر از پسران است. پایه هایی که جهت تبیین چنین پدیده ای می توان عنوان کرد همانانی ست که در علوم فیزیولوژی و یا روانشناسی به عنوان اصول مسلم و بدیهی در نزد همگان پذیرفته شده است.  شروع بلوغ دختران زودتر از پسران صورت می گیرد (تمایر سن بلوغ در دختران وپسران نیز در نگرش مذهبی با تفاوت در سن تکلیف آنها مشخص گردیده است). بنابراین مشخص است دختران نوجوان بلوغ را زودتر از پسران به اتمام می رسانند و به مرحله جوانی که مرحله ای مستحکم تر است پا می گذراند.  نتیجه تحقیق حاضر آن بود که رشد اجتماعی دخترانی که در نماز جماعت شرکت می کنند از پسرانی که در نماز جماعت شرکت می کنند بیش تر است و به آنان امکان بهره وری بیش تر از فعالیت هایشان را می دهد. بنابراین است که دخترانی که در یک فعالیت مذهبی – اجتماعی شرکت می کنند بهره مندی اجتماعی را به مراتب از پسرانی که هنوز درگیر مسائل بلوغ خود هستند وهنوز به طور کامل موفق به حل کلاف نوجوانی خود نشانده اند را کسب می کنند.  

یکی دیگر از نتایج تحقیق حاضر این است که مشخص کردکه نوجوانانی که در پایه های تحصیلی بالاتری هستند چنآن چه در نماز جماعت شرکت نمایند نسبت به نوجوانان شاغل به تحصیل در پایه های پایین تر از رشد اجتماعی بالاتری می گردند. به بیانی دیگر سن و افزایش آن می تواند در تاثیر گذاری نماز در رشد اجتماعی موثر باشد.  این مهم می تواند طراحان نظام آموزشی – تربیتی کشور را نسبت به توجه بیش تر به سطوح بالاتر تحصیلی و اقامه نماز جماعت در آن سطوح هدایت کند. مسلما نتایج تحقیق حاضر از یک سو نقش نماز جماعت وتاثیرگذاری آن را در ابعاد گوناگون به مسئولین و دست اندر کاران فرهنگی – آموزشی و تربیتی کشور اسلامی مان یادآوری می نماید و از سوی دیگر می تواند با دقت نظر خاص به نماز جماعت از سوی مسئولین واقامه آن در مدارس مساجد واماکن عمومی نوید یک جامعه سالم و عاری از تعصبات خشک فردی را به نسل حاضر جامعه اسلامی ایران بدهد.  

مقدمه

در احادیث و روایات متعددی به اهمیت نماز تاکید فراوانی شده است. به طوری که در یکی از آنان از نماز به عنوان ستون دین یاد شده است واز آن جا که یکی از رموز پیروزی های مکرر پیامبر عظیم الشان اسلام وحدت و همبستگی بین مسلمین جهان بوده است ونیز یکی از راه های ایجادوحدت والفت بین مسلمین برپایی نماز به صورت جماعت است ضرورتی بود که پژوهش نظام دار در این خصوص به عمل آید. در این میان رشد اجتماعی به عنوان یکی از آثار این تاثیرگذاری مورد بررسی قرار می گیرد و این تاثیر گذاری را از دیدگاه روانشناسی اجتماعی و ادیان مورد بررسی قرار خواهد داد.  

ابعاد موضوع

یکی از عوامل رشد شخصیت گسترش جنبه های اجتماعی فرد است.  توجه به رشد اجتماعی به عنوان یکی از جنبه های رشد تضمین کننده یک ارتباط سالم بین فردی در اولویت اساسی است. نظر به حساسیت و اهمیت نسل نوجوان جامعه و این که اکثریت جمعیت کشور ما را جوان ونوجوانان تشکیل می دهند و نیز با توجه به اینکه رشد اجتماعی در این قشر می تواند نوید از یک جامعه سالم در بعد روابط بین فردی و اجرای دقیق نظم وقانون در اینده را بدهد بررسی این شاخه از رشد در نوجوان بسیار مهم و اساسی است.  رشد اجتماعی نوجوان تا حد زیادی از چگونگی ارائه الگو از سوی خانواده کیفیت گروه همسال که نوجوان در آن عضویت دارد و در  نهایت مذهب متاثر می باشد.  لذاست که توجه به مذهب و در آن میان نماز جماعت به عنوان عالی ترین چهره از وحدت مذهبی ونقش آن در رشد اجتماعی نوجوانان بایسته یک بررسی دقیق وهمه جانبه است تا با توجه به عواملی که زمینه ساز ایجاد رشد می شوند سطح پختگی اجتماعی نوجوان را بتوان ارتقاء داد و دستیابی به اهداف فرهنگی و اجتماعی اسلام را ممکن ساخت.  

