■ تجلی نماز در باورهای مردم
زﻧﺪﮔﻲ ﻓﺮدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺑﻌﺎد ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دارد و زﻧﺪﮔﻲ ﻋﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﺔ ﺳﺎدﮔﻲ ﻇﺎﻫﺮي آن، از ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺘﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. از ﻟﺤﻈﺔ ﺗﻮﻟـﺪ، ﺑﻠﻜـﻪ از ﺑـﺎرداري و ﺣﺘـﻲ از آرزوي ﺑﺎرداري ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻧﺎﻣﮕﺬاري، ﮔﺬران دوران ﻃﻔﻮﻟﻴﺖ و ﺟـﻮاﻧﻲ، ازدواج و ﺑﭽـﻪدار ﺷﺪن، ﻛﺎر و ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﻌﺎش، ﺟﺸﻦ ﮔﺮﻓﺘﻦ، درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎري و... ﺗﺎ ﻣﺮدن و ﺗﺸﻴﻴﻊ ﺟﻨـﺎزه و اداﻣﺔ زﻧﺪﮔﻲ در ﺣﺎﻓﻈﺔ ﻓﺮدي و ﺟﻤﻌﻲ، زﻧﺪﮔﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪة ﺑـﺸﺮي را ﻣـﻲﺳـﺎزﻧﺪ ﻛـﻪ ﻫـﻴﭻ ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﺑﺮﻛﻨﺎر از آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺮاي ﻋﻮام و ﺧﻮاص وﺟﻮد دارد. اﻣﺎ آﻧﭽﻪ در ﻛﺸﻮر ﻣـﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨﺪة اﺻﻠﻲ ﺟﻬﺎت در ﻫﺮ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود، دﻳﻦ اﺳﺖ؛ ذﻫﻨﻴـﺖ ﻋﺎﻣـﺔ ﻣـﺮدم اﻳﺮان آﻛﻨﺪه از ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ و اﺣﻜﺎم دﻳﻨﻲ اﺳﺖ.
ﺗﻮدة ﻣﺮدﻣﻲ، ﺑﺎ دﻳﻦ ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ، ﻣﻲﭘﻮﺷﻨﺪ، ﻣﻲﺧﻮاﺑﻨﺪ و ﺑﻴﺪار ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ. ﻋﺎﻣﻪ ﺑﺎ دﻳـﻦ ﻣﻲاﻧﺪﻳﺸﻨﺪ، ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ، ﻣﻲﻛﺎرﻧﺪ و ﺑﺎ دﻳـﻦ ﺟـﺸﻦ ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ و ﻣـﻲﻣﻴﺮﻧـﺪ. آرﻣـﺎنﻫـﺎ و آرزوﻫﺎي اﻳﻦ ﻣﺮدم ﺑﺎ دﻳﻦ درآﻣﻴﺨﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻟﻔﻆ »ان ﺷـﺎءاﷲ« ﻛـﻪ در زﻣـﺎن ﺑﻴﺎن ﻫﺮ آرزوﻳﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود، ﻣﻌﻨﺎي اﺻﻠﻲ ﺧﻮد را اﻓﺎده ﻧﻤـﻲﻛﻨـﺪ: ﻋﺒـﺎرت دﻳﻨـﻲ «ان ﺷﺎءاﷲ» ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﺤﻮل ﻛﺮدن اﻣﻮر ﺑﻪ اراده و ﻣﺸﻴﺖ اﻟﻬﻲ اﺳﺖ.
ﻟﺤﻈﻪاي ﻛﻪ ﻛﻮدك ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻣﻲآﻳﺪ، ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺶ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﻧﺎم ﺧﺪا ﺑﻪ ﮔﻮﺷـﺶ ﺑﺨـﻮرد، ﭘﺲ در ﮔﻮش او اذان ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ و ﺑﺎﻳﺪ اﺳﻤﻲ دﻳﻨﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﭼﻮن ﻫﺪف اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ او دﻳﻨﺪار ﺑﺎﺷﺪ. ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر ﻳﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺎ ﻧﻴـﺰ ﺑـﺎ دﻳـﻦ آﻣﻴﺨﺘـﻪ اﺳـﺖ و ﭘـﺮداﺧﺘﻦ ﺑـﻪ ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ زﻣﻴﻨﺔ ﻋﻤﻮﻣﺎً دﻳﻨﻲ آن ﻛﺎري ﻋﺒﺚ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود.
اﻣﺎ دﻳﻦ را ﻧﻴﺰ اﺑﻌﺎدي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻨﻮع و ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﺖ. دﻳﻦ از ﻓﻠـﺴﻔﻪ، ﻛـﻼم و ﻋﺮﻓـﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻋﺎﻣﻲﺗﺮﻳﻦ روﺳﺘﺎﻳﻴﺎن را در ﺑﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد؛ دﻳﻦ از ﺗﻌـﺎﻟﻴﻢ ﻋﻤﻴـﻖ و ﺣﻴـﺎﺗﻲ ﺗـﺎ اﺣﻜﺎم ﻋﻤﻠﻲ ﺟﺰﺋﻲﺗﺮﻳﻦ اﻣﻮر را ﺷﺎﻣﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد؛ دﻳـﻦ از ﺑﺤـﺚﻫـﺎي ﭘﻴﭽﻴـﺪة ﻓﻘﻬـﻲ و اﺻﻮﻟﻲ و رﺟﺎﻟﻲ ﺗﺎ ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ و ﺧﺎﻟﺺﺗﺮﻳﻦ ﻋﺒﺎدت و راز و ﻧﻴﺎز ﻳﻚ ﭼﻮﭘﺎن در ﺧﻠـﻮت و در ﮔﺴﺘﺮة دﺷﺖﻫﺎ را در ﺧﻮد دارد. ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﻲ و دﺷﻮار ﻣﺒﺎﺣﺚ دﻳﻨـﻲ اﻟﺒﺘـﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﻧﻴﺴﺖ، وﻟﻲ در ﺑﻌﺪ ﺳﺎده و ﻫﻤﻪﮔﻴﺮ دﻳﻦ، آﻧﭽﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺮدم اﺳﺖ، ﻧﻤﺎز اﺳﺖ.
