1- تکراري بودن آن .

تفاوتي که نماز از ساير فرايض ديني دارد اين است که فرايض ديگر زمانشان و تعدادشان معلوم و مشخص است و براي انسان در طول زندگي اش ممکن است که يک بار و يا چند بار واجب گردد . فرضا فريضه حج بر انسان که از نظر مالي به حّد و توانايي برسد واجب مي گردد و کسي که اين عمل را به جا آورد ديگر وظيفه بجا آوردن تکراري آن براو واجب و لازم نيست . در حالي که نماز، فريضه اي است که هر روز کراراً بر انسان واجب است که آن را بجا بياورد و اين بجا آوردن تکراري آن ، سلب شدني نيست مگر در شرايط استثنايي که تعداد آن هم محدود است. دليل اين امر را مي توان به دو گونه تعيين کرد . يکي اينکه انسان هر روز ، از صبح تا شام و از شام تا صبح در تماس با روابط اجتماع و جامعه خويش و يا با پديده هاي طبيعي بيرون از ذات خويش و يا با افکار و عقايد و تامّلات دروني خويش است بنابراين در اينگونه تماسها، اگر عاملي نباشد که به انسان توان و قدرت انديشه وآگاهي بدهد و جايگاه رفيع او را در بين موجودات ديگر حفظ کند، خواهيم ديد که انسان به علّت فقدان عامل حفظ کننده حقيقت شخصيت خويش را در اين برخوردها از دست خواهد داد و آن عامل برخورد با خود را برتر از خويش خواهد پنداشت و عظمت خود را در پاي او قرباني خواهد کرد . از اين لازم است که عاملي حفظ کننده هميشه در وقتهاي خاص در هر روز و شب همراه انسان باشد تا حقيقت او را در مواجه با پديده هاي بيروني و دروني حفظ نمايد . و او را به حقيقت و سرچشمه زندگي اتصال دهد .و ديگر اينکه تکراري بودن نماز ، باعث مي شودکه ما نماز را داخل زندگي هر روز و شب مان جای دهیم و آن را به عنوان جزيي از زندگي که همراه و هم پاي و همگام ديگر اعمال زندگي مان است ، به رسميّت بشناسيم . يعني همانطور که مادر زندگي روزانه مان به اموري چون کار و خوابيدن و خوردن نياز داريم به اموري چون نماز نيايش هم نياز داريم زيرا حقيقت ما از دو بُعد جسم و روح تشکيل يافته که خوردن و خوابيدن و ... نيازهاي بُعد جسمي ما را رفع مي کند و نماز و نيايش هم نيازهاي روحيمان را برطرف مي کند .

2- ويژگي ديگر نماز ماهيّت نفي و اثبات آن است .

يعني نماز گزار در جريان عمل نماز، دائم و پيوسته من ناقص خويش را که جوينده کمال و توانايي است ، از ماندن راکد شدن و به تحجّر و حمود گراييدن و همچنين از پيوستن و ياري جستن از(( من )) هاي مغضوب و گمراه ديگر ، نفي مي کند ودرعين حال که نفي مي کند مي خواهد من جوينده ناقص خويش را به حقيقت برتر و يا من مطلق نهايي که همان خداست برساند و در اثبات وجود خويش از آن عامل برتر ياري و استمداد جويد . علاوه بر اين عمل نفي و اثبات در وجود ((من مطلق )) هم درفرآيند نماز صورت مي گيرد يعني نماز گزار در جريان عمل نماز ، مرتباً صفات ومشخصات انواع شرکي چون : کثرت و تعدد - نقص و تغيير- علت و يا معلوليت- اشباه و اضداد را با صفاتي چون : احد در مقابل کثرت و تعدد - صمد در مقابل نقص و تغيير - لم يلد و لم يولد در مقابل عليّت يا معلوليّت- لم يکن له کفوا احد در مقابل اشباه و اضداد ، از پيرامون وجود من مطلق نفي و سلب مي کند و در عين حالي که آن صفات را از ساحت او نفي مي کند ، صفات و مشخصاتي را که در خور مقام من مطلق است به او نسبت ميدهد و به اثبات آنها مي پردازد . صفاتي چون : يگانه ، بخشنده ، مهربان ، ياري کننده ، مالک و...