چه اگر صرفا یک ارتباط یک طرفه ای بین نماز جماعت و رشد اجتماعی نوجوان برقرار نمایم بی شک نمی توانیم به عوامل متعدد آن بپردازیم.  لذاست که در این تحقیق به جنبه های جنسیت ومقطع سنی نیز توجه شده است و فرضیه هایی که تدوین گشته اند نیز بر اساس چنین نگرشی می باشند. در میان نهادهای گوناگون اجتماعی که در برگیرنده اقشار متفاوت جامعه است آموزش و پرورش به دلیل این که بیش ترین طیف نوجوانان را در دل خود جای داده است و به دلیل نقش حساسی که در ارتباط با این قشر عظیم جامعه دارد از اهمیت و ویژگی خاصی برخوردار است. چه اولا توجه به امر نوجوانان از یکسو و عنایت ویژه به قشر نوجوان تحصیل کرده از سوی دیگر ضامن توسعه نسبی هر جامعه ای می باشد.

توسعه هر جامعه مستلزم توجه وتوسعه نظام آموزش وپرورش آن جامعه است.  لذاست که در این تحقیق برآن شدیم که آزمودنی های خود را از نوجوانان شاغل به تحصیل انتخاب نماییم و از آن جاکه در نظر گرفتن طیف سه ساله مستلزم صرف هزینه ووقت وهم چنین گستردگی ابعاد تحقیق می گشت نوجوان را محدود به پایه های دوم وسوم مقطع متوسطه نمودیم. مسلما نتایج پژوهشهایی از این دست می توانند نارساییهایی موجود در برپایی این فرضیه الهی را مشخص نماید ودر جهت حمایت های لازم اجرایی از سوی طراحان سیستم های مذهبی  -فرهنگی و اجتماعی کشور رافع مشکلات ناشناخته آنان باشد. هم چنین تفسیر نتایج می تواند راه حل هایی را جهت ایجاد زمینه ای مناسبتر برای رشد اجتماعی فزاینده ای در اختیار مسئولان قرار دهد.  

با عنایت به مسائلی که عنوان شد هدف کلی از اجرای این پژهش شناخت عوامل موثر در رشد اجتماعی است و برای حصول به این هدف رابطه بین نماز جماعت با عواملی چون جنسیت و مقطع تحصیلی (به عنوان نمودی از سن تقویمی) مشخص ومورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.  بنابراین با اجرای این پژوهش اطلاعات منظم و سیستماتیک در زمینه برخی از عوامل تسهیل کننده رشد اجتماعی نوجوانان جمع آوری می گردد و با توجه به یافته های پژوهش راه حل های مناسب و منطقی برای حل مشکلات آنان ارائه می گردد. آثار و نتایج مثبتی که با به کارگیری یافته های این پژوهش توسط مسئولین فرهنگی و آموزشی در برنامه ریزی های آینده می تواند نمود پیدا کند و در نهایت جریان رشد همه جانبه جا معه را قرین موفقیت گرداند از دیگر هدف های پژوهش حاضر است. مسئولین و سیاست گذارانی که درصدد افزایش حضور قشر نوجوان در نماز جماعت هستند با توجه به یافته های پژوهشی حاضر قادر خواهند بود با به کارگیری شیوه های انگیزشی درصدد تحرک و پویایی نوجوان برآیند واز این عوامل به عنوان راهکاری در جهت افزایش حضور نوجوانان در فریضه الهی نماز جماعت استفاده نمایند.

مکان بررسی موضوع تحقیق و اهمیت آن

امروزه ما بیش از هر زمان دیگر نیازمند تفکر واندیشه درباره اتخاذ مناسبترین وموثرترین روش های پرورش وتقویت احساس مذهبی و رفتارهای خداجویانه در میان شکوفه های حیات وسرمایه های راستین جامعه فردای کشور اسلامی مان هستیم.  قرآن مجید نماز را عامل جلوگیری از فحشا ومنکرات معرفی می کند.  (ان الصلوه تنخهی عن الفحشاء والمنکر)[1] به راستی که نماز عامل بازدارنده انسان از فحشاء و منکرات است.  