در اﻳﻦ ﻗـﺴﻤﺖ از ﻛﻠﻴﺖ دﻳﻦ، ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶﻫـﺎي زﻧـﺪﮔﻲ ﻣـﺮدم را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﺪ. ﻧﻤﺎز ﻧﻪ ﺗﻨﻬـﺎ رﻛﻦ دﻳﻦ، ﺑﻠﻜﻪ رﻛﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم اﺳﺖ؛ ﻧﻤﺎز ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻜﻠﻴﻔﻲ ﺷﺮﻋﻲ ﻧﻴﺴﺖ، ﺑﻠﻜﻪ در ﺟﺰءﺟﺰء زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم ﻧﻘﺶ دارد. ﻧﻤﺎز در اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎ، اﺣـﺴﺎﺳﺎت، ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ، اﻋﻤﺎل، آرزوﻫﺎ و ﻧﻔﺮتﻫﺎي ﻣﺮدم وارد ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ، ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﻣـﻲﺗـﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﺤﻮري ﺑﺲ ﻣﻬـﻢ در زﻧـﺪﮔﻲ ﻋﺎﻣـﺔ ﻣـﺮدم ﻣﺎﺳـﺖ. ﻣـﺮدم در ﻧﻤـﺎز ﻫﻤـﺔ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺧﻮب را ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ و در ﻧﺨﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز، آﻓﺖ و ﻣـﺼﻴﺒﺖ و ﺑـﺪي ﻣـﻲﺑﻴﻨﻨـﺪ. ﻓـﺮد ﺑﻲﻧﻤﺎز ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻄﺮود و ﺑﻲارزش ﺷﻤﺮده ﻣﻲﺷﻮد، و در ﻣﻘﺎﺑﻞ، ﺑﺎ ﻧﻤﺎز، ﻫﺮ ﮔﺮﻫﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﮔﺸﻮده ﮔﺮدد.
آﻧﻘﺪر ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز ﻣﻲﺷﻤﺎرﻧﺪ و آﻧﻘﺪر در اﻣـﻮر ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑـﻪ ﻧﻤـﺎز ﻣﺘﻤـﺴﻚ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ، ﻳﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻧﻤﺎز ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ، ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗـﺸﻮﻳﻖ ﺑـﻪ ﻧﻤـﺎز ﺑـﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ. ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ زﻧﺪﮔﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ، ﻧﻤﺎز در ﻗﻠﺐ و روح ﻋﺎﻣـﻪ ﺟـﺎي دارد و زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم را آﻛﻨﺪه اﺳﺖ. ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﺮﺑـﻮط ﺑﺎﺷـﺪ، ﺑـﺮ ﺣﻴـﺎت ﻓـﺮدي و ﺟﻤﻌﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻲﻧﻬﺪ. ﻣﺴﺠﺪ، اذان، ﻗﺒﻠﻪ و... ﻫﻤﻪ ﻧﻘﺶﻫﺎﻳﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦﻛﻨﻨـﺪه در زﻧـﺪﮔﻲ دارﻧﺪ و آﻳﻴﻦﻫﺎ، اﻋﺘﻘﺎدات و رﻓﺘﺎر اﻓﺮاد و ﮔﺮوهﻫﺎ را ﺟﻬﺖ ﻣﻲﺑﺨﺸﻨﺪ.
ﻧﻤﺎز و ﻣﺘﻌﻠﻘﺎت آن ﺑﺎ ﺷﻴﻮاﺗﺮﻳﻦ و ﮔﻮﻳﺎﺗﺮﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻤﻜﻦ در داﺳﺘﺎنﻫـﺎي ﻋﺎﻣـﻪ و ﺣﺘﻲ ﻗﺼﻪﻫﺎي ﻛﻮدﻛﺎن وارد ﺷﺪه و ﺑﺎ ﻇﺮﻳﻒﺗﺮﻳﻦ وﺟﻬﻲ در اﺷﻌﺎر، ﻣﺘﻞﻫﺎ و ﭼﻴﺴﺘﺎنﻫـﺎ ﻣﻄﺮح ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ. ﻧﻤﺎز و آﻧﭽﻪ ﺑﺪان ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ، ورد زﺑﺎن ﻣﺮدم در ﺿﺮباﻟﻤﺜـﻞﻫـﺎ و ﻗﺴﻢﻫﺎي اﻳﺸﺎن اﺳﺖ. ﻧﻤﺎز و اذان را ﺑﺮاي ﺷﻔﺎﺑﺨـﺸﻲ و ﺑـﺮاي زاﻳﻤـﺎن راﺣـﺖ و ﺳـﺎﻟﻢ وﺳﻴﻠﻪ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ، ﻧﻤﺎز ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎران ﺑﻴﺎﻳﺪ، ﻧﻤﺎز ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﺣﺎﺟﺎﺗﺸﺎن ﺑﺮآورده ﺷﻮد و اﮔﺮ در ﺧﻮاب ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ، آن را ﺑـﻪ اﻣـﻮر ﺧﻴـﺮ و ﺣـﺴﻨﺎت ﺗﻌﺒﻴـﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ.
ﺑﺮاي ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﻤﺎز در ﺟﺎﻣﻌـﻪ و ﺑـﺮاي ﻗـﺮاردادن ﻧﻤـﺎز در رأس ﺗﻤـﺎﻣﻲ اﻣـﻮر روزﻣﺮه، ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎر ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ، ﻫﻤﺔ آﻧﭽﻪ را ﻛـﻪ از اﻳﻦ ﻟﺤﺎظ ﻣﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ، ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ، و ﺑﻴﺶ از آن ﻫﻢ ﻫﺴﺖ. ﺑﺎ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﻋﺎﻣﻪ ﻣﻲﺗﻮان درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﻤﺎز در دل و ﺟﺎن ﻧﻔﻮذ و رﺳﻮخ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﻤﺎز ﺗﻤﺎﻣﻲ زﻧﺪﮔﻲ را ﻓﺮا ﻣﻲﮔﻴﺮد. ﻣﺎ از ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر ﺑﻲﻧﻴﺎز ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ، زﻳﺮا ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺻﻴﻞ و راﺳﺘﻴﻦ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺎز ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺎﻧﺪ. اﻣﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻛﻤﻜﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺗﻼشﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑـﺮاي ﺗﻌﻤﻴﻢ و ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﻤﺎز در ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺖ.
آﻧﭽﻪ در اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﻣﻲآﻳﺪ، ﻫﻤﮕﻲ ﺑﻪ ﻓﻀﻴﻠﺖ ﻧﻤﺎز و ﻣﺘﻌﻠﻘﺎت آن در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣـﻪ اﺷﺎره دارﻧﺪ، ﺧﻮاه ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﺑﺪان ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﻳﺎ ﺑﺎ ﻛﻨﺎﻳﻪ و اﺷﺎره ﻣﻮﺿﻮع را ﻣﻄﺮح ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺧﻮاه اﻋﻤﺎل و رﻓﺘﺎر آدﻣﻴﺎن دﻻﻟﺖ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻓﻀﻴﻠﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ دﻟﻴـﻞ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﮔﻠﭽﻴﻨﻲ از ﻣﻮارد ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد اﻛﺘﻔﺎ ﺷـﺪه و ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﺎ اﺷـﺎره ﺑـﻪ ﺑﻌـﻀﻲ از ﻣـﻮارد و ﺧﻮدداري از ﺑﺤﺚ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺷﻮاﻫﺪ ﻣﻮﺟﻮد اﻳﻦ ﮔﻔﺘﺎر ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪه اﺳﺖ.