3- ويژگي ديگر نماز پيوند دادن من به ما

يا به تعبيري ديگر پيوند دادن فرد به جمع است يعني ماهيت نماز طوري است که من راستين و حقيقي و ايده ال و سالم فرد را از من دروغين و عوضي او و همچنين از دايره تنگ و بسته زندگي معمولي و روزمره او و از اعمال و روابط انفرادي و شخصي و لذّت پرستي ، فردي اش نجات مي بخشد و به زندگي و حيات و فلسفه بودن او ، روحي جمعي و نوع خواهي و ديگر خواهي مي دهد و نمي گذارد که انسان در زندگي فردي اش با هدف قرار دادن خويش ، همچون کرم ابريشمي شود که خويشتن را با تار و پودهاي تنيده به دست خويش زنداني و اسير کند و از دنياي بيرون از خويش و از جامعه و تاريخ و مکان و زمان و اجتماع خويش بي خبر و غافل بماند .اين نوع پيوند با نگرشي به عبارات نماز ، که نماز گزار آنها را بيان مي کند به خوبي درک مي گردد زيرا نماز گزار با اينکه شخصاً وفرداً به نماز مي پردازد اما به جاي استفاده از ضمير متکلم الوحده انا (( من )) در عبارات نماز از ضمير متکلم مع الغيرنا (( ما )) استفاده مي کند يعني به جاي اينکه بگويد ، خدايا من از تو ياري مي جويم و يا من تو را مي پرستم و يا خداوندا مرا راهنمايي و هدايتم کن . با ضمير ما سخن مي گويد يعني او من خويش را داخل گروه و جمع و ما مي کند و از زبان آنها ياري و نصرت مي خواهد و يا خداوند را پرستش مي کند و يا مي خواهد که نه او را به تنهائي بلکه همگي آنها را به راه راست هدايت کند .

نماز ستون دين است

ثبات و برقراري هر بنا و ساختمان بستگي به پايه و ستون آن دارد . اگر پايه و ستون محکم باشد اصل بنا و ساختمان و سقف آن محکم خواهد بود و اگر ساختمان ستون نداشته باشد يا آن ستون سست و ضعيف باشد ، آن ساختمان سر پا نخواهد ماند.

اگر خيمه اي را تصور کنيم مشاهدات ما متشکل از چند چيز است : ستون و عمود وسط خيمه ، پرده وپارچه ها، ميخ ها و طناب هاي اطراف آن .اگر بخواهيم يک چنين خيمه اي را بر پا کنيم ، حتما لازم است که ستون ، در وسط قرار گيرد و الّا آن خيمه بر پا نمي شود . اگر ستون نباشد ، طناب ها و ميخ ها و پرده به تنهايي فايده اي ندارند هر چند آنها محکم و بادوام باشند .دين اسلام هم تعبير به يک چنين خيمه اي شده است که ستوني وسط آن باشد وآن ستون عبارت از نماز است. اگر نماز درست و صحيح و در وقت مخصوص خودش انجام بگيرد ، تمام عبادت هاي ديگر هم قبول خواهد شد ، ولي اگر انسان نماز نخواند يا آن را صحيح و در وقتش انجام ندهد ، عبادت هاي ديگر هم پذيرفته نمي شود هر چند ان عبادت ها زياد باشد و از روي صحّت هم انجام گيرد ، زيرا تمام اعمال و عبادت هاي انسان بستگي به نماز دارد. رواياتي دراين باره وارد شده است ازجمله :

1- پيامبر اسلام ( ص ) فرمود: نماز ستون دين است اگر قبول درگاه خداوند عالم قرار گرفت ، تمام عبادت هاي ديگر هم قبول و پذيرفته مي شود و اگر مورد قبول واقع نشود هيچ عبادتي قبول نخواهد شد[1] .

2- نيز فرمود : همانا ستون دين نماز است وآن نخستين چيزي است که در روز قيامت از آن سؤال مي شود ، اگر صحيح باشد در بقيه اعمال او نظر مي شود و اگر صحيح نباشد در باقي اعمالش نظر نخواهد شد [2].

3- باز چنين فرمود : هر کس از روي عمد : نماز را ترک کند ، دين خود را خراب و واژگون کرده و هر که اوقات برگزاري آن را ترک کند ، داخل ويل مي شود[3] . ( ويل بياباني است در دوزخ ) .

 4- امام صادق ( ع ) از قول پيامبر اسلام نقل مي کند که آن حضرت فرمود : نماز همانند ستون خيمه است که اگر ستون ثابت و سالم و استوار باسد ، طناب ها و ميخ ها و پرده سود مي دهند و اگر ستون شکسته شود، طناب و ميخ و پرده سودي نمي دهند[4] .

5- اميرالمؤمنين ( ع ) در اين باره فرمود : ( اي شيعيان!) شما را وصيّت و سفارش مي کنم به نماز ، نمازي که ستون دين و مايه زينت و آراستگي اسلام است ،پس از نماز غافل ننماييد [5].

6- در اين باره لقمان حکيم به فرزندش گفت : اي پسر ! نماز را به پاي دار که مثل آن در دين خدا مثل ستون خيمه است اگرآن ستون با استقامت و پايدار باشد ، طناب و ميخ و سايه آن سود مي دهد و اگرآن ستون پايدار و با استقامت نباشد ، ، طناب و ميخ و سايه آن سودي نمي بخشند [6].

در صحنه کشمکش ها و مبارزات زندگي ،آنجا که نيروهاي اهريمني با که انگيزه نيکي و نيکاوري را در هر جا و هرکس کنند ، نخستين دژي که دچار مي شود ، نيروي عزم و قدرت نفس انسانها ست . زيرا با برداشتن اين حفاظ ، و تاراج قلعه شخصيت انسان که گنجينه اصالت هاي ذاتي و اندوخته هاي قيمتي معارف و دانش است ميّسر مي شود .

این مطلب را به اشتراک بگذارید :