در کتاب آسمانی قرآن تقریبا در یک صدو چهارده مورد کلمه ((صلاه)) با مشتقاتش آورده شده است و در پانزده مورد امر به آن شده است. نماز به انسان نفی شرک وکفر را می آموزد و صفا وآرامش قلب و روان و رهایی از تزلزل را به ارمغانمی آورد. در همین راستاست که دشمن تنها راه غلبه بر مسلمین سست نمودن این فرضیه می داند وبرای خارج کردن نیروهای فعال وجوان جامعه از صحنه تمامی تلاش خود را در جهت کاستن از حساسیت آنان در قبال نماز به کار می بندد وبه دنبال شکست این سد تقوی است.  این جاست که قرآن مقابله با هجوم همه جانبه جنود شیطانی را اقامه نماز دانسته و ((صلاه)) را تنها سد مقاومی معرفی می کند که مسلمین با تمسک به آن می توانند از شر وسواسان خناس رهایی یابند.  

هر چند که از بدو پیروزی انقلاب اسلامی در ایران اقامه نماز در مدارس مورد عنایت مسئولین و دست اندر کاران اموزش و پرورش بوده است اما هجوم همه جانبه و تلاش بی وقفه دشمن در جهت مقابله با ارزش های اسلامی با استفاده از شیوع فساد و فحشا و بی بند وباری ایجاب می کند تا برای برپایی و اقامه نماز جماعت در مدارس تمامی امکانات به کار گرفته شود تا جوانان ونوجوانان کشور اسلامی که مسئولیت حفظ و حراست از شریعت و کشور را در آینده به عهده می گیرند بتوانند در انجام رسالت خویش موفق گردند. از سویی یکی از مسائل عمده که نوجوانان با آن روبه رو می شوند مساله شکل گیری رشد اجتماعی آنان است. نوجوانان می بایست معمای ((من کیستم)) را در بعد اجتماعی نیز حل نماید.  اکثر روانشناسان معتقدندکه رشد اجتماعی نوجوانان به تدریج و برپایه همانند سازی های گوناگون دوران کودکی تکوینمی یابد.  با ورود به دنیای وسیع تر دبیرستان کودکان به صورت فزاینده ای به ارزش های گروه همسال خود و هم چنین به ارزیابی های معلمان و سایر بزرگسالان نیز ارج می نمایند.  هر اندازه که ارزش هایی که از سوی والدین معلمان و همسالان ابراز می شود همخواهی بیش تری با هم داشته باشند به همان نسبت کار هویت یابی و رشد اجتماعی نوجوانان آسان تر پیش می رود  (هیگارد 1367).

در جامعه ساده ای که در آن الگوهای همانند سازی و نقش های اجتماعی محدودند رشد اجتماعی تا حدود زیادی به آسانی صورت می گیرد.  اما در جوامع پیچیده امروزی که به سرعت رو به تغییر است رشد اجتماعی برای بسیاری از نوجوانان کاری است دشوار و طولانی. در چنین جامعه ای برای این که بداند که از نظر اجتماعی چگونه رفتار کند باید تقریبا شق های مختلفی را در نظر داشته باشد. روانشناسان تشخیص داده اند که مرحله نوجوانی همان مرحله صمیمیت است. صمیمیت در نظر این گروه یعنی ارتباطی عمیق صمیمی مخلص و باز با فرد دیگری که این ارتباط براساس اعتماد احترام طرفین باشد.  صمیمیت استعدادی ست که نوجوان را به مبارزه می طلبد صمیمیت استعداد بالقوه ای است که در درون روان انسان نهفته شده است و انسان باید بتواند با کمک امداد و تعاون محیط خود این مبارزه را پذیرفته و از عهده این تکلیف وتعهد برآید و این استعداد را از درون روان خود خارج کرده از قوه به فعل درآورد وآنرا شکوفا نماید.  در مرحله نوجوانی کناره جویی نقطه مقابل صمیمیت است. در کشور ما که اکثر جمعیت آن را جوانان ونوجوانان زیر 30 سال تشکیل می دهند 29  % برای ادامه حیات معنوی وفرهنگی جامعه نیازمند پرورش روحانی این قشر آینده ساز می باشیم تا بدین ترتیب نسل نوجوان جامعه را برای حضور در عرصه فرهنگی جهان آماده ساخته تا بتوانند در جریان برخوردهای فرهنگی که روز به روز بر دامنه آن افزوده می شود در مقابل از خود باختگی وجذب شدن به جریان های فرهنگی بیگانه در امان باشیم.  