ﻧﻤﺎز در ﻣﻌﺘﻘﺪات ﻋﺎﻣﻪ
ارج و ﻣﻨﺰﻟﺖ ﻧﻤﺎز در ﻫﺮ ﺟﻨﺒـﻪ و ﺟـﺰء از ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ رخ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز در ﻓﺤﻮاي ﺑﺴﻴﺎري از ﺗﻤﺜﻴﻞﻫـﺎ، آداب، رﺳـﻮم و... ﻋﺎﻣﻪ و ﺣﺘـﻲ ﻗـﺼﻪﻫـﺎي ﻛﻮدﻛـﺎن وارد ﺷﺪه و ﺑﺎ ﻇﺮﻳﻒﺗﺮﻳﻦ وﺟﻬﻲ در اﺷـﻌﺎر، ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ. اﮔﺮﭼﻪ اﻳﻦ ﺧﻮد ﺑـﺮ ﻣـﺮدود ﺑـﻮدن ﺷﺨﺺ ﺑﻲﻧﻤﺎز دﻻﻟـﺖ دارد، اﻣـﺎ اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﺑـﻪ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻧﻴﺰ در ﺑﺴﻴﺎري از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣـﺮدم ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ. در اﻋﺘﻘﺎد ﻣﺮدم، ﻧﻤﺎز در ﺷﺮاﻳﻄﻲ، ارزش ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و در ﺷـﺮاﻳﻄﻲ ارزﺷﻲ ﻛﻤﺘﺮ و ﻳﺎ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻋﻠﻠﻲ اﺻﻼً ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﺔ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺴﺖ.
ﭼﻮن ﻧﻤﺎز ﻣﺮﺗﺒﺘﻲ ﺑﺲ واﻻ در زﻧﺪﮔﻲ و در ﺣﻴﺎت ﻓﻜـﺮي ﻣـﺮدم دارد، ﻫﺮﭼـﻪ ﺑـﺪان واﺑﺴﺘﻪ و ﻣﺮﺑﻮط ﺑﺎﺷﺪ، ﻗﺪر و اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ؛ وﺿﻮ و آب وﺿﻮ داراي ﺧـﻮاص وﻳـﮋه اي اﺳﺖ؛ ﺟﺎﻧﻤﺎز، ﻣﻬﺮ و ﺗﺴﺒﻴﺢ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎﻳﻲ ﻏﻴﺮ از ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎدة اﺻـﻠﻲ ﺧـﻮد ﻣـﻲﻳﺎﺑﻨـﺪ؛
ﻣﺴﺠﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺤﻞ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻴﺴﺖ، ﺑﻠﻜﻪ آﺛﺎر ﺧـﺎرق اﻟﻌـﺎدهاي ﻣـﻲﺗـﻮان از آن اﻧﺘﻈـﺎر داﺷﺖ؛ ﭘﻴﺸﻨﻤﺎز ﻫﻢ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ارﺗﺒﺎﻃﺶ ﺑﺎ ﻧﻤﺎز از ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. ﺑـﺎ ﻧﻤﺎز ﻣﻲﺗﻮان ﺣﺎﺟﺎت ﺧﻮد را ﺑﺮآورد و ﺑﻪ رﻓﻊ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي دﻳﮕﺮان ﻛﻤـﻚ ﻛـﺮد؛ ﻧﻤـﺎز وﺳﻴﻠﻪاي ﻛﻤﻜﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﻻﻳﻨﺤﻞ ﺑﺮﻃﺮف ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺻﻌﺐاﻟﻮﺻﻮل در دﺳﺘﺮس ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ. ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ ﻫـﻢ ﻃـﺮح ﺷﺪه و ﻛﺎرﺑﺮد ﮔﺴﺘﺮده ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ در اﻳـﻦ ﻓـﺼﻞ ﺑـﺎ اﺷـﺎرهاي ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ زﻣﻴﻨـﻪ را ﺑـﺮاي ﺑﺤﺚﻫﺎي اﺧﺘﺼﺎﺻﻲﺗﺮ آﻳﻨﺪه آﻣﺎده ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد.
اﻳﻦ ﺗﺼﻮر ﻛﻪ ﻋﺎﻣﻪ ﻓﻘﻂ ﺑـﻪ ﻓﻜـﺮ ﮔـﺬران زﻧـﺪﮔﻲ روزﻣـﺮه ﻫـﺴﺘﻨﺪ و ﺟﻬـﺖﮔﻴـﺮي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻓﻜﺮي آﻧﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﻘﺎﺻﺪ اﺳﺖ، اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺼﻮر ﻧﺎدرﺳﺘﻲ اﺳﺖ. ﺗـﻮدة ﻣﺮدم ﻧﻴﺰ، ﺑﻪ ﺗﻌﺎﻟﻲ ﺟﻬﺎت ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺧﻮد و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻌﻨﻮﻳﺎت ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻲﻛﻮﺷـﻨﺪ و در اﻳـﻦ راه ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ دﻳﻨﻲ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺳﻴﻠﺔ ﺣﺮﻛﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻛﻮﺷﺶ در ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑـﻪ ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد.
در ﺳﺎري اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد وﺟﻮد دارد ﻛﻪ رﻋﺎﻳﺖ ﺑﺮﺧﻲ اﻣﻮر و ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺴﺘﻦ ﺑﻌـﻀﻲ ﺳـﻨﻦ ﻛﻴﻔﻴﺎت ﺑﺮﺗﺮي را در اﻧﺴﺎن ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲآورد، از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﭼﻴﺰ ذﻫﻦ را روﺷـﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ:∗ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ وﺿﻮ ﺑﻮدن، روﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﻧﺸﺴﺘﻦ، ﻓﺮﻣﺎن ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺑﺮدن، روي ﻋﻠﻤﺎء را دﻳﺪن، ﺷﺐ ﺑﻴﺪار ﺑﻮدن و ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت ﺣﻖ ﻣـﺸﻐﻮل ﺷـﺪن، ﺑـﻪ رو ﺧﻮاﺑﻴـﺪن، آﻳـﻪاﻟﻜﺮﺳـﻲ ﺧﻮاﻧﺪن، ﻧﺎن ﺳﺮد ﺧﻮردن، ﮔﻮﺷﺖ ﺧﻮردن و ﻋﺪس ﺧﻮردن و ﭼﻨﺪ ﭼﻴﺰ ﻫﻢ ﻫـﺴﺖ ﻛـﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﺮ آدﻣﻲ ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ: ﻧﻤﺎز ﺷﺐ ﮔﺰاردن، ﻗﺮآن ﺧﻮاﻧﺪن، ﺑﺴﻴﺎر ﻳﺎد ﺧﺪا ﻛﺮدن، ﺻـﻠﻮات ﺑﺮ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎدن، ﻓﺮﻣﺎن ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺑﺮدن، و ﺻﺪﻗﻪ دادن.[1]
در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ ﺳﺨﻦ در ﺑﺎب ﻓﻀﻴﻠﺖ ﻧﻤﺎز ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺖ و ﻣﻮارد ﺑﻲﺷـﻤﺎري وﺟـﻮد دارد ﻛﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻣﺮدم ﭼﻘﺪر ﻧﻤﺎز را ﻋﺰﻳﺰ ﻣﻲداﺷﺘﻪ و ﻣﻲدارﻧﺪ؛ از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺮاي ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد ﺑﻪ اﺧﺒﺎر و اﺣﺎدﻳﺜﻲ ﺧﺎص ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ. ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل ﻣـﺮدم ﻧﻮﻗـﺎن ﻣـﺸﻬﺪﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ: ﻫﺮﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﺎﻣﺪاد ﺑﮕﺰارد، ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﻄﻔﻲ(ص) او را ﻣﺪد ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑـﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻲﺑﺮد، و ﻫﺮ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﻋﻠﻲ ﻣﺮﺗـﻀﻲ(ع) او را ﺑـﻪ ﺑﻬـﺸﺖ ﻣـﻲﺑـﺮد، وﻫﺮﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﻋﺼﺮ ﺑﮕﺰارد، ﻓﺎﻃﻤﻪ (س) او را ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻲﺑﺮد و ﻫﺮ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﺷـﺎم ﺑﮕـﺰارد اﻣﺎم ﺣﺴﻦ(ع) او را ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻲﺑﺮد، و ﻫﺮﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﺧﻔﺘﻦ ﺑﮕﺰارد، اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ(ع) او را ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻲﺑﺮد و ﺧﺪاي ﺗﻌﺎﻟﻲ او را ﻣﻲآﻣﺮزد.[2]
ﺗﻨﻬﺎ ﺻﺮف ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن در ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم اﻫﻤﻴﺖ و ارج ﻧﺪارد، ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﻪوﻗﺖ ﻧﻴﺰﻣﻮرد ﺗﺄﻛﻴﺪ اﻳﺸﺎن ﺑﻮده و اﺳﺖ. ﻣﺮدم ﻣﻤﺴﻨﻲ اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ: ﻫﺮﻛﺲ ﻓﺮﺷﺘﻪاي ﻣﻮﻛـﻞ دارد ﻛﻪ ﺷﺐ و روز ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن وي را ﺿﺒﻂ ﻣﻲﻛﻨﺪ و در دﻓﺘﺮ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ. ﭘـﺲ ﻫـﺮﻛﺲ ﺑـﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﻧﻤﺎزش را ﺑﺨﻮاﻧﺪ، آن ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺑﻪ او دﻋﺎي ﺧﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻣﻲﭘـﺮدازد. در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻮﻛﻞ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺧـﺴﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد و آن ﺷـﺨﺺ را ﻧﻔـﺮﻳﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ. اﮔﺮ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻫﻢ وي ﻧﻤﺎزش را ﻧﺨﻮاﻧﺪ، ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻧﻮﻣﻴﺪاﻧﻪ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﻣﻲرود. ﻓﺮﺷـﺘﺔ اوﻟﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ: «ﻣﻦ ﻣﻬﻠﺖ دادم و ﺻﺒﺮ ﻛﺮدم وﻟﻲ ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﺟﺎ ﻧﻴﺎورد، ﻣﻦ ﻫﻢ اﺟﺮت ﺛﻮاب ﻧﻤﺎز را ﻧﻨﻮﺷﺘﻢ و ﺑﺮﮔﺸﺘﻢ.» ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻓﺮﺷﺘﺔ دوم ﻫـﻢ ﺛـﻮاب آن روز ﻳـﺎ آن ﺷـﺐ را ﻧﻤﻲﻧﻮﻳﺴﺪ. وﻟﻲ اﮔﺮ وي ﺑﻌﺪاً ﻧﻤﺎز ﻗﻀﺎ ﺑﻪ ﺟﺎ آورد، ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺑﺎ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ﺑـﺎﻻ ﻣـﻲرود واﻃﻼع ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻓﻼﻧﻲ ﻗﺮض ﺧﻮد را ادا ﻛﺮده اﺳﺖ؛ در ﺟﺎي ﺧﺎﻟﻲ ﺛﻮاب او را ﺑﻨﻮﻳﺲ.
اﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮي اﺳﺖ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻧﻤـﺎز را ﺳـﺮوﻗﺖ ﺑﺨﻮاﻧﻨـﺪ ﺗـﺎ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺧﺴﺘﻪ و آزرده ﻧﺸﻮﻧﺪ.[3]
ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ اﻫﻤﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮده و ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﻃﺒﻴﻌـﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺷـﺨﺺ ﺑﻲﻧﻤﺎز ﻓﺮدي ﻣﻨﻔﻮر و ﻣﻄﺮود ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻋﺎﻣﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ از ﺟﺎﻧـﺪار ﺗـﺎ ﺑﻴﺠـﺎن، زﺑﺎن ﺑﻪ ﻧﻜﻮﻫﺶ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮدي ﺑﺎز ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ.
ﻣﺮدم دزﻓﻮل ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ، اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ ﺻﺒﺢ زود ﻗـﺼﺪ ﺳـﻔﺮ ﺑـﻪ ﺟـﺎﻳﻲﻛﻨﺪ، اﮔﺮ اوﻟﻴﻦ ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ او ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲﻛﻨﺪ، ﻧﻤﺎزﺧﻮان ﻧﺒﺎﺷـﺪ، در آن ﺳـﻔﺮش ﺧﻴـﺮﭘﻴﺶ ﻧﻤﻲآﻳﺪ.[4]
اﻳﻦ ﺗﺼﻮر ﻛﻪ ﻋﺎﻣﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﮔﺬران زﻧﺪﮔﻲروزﻣﺮه ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺟﻬﺖﮔﻴﺮي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻓﻜﺮي آﻧﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﻘﺎﺻـﺪ اﺳـﺖ، اﻟﺒﺘـﻪ ﺗﺼﻮر ﻧﺎدرﺳﺘﻲ اﺳﺖ.