یعنی علم را به ایمان تبدیل کنند و دین آموزی را قرین تدین سازند باید بر اینکه عقل ها را اقتاع کنند بتوانند دلها را نیز ارضاء کنند. یعنی به موازات حضور در ذهنیت نوجوانان در دلهای آنان نیز رسوخ نمایند این مهم ترین و ظریف ترین وظیفه طراحان تربیتی – فرهنگی می باشد.  گروه نمونه از طریق فرمول زیر به دست می آید :)اقتباس فرمول از آمار استنباطی دکتر حیدر علی هومن – 1373 و نیز کتاب روش های تحقیق در علوم رفتاری، تالیف دکتر زهره سرمد صورت گرفته است. )

z = ضریب اطمینان

ρ = توزیع نسبت یک صفت در جامعه

q = ρ -1

d = سطح حساسیت یا برآورد فاصله ای

a= میزان اشتباه

و از آن جا که مقدار ρ در دو نمونه آزمایشی (هر بار با 5/0 بوده است ف مقدار فوق را به ρ در فرمول اختصاص می دهیم و نیز به لحاظ ارتقاء توان آزمون فرضیه ها z را در سطح 2/58 در نظر می گیریم و n را در سطح 05/0 = a محاسبه می کنیم :

و به لحاظ تشکیل گروه های معادل رقم فوق را به 672 نفر افزایش می دهیم.  بنابراین 672 نفر نیاز است تا نسبت به تصمیم نتایج طوری برآورد کنیم که اشتباه برآوردش با احتمال 99% کم تر از 1% باشد

ابراز پژوهش

در این پژوهش،ابزار های جمع آوری اطلاعات عبارتند از :

الف –رشد اجتماعی و ایلند [2]

ب- پرسشنامه محقق ساخته

تجزیه و تحلیل داده ها

چون در این پژوهش متغییر شرکت در نماز جماعت بصورت طبیعی وجود داشته و پژوهشگر آنها را به هیچ وجه اعمال یا دستکاری ننموده است، بلکه فقط آنها را انتخاب کرده است، لذا برای بررسی اثرات این متغیر بر متغیر رشد اجتماعی، طرح پژوهش توصیفی انتخاب شده است. در تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز به منظور مقایسه دو گروه شرکت کننده نماز جماعت آموزشگاه و کسانی که در نماز جماعت آموزشگاه شرکت نمی کنند از امار استنباطی غیر پارامتریک (مجذور کا) استفاده شده است.  اطلاعات گرد آوری شده ابتدا کد گذاری گردید و به کامپیوتر داده شده و عملیات آماری با استفاده از نرم افزارSPSS انجام گرفت.

هم چنین  در بخش توصیفی اطلاعات به دست آمده با استفاده از شاخص های آمار توصیفی خلاصه و طبقه بندی شده است و این ها اقدامی برای ارائه یک شمای کلی از مشخصات جمعیت شناختی آزمودنیهاست.

بررسی توصیفی داده ها

بررسی توصیفی داده ها یکی از گام های اساسی داده های پژوهش است که در این بخش انجام شده است.  توصیف داده ها در سه قسمت ارائه و بررسی شده است.  ابتدا به بررسی توصیفی داده های مربوط به وضعیت اجتماعی – اقتصادی آزمودنی ها پرداخته شده است. در این قسمت مشخص شد که بیش ترین گروه نوجوانان شرکت کننده در نماز جماعت پدرانشان کارمند و یا کارگر بوده اند. پدران تعداد کمی از آنها (17 نفر) جرء گروه بیکاران بوده اند. هم چنین بالاترین میزان شغلی مربوط به مادران اختصاص به گروه خانه دار داشته است. یافته ها نشان می دهند که والدینی که در آمد و یا بالاترین حد آن قرار دارند فرزندانی دارند که کم تر در نماز جماعت شرکت می کنند، به بیانی دیگر ارتباطی بین فقر و غنای بیش از حد و عدم شرکت نوجوانان در نماز جماعت پیدا شده است.  هم چنین مشخص گردید که نوجوانان دختری که در نماز جماعت شرکت می کنند از رشد اجتماعی بالاتری در مقایسه با یکدیگر برخوردارند. دخترانی بیش تر از خود رشد اجتماعی نشان می دهند که مادرانشان تحصیلات بالاتری نسبت به دیگران دارند و پسرانی نیز رشد اجتماعی بالایی از خود بروز می دهند که پدرانشان از تحصیلات بالاتری برخوردارند. لذا رشد اجتماعی نوجوانان به تحصیلات والد همجنس آنان وابسته است. یافته ها هم چنین نشان می دهند که پسران با افزایش یا کاهش در آمد خانواده از انجام اقامه نماز جماعت دور شده اند و بیش ترین آنان در خانواده هایی هستند که درآمد میانه ای دارند. این در حالی است که دختران با توجه به این که درآمد خانواده کم می شود تمایلشان به اقامه نماز تغییر نمی کند.

هم چنین رشد در آمد خانواده در دختران موجب دوری آنان از اقامه نماز جماعت نمی شود.  بنابراین مشخص می شود که رشد اجتماعی دختران نه تنها بالاتر از پسران است بلکه از ثبات بیش تری نسبت به پسران برخوردار است. هم چنین یافته ها نشان می دهند که به مراتبی که سن (پایه تحصیلی) افزایش می یابد رشد اجتماعی بالاتری برای نوجوانان حاصل می شود. دختران و پسران در شرایط تساوی در پایه تحصیلی در مقایسه با یکدیگر، دختران از رشد اجتماعی بالاتری برخوردارند و این پدیده به دلیل شکل گیری زود تر در خصوص بلوغ است. پسران هنوز درگیر مسائل بلوغ خود می باشند در حالی که دختران آن را پشت سر گذاشته اند و یادر مراحل انتهایی آن بسر می برند. در ادامه بررسی توصیفی داده ها به شاخص های مرکزی و پراکندگی نمرات کل نمونه مورد مطالعه و دختران و پسران به تفکیک پرداخته شده است. میانگین کل نمرات در 672 نفر آزمودنی 85/54 است گه نشان دهنده رشد اجتماعی متعادل نوجوان است. حداقل نمره و مقایسه آنها با حداکثر نمره دامنه ای را به وسعت 55 نشان می دهند که نمرات رشد اجتماعی نوجوانان نسبت به یکدیگر اختلاف زیادی دارند. قسمت سوم از بررسی توصیفی داده ها به تحلیل آماره های به دست آمده در خصوص فرضیات تحقیق پرداخته است. فرضیه یک به بررسی ارتباط بین نماز جماعت و رشد اجتماعی می پردازد و با استفاده از روش مقایسه انحراف استانداردهای دو گروه شرکت کننده و عدم شرکت کننده در نماز جماعت بررسی شده است. متعاقب ارائه جدول مربوط، فرضیه اول از این طریق تائید شد. هر چند که داده های دیگر نشان می دهند که نما، مد و میانگین در گروهی که نماز جماعت اقامه می نمایند اعدادی نزدیک به هم هستند که نشان دهنده گرایش به مرکز و ثبات بیش تر گروه نماز جماعت خوان است. بنابراین مشخص گردید که گروهی که در نماز جماعت شرکت می کنند از رشد اجتماعی بالاتری برخوردارند.  

فرضیه دوم از طریق بررسی ضریب پراکندگی نمره رشد اجتماعی در دو گروه پسران و دختران و مقایسه آنها با یکدیگر انجام شد. با مقایسه ضرایب محاسبه شده مشخص شد که پراکندگی نمره رشد اجتماعی دخترانی که در نماز جماعت شرکت می کنند بیش تر از پراکندگی نمره رشد اجتماعی پسرانی است که در نماز جماعت شرکت می کنند. افزایش پراکندگی رشد دختران نسبت به پسران به میزان 218/2 نشان دهنده رشد اجتماعی بالاتر دختران است.  بنابراین فرضیه دوم نیز مورد تائید قرار گرفت، و نتیجه گرفته می شود که بین جنسیت و رشد اجتماعی ارتباط مثبتی وجود دارد. فرضیه سوم به بررسی ارتباط بین رشد اجتماعی و پایه تحصیلی می پردازد. با استفاده از یافته و طبقه بندی آنها در جداول مربوط مشخص شد که انحراف استاندارد داده های مربوط به رشد اجتماعی نوجوانان سال سوم کم تر از نوجوانان پایه دوم می باشد.  به عبارتی، پراکندگی داده ها در دو گروه با یکدیگر تفاوت دارد.  به نحوی که پراکندگی فوق در گروه سال سوم کم تر بوده و تمرکز بیش تری داشتند و این پدیده نشان دهنده این است که پایه تحصیلی بالاتر رشد اجتماعی بیش تری را به ارمغان می آورد.  

بررسی استنباطی داده ها

در بررسی استنباطی داده ها از دو روش مجذور کا و تحلیل واریانس یک طرفه استفاده شده است.  فرضیه یکم با استفاده از روش مجذور کا مورد تائید قرار گرفت.  و از آن جا که  محاسبه شده (95/62) بزرگتر از  جدول (0/0) است، فرضیه تحقیق مورد تائید قرار گرفت.  فرضیه فوق از طریق تحلیل واریانس یک طرفه نیز بدلیل اینکه نسبت F محاسبه شده بزرگتر از F جدول بود مورد تائید واقع شد.

فرضیه دوم تحقیق با استفاده از تکنیک مجذور کا مورد تائید قرار گرفت.  در این روش  محاسبه شده (12/18) بزرگتر از  جدول (116711-0/0) بود که بدین طریق فرضیه تحقیق مورد تائید قرار گرفت هم چنین فرضیه فوق از طریق تحلیل واریانس یک طرفه بدلیل اینکه F محاسبه شده بزرگتر از F جدول در دو سطح 05/0 و 01/0 (16/3.  07/6) بود فرض استقلال دو متغییر رد شد و فرضیه تحقیق مورد تائید قرار گرفت.  فرضیه سوم از طریق روش مجذور کا بدلیل اینکه  محاسبه شده بزرگتر از  جدول بود مورد تائید قرار گرفت و در تحلیل واریانس از آن جا که F جدول بود فرضیه سوم تحلیل میز مورد تائید قرار گرفت.

منابع

قرآن کریم ترجمه آیت ا.... مکارم شیرازی.  تهران.  دارالقرآن الکریم – دفتر مطالعات و معارف اسلامی.  چاپ اول – 1383

استادی.  رضا و انصاری.  ناصر الدین – هزار کتاب و رساله پیرامون نماز – تهران – ستاد اقامه نماز – 1371

آناستازی.  1 – روان آزمایی – ترجمه : براهنی.  محمدتقی.  تهران – انتشارات دانشگاه تهران – 1364

بست.  جان – روش تحقیق در علم تربیتی و رفتاری – ترجمه : شریفی.  پاساژ طالقانی.  نرگس – تهران – انتشارات وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی – 1367

بلالاک.  هربرت – مقدمه ای بر تحقیقات اجتماعی – ترجمه :پاشا.  ابراهیم – تهران – سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه های ((سمت))- 1382

جوادی آملی. عبدالله – اسرار نماز -  تهران – انتشارات الزهرا – 1373

جوادی آملی. عبدالله – نماز و نمازگذاران – تهران – موسسسه تنظیم ونشر آثار امامخمینی ((ره)) – 1372

خامنه ای. علی – در ژرفای نماز – تهران – موسسه انتشارات بعثت – 1373

خمینی.  روح الله – سرالصلاه ((معراج السالکین و صلوه العارفین)) – تهران – موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ((ره)) – 1372

دورانت.  ویل – تاریخ تمدن – ترجمه : شایگان.  داریوش – جلد چهارم – تهران – انتشارات انقلاب اسلامی – 1371

دهخدا.  علی اکبر – فرهنگ لغات – ج چهاردهم – تهران – انتشارات دانشگاه تهران – 1326

شولتش.  دوان – روانشناسی کمال – ترجمه : خوشدل. گیتی – تهران – انتشارات نی – 1385

شیوسون.  ریچارد – استدلال آماری در علوم رفتاری – جلد دوم ((استنباط آماری))- ترجمه : کیانمنش.  علیرضا – تهران – انتشارات جهاد دانشگاهی تهران – 1370

قرائتی.  محسن – پرتویی از اسرار نماز – تدوین : محدثی.  جواد – تهران – سازمانچاپ وانتشارات وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی – 1369

1 – cherian.  v.  i.  (1999).  Relationship between parental aspiratron and academic achievement of xhosa from broken and intact familes.  peschologyical report (vol 79 (3 pt 1).

2 – coronbach. Lee.  j.  1983.  education.  peschology (n.  y : hantcourt.  brace and co)

3 – hagman.  jale.  (1997).  parent _ relegin communication clarity and peschology

این مطلب را به اشتراک بگذارید :