اﻳﻦ ﻧﺼﻴﺤﺖ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﺷﻬﻤﻴﺮزادي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﺒﺢ، ﺗﺎ دﺳﺖ و ﺻﻮرت ﺧﻮد را ﻧَﺸُﺴﺘﻪ و ﻧﻤﺎز ﻧﺨﻮاﻧﺪهاﻳﺪ، ﻣﺒﺎدا ﻧﺰدﻳﻚ ﻧﺎن ﺑﺮوﻳﺪ، ﻧﺎن ﻛﻢ ﺑﺮﻛﺖ ﻣﻲﺷﻮد.[5]
و در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛﻬﻜﻴﻠﻮﻳﻪ دﺳﺘﻮر اﻛﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧـﺎن را ﺑـﻪ ﺳـﮓ ﺑـﺪه، وﻟـﻲ ﺑـﻪ ﺑﻲﻧﻤﺎز ﻧﺪه.[6]
ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻋﺠﻴﺐ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎ ﺗﺮﺗﻴﺒﺎت ﺧﺎص و ﺗﺪاﺑﻴﺮ وﻳـﮋه ﺑﻜﻮﺷـﻨﺪ ﻛـﻪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن ﺑﺎ ﻧﻤﺎز ﺑﺎﺷﻨﺪ
در ﻻﻫﻴﺠﺎن ﻣﺮاﺳﻢ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑـﺮاي ﭘﻴـﺸﮕﻮﻳﻲ وﺿـﻌﻴﺖ آﻳﻨـﺪة ﻧـﻮزاد ﺑﺮﮔـﺰارﻣﻲﺷﻮد. ﺑﭽﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ دﻧﺪان درﻣﻲآورد، ﺧﺎﻧﻮاده اش ﺟﺸﻨﻲ ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و اﻗـﻮام و ﻧﺰدﻳﻜﺎن ﻫﺮﻳﻚ ﻫﺪاﻳﺎﻳﻲ ﺑـﻪ ﻓﺮاﺧـﻮر ﺣـﺎل ﺧﻮدﺷـﺎن ﻣـﻲآورﻧـﺪ. آﻧﻬـﺎ ﺳـﻔﺮه اي را ﻛـﻪ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﭽﻪ اﺳﺖ، ﭘﻬﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و اﺷـﻴﺎﻳﻲ ﺷـﺎﻣﻞ ﻳـﻚ ﺟﻠـﺪ ﻛـﻼم اﷲ ﻣﺠﻴـﺪ، آﻳﻴﻨـﻪ، ﺟﺎﻧﻤﺎز، ﻣﻬﺮ، ﺗﺴﺒﻴﺢ، ﺧﻮدﻧﻮﻳﺲ ﻳﺎ ﻣﺪاد، ﺷﺎﻧﻪ و وﺳﺎﻳﻞ آراﻳﺶ، ﻗﻴﭽﻲ، ﻗﺮﻗـﺮه، ﭘﺎرﭼـﻪ و دﻓﺘﺮ و ﻛﺘﺎب روي آن ﻣﻲﭼﻴﻨﻨﺪ. ﺑﭽﻪ در ﻣﻴﺎن ﺳﻔﺮه ﻣﻲﻧﺸﻴﻨﺪ و ﻫﻤﮕﻲ ﺑﻪ او ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ. ﻛﻪ ﻛﺪاﻣﻴﻚ از اﺷﻴﺎي روي ﺳﻔﺮه را ﺑﺮﻣـﻲدارد. اﮔـﺮ ﻗـﺮآن ﻳـﺎ ﺟﺎ ﻧﻤـﺎز را دﺳـﺖ زد ﻳـﺎ ﺑﺮداﺷﺖ، ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ واﻋﻆ ﻳﺎ ﻧﻤـﺎز ﺧﻮان ﺧﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ، و اﮔـﺮ ﻗﻠـﻢ و دﻓﺘـﺮ را ﺑﺮداﺷـﺖ، ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﻲﺷﻮد و اﮔﺮ ﻗﻴﭽﻲ و ﻗﺮﻗﺮه ﻳﺎ ﭘﺎرﭼﻪ را ﺑﺮداﺷﺖ، ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺧﻄﺎط و آراﻳﺸﮕﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ.[7]
در ﻧﻴﺸﺎﺑﻮر ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﻓﻴﺮوزهاش ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ، اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪه رواج دارد ﻛﻪ اﮔـﺮ در وﻗـﺖ ﻧﻤﺎز اﻧﮕﺸﺘﺮ ﻓﻴﺮوزه ﺑﻪ اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺑﺎﺷﺪ، ﻫﺮ رﻛﻌﺖ ﻫﻔﺘﺎد رﻛﻌﺖ ﺣﺴﺎب ﻣﻲﺷﻮد.[8]
از ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﺮدم ﻧﻮﻗﺎن ﻳﻜﻲ ﻫﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻛﺴﻲ در ﻫﺮ ﻣﺴﺠﺪ ﺷـﻬﺮ دو رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ، در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ آن ﻣﺴﺠﺪ ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻔﺎﻋﺖ او را ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد.ﻣﻬﺮ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺗﺒﻊ ﻧﻤﺎز ارزش و ﺣﺘﻲ ﺗﻘﺪس ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ.[9]
ﻣﺮدم ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﻴﻤﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ در ﺷﺐ اول ﻫﺮ ﻣﺎه، ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﻫـﻼل ﻣـﺎه روﻳـﺖ ﺷﺪ، ﺑﺎﻳﺪ دﻳﺪهﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﻬﺮ ﻧﻤﺎز، آب، ﺳﻜﻪ ﻳﺎ ﺳﺒﺰي ﺑﺎز ﻛﻨﻨﺪ.[10]
در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻨﺎﻃﻖ اﻳﺮان رﺳﻢ ﺑﻮده و ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺳﻔﺮ رﻓﺘﻦ ﻣـﺴﺎﻓﺮ را از زﻳـﺮ ﻗﺮآن رد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ. در دزﻓﻮل ﻫﻢ اﮔﺮ ﻓﺮدي از اﻓﺮاد ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑـﻪ ﺳـﻔﺮ ﺑـﺮود، اول ﺑﺎﻳﺪ از زﻳﺮ ﻗﺮآن رد ﺷﻮد؛ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از اﻓﺮاد ﺧﺎﻧﻮاده ﻛﻪ ﺑﺪﻧﺶ ﻛـﺎﻣﻼً ﭘـﺎك و وﺿﻮدار اﺳﺖ، ﻗﺮآن را در ﺳﺮدر ﺣﻴﺎط ﻣﻲﮔﻴﺮد و آن ﺷﺨﺺ ﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ از زﻳـﺮ ﻗـﺮآن رد ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻌﺪ ﻗﺮآن را ﻣﻲﺑﻮﺳﺪ. [11]
ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻧﻤﺎز ﻗﺪاﺳﺖ دارد، ﻣﺘﻌﻠﻘﺎت آن از ﺟﻤﻠـﻪ وﺿـﻮ ﻫـﻢ از ارزش و اﻫﻤﻴﺘـﻲ ﺧﺎص ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. وﺿﻮ داﺷﺘﻦ در ﻫﺮ ﺣﺎل ﻧﻮﻋﻲ ﻓﻀﻴﻠﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷـﻮد و ﺑـﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﺮدم اروﻣﻴﻪ وﺿﻮﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮاب ﺛﻮاب ﺑﺴﻴﺎر دارد. اﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ، آب وﺿﻮ داراي ﺧﻮاﺻﻲ اﺳﺖ و ﻣﻲﺗﻮان از آن ﺛﻤﺮات ﻣﺨﺘﺺ ﺧﻮدش را ﺑﺮداﺷﺖ ﻛﺮد.[12]
ﻣﺮدم ﺑﻮﺷﻬﺮ ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺐ راﺣﺖ ﺑﺨﻮاﺑﻨﺪ، ﻫﻨﮕـﺎم ﻧﻤـﺎز ﻣﻐـﺮب در ﻇﺮﻓـﻲ ﭘـﺎكوﺿﻮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و آب آن را ﺑﻪ ﻧﻴﺖ اﻳﻨﻜـﻪ ﺷـﺐ را ﺑـﻪ راﺣﺘـﻲ ﺑﺨﻮاﺑﻨـﺪ، ﻣـﻲﺧﻮرﻧـﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ آن ﺷﺐ دﭼﺎر ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻧﻤﻲﺷـﻮﻧﺪ. در ﺿـﻤﻦ، ﺑـﺮاي اﻳﻨﻜـﻪ ﺻـﺒﺢ ﺑﻪﻣﻮﻗﻊ ﺑﻴﺪار ﺷﻮﻧﺪ، ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮاب ﺳﻮرهﻫﺎي ﺣﻤﺪ و ﺗﻮﺣﻴﺪ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ.[13]
ﻣﺮدم ﺗﺒﺮﻳﺰ ﻫﻢ اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ ﻫﺮﻛﺲ ﺑﺎ آﺑﻲ وﺿﻮ ﺑﮕﻴﺮد ﻛﻪ روان اﺳﺖ، ﻫﻢ وﺿـﻮﻳﺶ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺛﻮاب دارد و ﻫﻢ ﻫﺮ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ آن آب ﺑﺮوﻳﺪ، ﭘﺮﺑﺮﻛﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. اﻣﺎ ﻫﺮ وﺿﻮﻳﻲ ﻫﻢ ﻣﻘﺒﻮل ﻧﻴﺴﺖ. ﭼﺎدر ﻧﻤﺎز و ﺟﺎﻧﻤﺎز ﻫﻢ از ﻣﺘﻌﻠﻘﺎت ﻧﻤﺎزﻧﺪ و ﻛﻴﻔﻴﺎت وﻳﮋه دارﻧﺪ و ﻣـﺮدم ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ آﻧﻬﺎ اﻋﺘﻘﺎدات و اﺣﺘﺮاﻣﺎت وﻳﮋه اي ﻗﺎﺋﻠﻨﺪ.[14] ﮔﺸﺎﻳﺶ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛﻪ ﺣﻞ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ آﺳـﺎﻧﻲ ﻣﻘـﺪور ﻧﻴـﺴﺖ، ﺑـﻪ ﺷـﻴﻮهﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد، اﻣﺎ در ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﻬﺎ ﻧﻤﺎز ﻧﻘﺶ دارد.
ﻣﺮدم داﻣﻐﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺨﺖ ﻧﻴﻚ ﺑﺎ ﻧﻤﺎز ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد، ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ در ﺷـﺐ زﻓـﺎف ﻋﺮوس و داﻣﺎد، ﻫﺮ ﻓﺮدي ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ، ﺣﺎﺟﺘﺶ ﺑﺮآورده ﻣﻲﺷﻮد.[15]
ﻧﻤﺎز ﺑﺎ ﻣﺴﺠﺪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ و ﻣﺴﺠﺪ ﺑـﺎ ﻣﻨـﺎره، ﭘـﺲ ﻣﻨـﺎرة ﻣـﺴﺠﺪ ﻫـﻢ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﺸﻜﻞﮔﺸﺎ ﺑﺎﺷﺪ.
در ﻛﺎﺷﺎن، اﮔﺮ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﺎﻳﺪ و رﻓﻊ آن ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺸﻮد، ﻛﺎﻏـﺬي را ﻧﺰد آﻗﺎي ﻫﻤﺎن ﻣﺤﻞ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ و آن آﻗﺎ ﻛﺎﻏﺬ را ﺑﻪ ﻧﺎم اﻣﺎم زﻣﺎن (ﻋﺞ) ﻣـﻲﻧﻮﻳـﺴﺪ و در آن ﻧﺎﻣﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي رﻓﻊ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ. ﺳﭙﺲ ﺻﺎﺣﺐﻧﺎﻣﻪ آن ﻛﺎﻏﺬ را ﺗﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ و دورﺗﺎ دور آن را ﺑﺎ ﮔﻠﻲ از ﺧﺎك ﻗﺮﻣﺰ ﻛﻪ ﺧﺎك ﭘﺎﻛﻲ اﺳﺖ، ﻣﻲﭼﺴﺒﺎﻧﺪ. آﻧﮕﺎه ﺑـﺮ ﺳـﺮ ﭼـﺎﻫﻲ ﺑـﻪ ﻧـﺎم ﺻﺎﺣﺐاﻟﺰﻣﺎن ﻣﻲرود و دو رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﺣﺎﺟﺖ ﺑﻪ ﻧﻴﺖ رﻓﻊ ﻣﺸﻜﻠﺶ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ و ﻛﺎﻏـﺬ را در ﭼﺎه ﻣﻲاﻧﺪازد.ﺣﺘﻲ ﻧﻤﺎز ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻣﺸﻜﻼت ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ[16]
ﻳﻜﻲ از ﻧﻤﺎزﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ وﻳﮋه ﺑﺮاي ﺑﺮآورده ﺷﺪن ﺣﺎﺟﺖ و رﻓـﻊ ﻣـﺸﻜﻼت ﻻﻳﻨﺤـﻞ و رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﺮاد و ﻣﻘﺼﻮد ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد و آداﺑﻲ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﺧﻮد دارد، ﻧﻤﺎزي اﺳـﺖ ﻛﻪ اﻫﺎﻟﻲ ﺷﻮﺷﺘﺮ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ و ﻣﺮاﺳﻢ آن ﺑﻪ ﻗﺮار زﻳﺮ اﺳﺖ:
اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ آﻳﻴﻦ در روزﻫﺎي ﺷﻨﺒﻪ و ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷـﻮد و ﺑﻌـﻼوه ﻣﺨﺼﻮص زﻧﺎن اﺳﺖ.
ﭘﻴﺶ از ﻧﻤﺎز ﺑﺎﻳﺪ »ﻗﻨﺪ و ﻛﻨﺠﺪ« درﺳﺖ ﻛﻨﻨﺪ. ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ ﻛﻨﺠﺪ را ﻣﻲﺧﻴﺴﺎﻧﻨﺪ، ﺗﺎ ﭘﻮﺳﺖ آن ﺟﺪا ﺷﻮد، ﺳﭙﺲ ﺳﺮخ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻮ ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﺑﺎ ﺷﻜﺮ ﻣﻲﻛﻮﺑﻨﺪ و ﻣﺨﻠـﻮط ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ.
ﻳﻚ زن ﻛﻪ واﺟﺪ ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﺖ، ﺷﺐ ﻗﺒﻞ ﻧﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و روز ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن ﻫـﻢ ﺑﺎﻳـﺪ روزه ﺑﺎﺷﺪ. ﻳﻚ اﺗﺎق را ﺗﻤﻴﺰ و ﭘﺎك ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و در آن ﻓﺮش ﻣﻲاﻧﺪازﻧـﺪ. آﻳﻨـﻪ ﺑﺰرﮔـﻲ ﺑﻪ دﻳﻮار ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻤﺎزﮔﺰار ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﻳـﻚ ﻣﺠﻤﻌِﻪ (ﺳـﻴﻨﻲ ﻣـﺴﻲ ﺑـﺰرگ)ﻣﻘﺎﺑـﻞ آﻳﻨـﻪ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﺘﻮي ﻗﻨﺪ، ﻛﻨﺠﺪ، ﭘﺴﺘﻪ، آرد ﮔﻨﺪم، ﻧﻤﻚ، ﺣﻨﺎ و ﻳﻚ ﭘﺎرﭼـﻪ ﺳـﺒﺰ رﻧـﮓ ﻧﺎزك اﺳﺖ. در دو ﻃﺮف ﻣﺠﻤﻌﻪ، ﺑﻠِﺒﻠﻪ(ﻛﻮزهاي ﻛﻪ دو ﻟﻮﻟﻪ ﻛﻮﭼﻚ ﺷﺒﻴﻪ آﻓﺘﺎﺑـﻪ دارد) وﺷﻤﻊﻫﺎي روﺷﻦ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ. ﺳﺮﺷﻤﻊﻫﺎ را ﻧﻴﺰ ﻳﻚ ﺷﺎﺧﻪ ﻛُﻨﺎر (ﺳﺪر ﺳﺒﺰ) ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨـﺪ
و ﻳﻚ ﻣﻨﻘﻞ ﭘﺮ از آﺗﺶ را ﻧﻴﺰ ﻣﻲآورﻧﺪ و (ﻋـﻮد) در آن دود ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ. ﺳـﭙﺲ زن واﺟﺪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻧﻤﺎز، رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ و در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﻤـﺎم اﻳـﻦ وﺳـﺎﻳﻞ در ﺟﻠـﻮي اوﺳـﺖ، دو رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﺣﻀﺮت ﺣﺠﺖ (ﻋﺞ) و دو رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﺣﻀﺮت اﻣﻴﺮ(ع) ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ. زنﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﺑﺎ او ﻧﻤﺎز ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ. ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﻣﺘَﻞ (داﺳﺘﺎن) ﻣﺮد ﮔﻮي ره ﻛَﺶ(ﺧﺎرﻛﺶ) را ﺑﺎ ﺻﺪاي ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺮاي دﻳﮕﺮان ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ[17] و...
در ﺟﻮاﻣﻊ ﺳﻨﺘﻲ ﻛﺸﺎورزي، ﺑﺎران ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺘﻤﺮار ﺣﻴﺎت ﻓـﺮدي و اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ اﺳـﺖ واﻳﻦ ﺑﻪوﻳﮋه در ﺟﻮاﻣﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ زراﻋﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ آب ﺑﺎران ﻧﺒﺎﺷﺪ، ﺿﻤﻦ آﻧﻜـﻪ اﺻـﻼً در اﻳﺮان، ﻛﺸﺎورزي ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس اﺳﺖ. از ﺳـﻮي دﻳﮕـﺮ، ﭼـﻮن در ﺑـﺴﻴﺎري از ﻣﻮاﻗـﻊ، ﻛﺸﺎورزان ﺑﺎ ﺑﺤﺮان آب و ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت روﺑﻪرو ﺑـﻮدهاﻧـﺪ، ﺑـﺎران ﻫﻤـﻮاره اﻫﻤﻴﺘﻲ ﺣﻴﺎﺗﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﻣﺮدم ﻧﻮاﺣﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم وﻗـﻮع ﺧﺸﻜـﺴﺎﻟﻲﻫـﺎ، آﻳﻴﻦﻫﺎي ﻃﻠﺐ ﺑﺎران را ﻛﻪ اﻛﺜﺮاً اﻟﮕﻮﻳﻲ ﻛﻠﻲ دارﻧﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑـﺮ دﺳـﺘﻮرات ﺷـﺮع ﻫﺴﺘﻨﺪ، در ﺑﻴﺮون از ﺷﻬﺮ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻧﻴﺰ ﺑـﻪ ﺧﻮاﻧـﺪن ﻧﻤـﺎز دﺳـﺘﻪ ﺟﻤﻌـﻲ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ.[18] از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ﻣﺮاﺳﻢ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮارد زﻳﺮ اﺷﺎره ﻛﺮد: در ﻳﻜـﻲ از روﺳـﺘﺎﻫﺎي ﺗﻔﺮش اﮔﺮ در ﻓﺮوردﻳﻦ و اردﻳﺒﻬﺸﺖ ﺑﺎران ﻧﺒﺎرد، ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ رﻳﺶﺳﻔﻴﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺔ ﻣﻼي ده ﻳﺎ ﻧﺰد ﭘﻴﺸﻨﻤﺎز ﻣﻲآﻳﻨﺪ، ﺳﭙﺲ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﺎرج از آﺑﺎدي ﻣﻲروﻧﺪ و ﻗﺮآن ﻣـﻲﺧﻮاﻧﻨـﺪ و ﺻﻒ ﻣﻲﺑﻨﺪﻧﺪ و ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺳﭙﺲ دﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎران ﺑﺒﺎرد. در ﻣﺮاﻏﻪ و ﺑﻨﺎب ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ ﻣﺮدم ﺷﻬﺮ ﺑﻪ اﺗﻔـﺎقـ ﻋﻠﻤـﺎي ﻣﺤـﻞ، ﭘﺎﺑﺮﻫﻨـﻪ و اﷲاﻛﺒـﺮ ﮔﻮﻳﺎن از ﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﺑﻠﻨـﺪﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄـﻪ ﺧـﺎرج از ﺷـﻬﺮ ﺣﺮﻛـﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ، دو رﻛﻌـﺖ ﻧﻤـﺎز ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ و دﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎران ﺑﺒﺎرد.
ﻳﻜﻲ از آداب دﻳﻨﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﺑﻪوﻳﮋه ﺷﻴﻌﻴﺎن، زﻳـﺎرت اﺳـﺖ. اﻳﺮاﻧﻴـﺎن ﺑـﻪ زﻳـﺎرت ﻣﻘﺒﺮهﻫﺎي اﺋﻤﻪ و اوﻟﻴﺎ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻲدﻫﻨﺪ. اﻳﻦ زﻳﺎرتﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﻧﺬر و ﻧﻴﺎز و ﻧﻤﺎز ﻫﻤﺮاﻫﻨﺪ.
ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل، در 20 ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮي ﺳﺒﺰوار روﺳﺘﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻮﻫﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻛﻮه ﭼﻬﻞ دﺧﺘﺮ دارد. اﻳﻦ ﻛﻮه زﻳﺎرﺗﮕﺎه ﻣﺮدم اﺳﺖ و ﻣـﺮدم ﺑـﺮاي رﻓـﻊ ﻣـﺸﻜﻼت ﺧـﻮد ﺑـﻪ زﻳـﺎرت آن ﻣﻲروﻧﺪ. ﻣﺜﻼً زﻧﻲ ﻛﻪ دﺧﺘـﺮ دمﺑﺨـﺖ دارد، در آن زﻳﺎرﺗﮕـﺎه دو رﻛﻌـﺖ ﻧﻤـﺎز ﻣـﺴﺘﺤﺐ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ و ﻧﻘﻞ و ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ و آﺟﻴﻞ ﭘﺨﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺣﺎﺟﺖ ﺧﻮد را ﻣﻲﮔﻴﺮد.[19]
در ﻃﻮل ﺳﺎل، ﺑﻌﻀﻲ از ﺷﺐﻫﺎ و روزﻫـﺎ داراي اﻫﻤﻴـﺖ وﻳـﮋهاي ﻫـﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮﺧـﻲ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ روز ﻳﺎ ﺷﺒﻲ را داراي ﻛﻴﻔﻴﺘﻲ ﻣﺨﺼﻮص ﮔﺮداﻧﻨـﺪ؛ ﻣـﺜﻼً ﺗﻮﻟـﺪ ﻳـﺎ وﻓﺎت ﻳﻜﻲ از اﺋﻤﻪ، ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺳﺎل ﻳﺎ ﻫﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺘـﻲ ﻧـﺰد ﻋﺎﻣـﻪ اﻫﻤﻴـﺖ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ. ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ روزﻫﺎ ﺑﺮاي ﺑﺮآورده ﺷﺪن ﺣﺎﺟﺎت اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑـﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ آﻳﻴﻦﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ آﻳﻴﻦﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﻧﻤﺎز ﻳﺎ ﻣﺘﻌﻠﻘﺎت ﻧﻤﺎز ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺴﺠﺪ، ﻣﻬﺮ و وﺿﻮ ﻫﻤﺮاﻫﻨﺪ. ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ، ﻣﺮدم ﺷﻮﺷﺘﺮ درﺗﻼﻗﻲ دو ﻣﺎه رﺟﺐ و ﺷﻌﺒﺎن آﻳﻴﻨﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺠﺐاﻟﻌﺠﺐ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد و ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻤﺎز و روزه اﺳﺖ. اﻳﻦ آﻳﻴﻦ ﺑﻪ دﺧﺘﺮان و زﻧﺎن اﺧﺘﺼﺎص دارد و ﻫﺪف از آن ﻃﻠـﺐ ﺣﺎﺟـﺖ و ﻣﺮاد اﺳﺖ. ﺗﺮﺗﻴﺐ آﻳﻴﻦ از اﻳﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺐ ﺳﻲام ﻣﺎه رﺟﺐ ﺳﺤﺮي ﻣﻲﺧﻮرﻧـﺪ و روز ﺳﻲام ﻣﺎه رﺟﺐ روزه ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺷﺐ اول ﻣﺎه ﺷﻌﺒﺎن اﻓﻄﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ. اﻟﺒﺘـﻪ ﭘـﻴﺶ از اﻓﻄﺎر دو رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻋﺠﺐاﻟﻌﺠﺐ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ و ﺳﭙﺲ اﻓﻄﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ.[20]
[1] . ﻋﻤﺎدي، ﺳﻴﺪﻋﺒﺎﺳﻌﻠﻲ،ﺳﺎري، آرﺷﻴﻮ واﺣﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﺪاوﺳﻴﻤﺎ.
[2] . ﺳﺮور، ﻣﻴﺮزا ﻣﺎﺷﺎءا...، ﻧﻮﻗﺎن ﻣﺸﻬﺪ، آرﺷﻴﻮ واﺣﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﺪاوﺳﻴﻤﺎ.
[3] . ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﻳﻲ، ﺷﻜﺮاﷲ، ﻣﻤﺴﻨﻲ، آرﺷﻴﻮ واﺣﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﺪاوﺳﻴﻤﺎ.
[4] . ﻫﻮري، ﺣﺴﻴﻦ، دزﻓﻮل، آرﺷﻴﻮ واﺣﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﺪاوﺳﻴﻤﺎ.
[5] . اﺳﻤﺎﻋﻴﻞﻧﮋاد، زﻫﺮا، ﺷﻬﻤﻴﺮزاد، آرﺷﻴﻮ واﺣﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﺪاوﺳﻴﻤﺎ.
[6] . رﻓﻴﻌﻲ، ﻣﺤﻤﺪﻳﺎر، اﻳﺪﻧﮓ ﻛﻬﻜﻴﻠﻮﻳﻪ، آرﺷﻴﻮ واﺣﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﺪاوﺳﻴﻤﺎ.
[7] . ﺧﺎﺻﻪﺧﺎن دﻟﺨﻮﺷﻲ، ﻫﻮﺷﻨﮓ، ﻻﻫﻴﺠﺎن، آرﺷﻴﻮ واﺣﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﺪاوﺳﻴﻤﺎ.
[8] . ﻗﻬﺮﻣﺎن، اﺧﺘﺮاﻟﺪوﻟﻪ، ﻧﻴﺸﺎﺑﻮر، آرﺷﻴﻮ واﺣﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﺪاوﺳﻴﻤﺎ.
[9] . ﻣﺴﺮور، ﻣﻴﺮزا، ﺷﺎداﻟﻪ، ﻧﻮﻗﺎن ﻣﺸﻬﺪ، آرﺷﻴﻮ واﺣﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﺪاوﺳﻴﻤﺎ.
[10] . ﻧﻘﺪي، ﻋﻴﺪي ﻣﺤﻤﺪ، ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻠﻴﻤﺎن، آرﺷﻴﻮ واﺣﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﺪاوﺳﻴﻤﺎ.
[11] . ﮔﻼبﻛﺸﻲ، ﻃﻴﺒﻪ، دزﻓﻮل، آرﺷﻴﻮ واﺣﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﺪاوﺳﻴﻤﺎ.
[12] . ﻳﻮﺳﻒزاده، ﺳﻌﻴﺪه، اروﻣﻴﻪ، آرﺷﻴﻮ واﺣﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﺪاوﺳﻴﻤﺎ.
[13] . ﻛﻤﺸﻜﻲ، ﻣﻨﺼﻮر، ﺑﻮﺷﻬﺮ، آرﺷﻴﻮ واﺣﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﺪاوﺳﻴﻤﺎ.
[14] . وﻓﺎﻳﻲ، زﻫﺮه، ﺗﺒﺮﻳﺰ، آرﺷﻴﻮ واﺣﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﺪاوﺳﻴﻤﺎ.
[15] . ﻣﻘﻴﻤﻴﺎن، ﺻﺪﻳﻘﻪ، داﻣﻐﺎن، آرﺷﻴﻮ واﺣﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﺪاوﺳﻴﻤﺎ
[16] . ﺻﺎﻟﺢآﺑﺎدي، اﺻﻐﺮداﻛﺮ، ﻛﺎﺷﺎن، آرﺷﻴﻮ واﺣﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﺪاوﺳﻴﻤﺎ.
[17] . ﻣﺤﺐ، ﻃﻴﺒﻪ، ﺷﻮﺷﺘﺮ، آرﺷﻴﻮ واﺣﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﺪاوﺳﻴﻤﺎ.
[18] . ﺳﺮآﺑﺎداﻧﻲ، ﻳﻌﻘﻮب، ﻣﺮاﻏﻪ، آرﺷﻴﻮ واﺣﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﺪاوﺳﻴﻤﺎ.
[19] . اﺣﻤﺪي، ﻣﺠﺪ، ﺳﺒﺰوار، آرﺷﻴﻮ واﺣﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﺪاوﺳﻴﻤﺎ.
[20] . داﻧﺸﻤﻨﺪ، ﻣﻨﻈﺮ، ﺷﻮﺷﺘﺮ، آرﺷﻴﻮ واﺣﺪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺻﺪاوﺳﻴﻤﺎ.