پیشگفتار :

" نماز زیبا ترین شکل عبودیت "

   انسان در بینش اسلامی دارای ویژگیهایی است که دیگر موجودات عالم آفرینش از آن ویژگیها     بی بهره اند و به دلیل وجود همین برجستگیها ست که به او فضیلت "کرمنا " بخشیده اند و جام جانش را منبع اسماء الله ساخته اند و به " احسن تقویم " تکریمش کرده اند و بر شمایل او ردای زیبای " احسن الخالقین " پوشانده اند .

  انسان در برابر تمامی زیبائیها و نعمتهائی که از طرف خالق منان به او هدیه شده است خود را مدیون می داند و سعی دارد تا سپاس و تشکر خویش از منعم مهربان را به گونه ای ابراز دارد . در آئین آسمانی اسلام این سپاسگزاری در شکل عبادت و عبودیت به انواع و اقسام گوناگون تبلور یافته است . یکی از بهتزین اشکال عبودیت نماز است . نماز دارای چنان منزلتی است که صرفنظر از جنبه شکرگزاری و تربیت و تقویت روح از لحاظ اجتماعی نیز نتایج متبتی برای جامعه در پی دارد .

   در این مقاله اهمیت و تأثیر نماز جماعت و جمعه را به بررسی می نشینیم .

   پیش از هر چیز باید به نقش مسجد و نماز جماعت در ایجاد تشکل و وحدت در بین مسلمانان    بپردازیم . زیرا آئین اسلام از بعد اجتماعی مهمی برخوردار است و بسیاری از تعالیم حیاتبخش خود را بر پایه اجتماع استوار کرده است و برای آن اهمیت فراوانی قائل است چرا که امور اجتماعی اثرات فراوانی در زندگی فردی و اجتماعی انسان بجا می گذارد  . در سایه اجتماع ،تفکرات و اندیشه ها به روی هم انباشته می شود و مشکلات به آسانی از میان می رود و همبستگی و اتحاد برای انسانها فراهم می شود .  برگزاری نمازهای واجب روزانه بصورت جماعت و گروهی یکی از این برنامه هاست چرا که نماز نیز چون بسیاری از اعمال دیگر هنگامی به والاترین مرحله کمال خود می رسد که همراه با دیگران برگزار شود . برخلاف بعضی از ادیان که به انجام عبادات بصورت تنهائی و رهبانیت معتقدند و براین باورند که نماز باید در گوشه ای بدور از چشم دیگران و بدون وجود هیچ موجود دیگری برگزار شود ، اسلام همواره بدلیل اثرات گرانبار اتحاد ، مسلمانان را به شرکت در نماز جماعت دعوت         می کند .

·      اهمیت ، جایگاه و فلسفه نماز جماعت :

 امام رضا (ع ) پیرامون فلسفه نماز جماعت می فرماید :

هر آینه خداوند نماز جماعت را قرار داده است تا خلوص و پرستش خدا و اسلام برای همگان آشکار شود تا تمامی انسانها با اسلام آشنا شوند و نتوانند در قیامت عدم آگاهی خود را بهانه قرار دهند .و نیزمنافق یا کسی که نماز را سبک می شمارد در میان مسلمانان شناخته شود و جماعت وسیله ای است برای اینکه مردم برادران مسلمان خود را شناخته و بتوانند بدین وسیله بر متقی بودن یکدیگر شهادت دهند و علاوه براین در نماز جماعت کمک رسانی به مستضعفان نهفته است و همچنین انسانها را از بدیها و زشتیها باز میدارد .

امام صادق ( ع ) نیز پیرامون فلسفه نماز جماعت می فرماید : نماز جماعت بدین سبب بوجود آمده است که افراد نماز گزار  از دیگران شناخته شوند و کسانی که نماز را در اول وقت و در مواقع مخصوص به خود انجام میدهند از کسانی که برای نماز ارزش قائل نیستند تفکیک شوند . بی تردید اگر نماز جماعت نبود ، هیچ فردی نمی توانست به خوبی دیگری شهادت دهد زیرا فردی که در نماز جماعت شرکت نمیکند گوئی نماز نمی خواند چرا که پیامبر ( ص ) فرمودند : کسی که نمازش را بدون علت با جماعت برگزار نکند گوئی نماز نمی خواند .

امام صادق ( ع ) فرمودند : در تورات نوشته شده است : خانه های من در زمین مساجد است . پس خوشا بحال بنده ای که در خانه خود وضو بگیرد سپس مرا در خانه خودم زیارت نماید .و توجه باید داشت که احترام زیارت کننده بر زیارت شونده واجب است . ( و بعهده دیدار شونده است که دیدار کننده را گرا می بدارد . )

و در حدیث دیگر آمده است : توجه داشته باش کسانی را که در تاریکیها به مساجد می روند به نور درخشنده در روز قیامت مژده بده .

امام علی ( ع ) فرمودند : کسی که به مساجد رفت و آمد کند یکی از 8 چیز را بدست می آورد : برادری که در راه خدا از او استفاده کند . دانشی برگزیده . نشانه ای محکم . رحمتی که منتظر او بوده . سخنی که او را از نابودی حفظ کند . سخنی که اورا به هدایت راهنمایی کند یا بخاطر ترس یا شرم ، گناهی را ترک کند .

امام صادق ( ع ) فرمودند : کسی که پیاده به مسجد رود پایش را روی هیچ خشک و تری نمی گذارد مگر اینکه آن زمین تا زمین هفتم برای او خداوند را تسبیح می کنند .

رسول خدا ( صلی الله علیه وآله ) فرمودند : خدای متعال فرموده است : توجه داشته باشید که خانه های من در زمین مساجد است و همانگونه که ستارگان برای زمینیان نور افشانی می کنند مساجد نیز برای اهل آسمان نور افشانی می کنند . توجه داشته باشید خوشا بحال کسی که مساجد خانه هایش باشد .

 نیز فرمودند : کسی که در یکی از مساجد خداوند عز وجل چراغی روشن کند ، فرشتگان و حمل کنندگان عرش خداوند تا زمانی که نوری از این چراغ در آن مسجد باشد پیوسته برای او استغفار     می کنند .

همچنین فرمودند : نماز کسی که صدای اذان را بشنود و بی دلیل در نماز جماعت مسلمانان شرکت نکند ارزشی ندارد . اگر نماز صبح را به جماعت بخوانم در نظرم محبوبتر از عبادت و شب زنده داری  تا صبح است .

امام رضا ( ع ) از پدرانش نقل می نماید که امام محمد باقر ( ع ) فرمودند : یک نماز در مسجد الحرام برتر از صد هزار نماز در سایر مساجد است .

امام صادق ( ع ) نقل می نماید که رسول خدا  ( ص ) فرمودند : یک نماز در مسجد من نزد خداوند برابر با ده هزار نماز در سایر مساجد است . مگر مسجد الحرام  زیرا نماز در آن برابر با صد هزار نماز است .

در حدیث تحقیر نماز جماعت به منزله تحقیر خداوند بشمار آمده است . شرکت دائم در نماز جماعت انسان را از منافق شدن بیمه می کند و برای هر گامی که بسوی نماز جماعت و مسجد برداشته شود ، ثواب و حسنه در نظر گرفته شده است . همچنین کسی که برای شرکت در نماز جماعت از منزل خارج می شود یا در مسجد در انتظار نماز جماعت بسر می برد پاداش کسی را دارد که در این مدت به نماز مشغول بوده است . برطبق گفته رسول خدا ( ص ) تعداد حاضران در نماز جماعت هر چه بیشتر باشد پاداش آن بیشتر است .چنانکه اگر تعداد امام جماعت و اقتدا کنندگان به ده نفر رسیدند پاداش آن را جز خدا کسی نمیداند و اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکب و درختها قلم شوند و فرشتگان بنویسنداداش یک رکعت آنرا نمی توانند بنویسند .

در زمان پیامبر ( ص ) هرگاه افراد نماز جماعت کم می شد ند آن حضرت به جستجو و تفقد از افراد می پرداخت و می فرمود : شرکت در نماز صبح و عشا ء بر منافقان از هر چیز سنگین تر است .

قرآن نیز از اوصاف منافقان بیحالی و کسالت هنگام نماز را بیان کرده است . ( نساء- آیه 142 ) . زیرا سحرخیزی و حضور در جماعت مسلمین آنهم از راههای دور و در گرما و سرما نشانه صداقت در ایمان و عشق نمازگزار است .

رسول خدا ( ص ) درباره اهمیت جماعت فرمودند : یک نماز با جماعت بهتر از چهل سال نماز فرادی در خانه است . و می فرمودند : صفهای نماز جماعت همانند صفهای فرشتگان در آسمان چهارم است .

پیامبر( ص ) همواره در طول حیات خویش مردم را به شرکت در نماز جماعت فرا می خواند و همسایگان مسجد را بیش از دیگران به شرکت در نماز امر میکرد چرا که مسجد بر همسایگان خود حق دارد و آن حق شرکت در نماز جماعت است . اولین نماز جماعتی که برپا شد به امامت رسول خدا و شرکت حضرت علی ( ع ) و جعفر طیار برادر حضرت علی ( ع ) بود .

امام باقر ( ع ) پیرامون اهمیت شرکت همسایگان مسجد در نماز جماعت می فرماید : کسی که از همسایگان مسجد باشد و بدون مریضی یا گرفتاری در نماز جماعت حاضر نشود نمازش نماز نیست.

·      آثار نماز جماعت

برپائی فریضه های دینی بصورت دسته جمعی غیر از پاداشهای فراوانی که ذکر شد ، در زندگی فردی و اجتماعی امت مسلمان نیز آثار مثبت و فراوانی دارد که به برخی اشاره می شود :

* آثار اخلاقی و تربیتی : در نماز جماعت افراد در یک صف قرار می گیرند و امتیازات موهوم صنفی نژادی زبانی مالی کنار می رود و صفا و صمیمیت و نوعدوستی در دلها زنده می شود و مؤمنان با یکدیگر در صف عبادت احساس دلگرمی و قدرت و امید می کنند . نماز جماعت عامل نظم و انضباط و وقت شناسی است . روحیه فرد گرائی و انزوا و گوشه گیری را از بین می برد و نوعی مبارزه با غرور و خودخواهی را در بر دارد . نماز جماعت کینه ها و کدورتها و سوء ظن ها را از میان می برد و سطح دانش و عبودیت و خضوع را در جامعه اهل نماز افزایش میدهد .

*  آثار سیاسی و اجتماعی :  در پرتو گروه و اجتماع ، نیروها و قدرتهای متفرق در یک مکان متمرکز شده و نیروئی عظیم را پدید می آورند و به همین سبب مسجد از دیرباز محلی برای تصمیم گیریها و انجام امور مهم و خطیر جامعه بوده است . شرکت در اجتماعات این امکان را به انسان میدهد که از نزدیک با برادران خود ارتباط برقرار سازد و با مشکلات دیگران آشنا شود . نماز جماعت وحدت در گفتار ،جهت ، هدف و امام را می آموزد و از آنجا که باید پرهیز کارترین و لایق ترین اشخاص به امامت نماز بایستد ، نوعی آموزش و الهام دهنده علم و تقوا و عدالت است . نماز جماعت نشان دهنده قدرت مسلمین و الفت دلها و انسجام صفوف است . تفرقه ها را می زداید . بیم در دل دشمنان می افکند. منافقان را مأیوس می سازد و خار چشم بدخواهان است . نماز جماعت نمایش حضور در صحنه و پیوند امام و امت نیز میباشد . نماز جماعت مقدمه وحدت و نزدیکی دلها و تقویت کننده روح اخوت است . نوعی حضور و غیاب بی تشریفات و بهترین راه شناسائی افراد است . بهترین ، پاکترین و کم خرج ترین اجتماعات دنیا است و نوعی دید و بازدید مجانی و آگاهی از مشکلات و نیازهای یکدیگر و زمینه ساز تعاون اجتماعی بین آحاد مسلمین است . دین مبین اسلام بر اجتماع استوار است و رفع مشکلات مسلمین را در پرتو اجتماع و جماعت شدنی میداند ، پیوسته مردم را به صورتهای گوناگون به برگزاری همایشها و ایجاد تشکلهای اجتماعی فرا می خواند . رسول خدا فرمودند : برکت در جماعت است . بر شما باد که در نمازهای جماعت شرکت کنید که محفل انس است . بیرون شدن از جماعت ، ترک سنت است .

انگیزه این همه تأکید به شرکت در نماز جماعت این است که اسلام پس از تصفیه و تزکیه نهاد انسانها به مجتمع ساختن انان اهتمام می ورزد زیرا تشکیل جماعتها اگر به صورت ومعنای راست ودرست آن باشد ، یگانگی و اتحاد را بدنبال خواهد داشت و روشن است که اگر مردمی بر امری چون نماز گرد هم آیند بر صلاح و سدادشان افزوده می گردد و پایه های برابری و برادری در میانشان استوار و پایدار خواهد شد و با تأمین عدالت اجتماعی و کسب عزت و شرف ، سعادت این جهانی و انجهانی بیشتری خواهند داشت و این هدف و غایت از وضع تمام عبادات است .

*  آثار تبلیغی : برگزاری نماز جماعت باعث تبلیغ و معرفی دین اسلام در نظر غیر مسلمانان است . " هراس لیف " نویسنده معروف می نویسد : هیچ چیز و هیچ کس در جهان پیدا نشد که مرا قانع کند که کدامیک از ادیان مردم را واقعأ به مساوات دعوت کرده است گرچه بعضی از ادیان تظاهر بدین مطلب می نمایند . من به بسیاری از کنیسه ها و معابد رفته ام و اختلاف طبقاتی را در داخل آن مشاهده نمودم همانطور که در خارج از معابد نیز مشاهده می شود . در نتیجه معتقد شدم که در داخل مساجد اسلامی هم وضع چنین است تا اینکه در عید فطری در مسجد " ووکنج " در لندن وارد شدم و در آنجا رسمأ وضع مسلمین مرا مبهوت ساخت زیرا حقیقت مساوات را در آنجا به چشم خود دیدم . کمترین چیزی که صفوف جماعت را از یکدیگر ممتاز و مشخص سازد در آنجا به چشم نمی خورد و همگی در پیشگاه خدا یکسان بودند ... برایم شکی نماند که :

    تنها دینی که می تواند جهانی باشد دین اسلام است .

·      جایگاه و نقش نماز جمعه در وحدت مسلمانان

نماز جمعه با محتوای غنی و پر ارزش خود مجموعه ای از ارزشها و معیارهای متعالی را برای جامعه اسلامی به ارمغان می آورد .

ترقی و تعالی انسانها به وحدت و اتحاد بستگی دارد و آن با قرار گرفتن آنان در زیر پرچم توحید مقدور است و از لوازم توحید اعتقاد به وحدت جهان آفرینش و نظام آن است . جهان واحدی که در آن خللی وجود ندارد و نظام واحدی که تمام نیروهای آن به سمت مرکز واحدی که مبدأ آنها ا ست جریان دارند . موجودات جهان از جماد و نبات ، حیوان و انسان ، ذره و کهکشان ، زمین و آسمان ، همه و همه با تمام زایشها و افزایشهائی که دارند ، چنان دست اتحاد بهم داده اند و بهم مربوط گشته اند که تشکیل یک سیستم داده اند . سیستمی که با تمام عظمت و گستردگی اش کاملأ منسجم است و هیچ گسستگی و شکافی  در آن دیده نمی شود . غیر ممکن است که انسانها برخلاف جریان و نظام جهان حرکت کنند و آرزوی سعادت و کمال کنند .  انسانی که با قوای ملکی و ملکوتی جهان و مؤمنان و صالحان اجتماع خود همگام و هماهنگ شود و فقط در مسیر اطاعت از خدا قدم بردارد ، محل جلوه جلال و جمال حضرت حق می گردد .

اسلام نمازهای گروهی را برای ایجاد هماهنگی و همگامی مقرر کرده است . می خواهد که از طریق نمازهای جماعت و جمعه و اعیاد و حج ، شرایط توحید و وحدت اجتماعی را ایجاد و موانع آن را برطرف کند . چرا باید همه انواع موجودات جهان برای حضرت حق نماز بگذارند و افراد نوع انسان به تفرقه در نماز آیند ؟ نمازهای جماعت برای آن مقرر شده است که مردم هر محله روزی پنج بار با هم در مسیر اطاعت از خدا و عبادت او قرار گیرند و کارهای فردی و اجتماعیی را که در فواصل نمازها میکنند ، تحت تأثیر نماز دسته جمعی خود در مسیر اطاعت از خدا و بر محور روح برادری و عواطف انسانی و اجتماعی حاصل شده از نماز جماعت عملی کنند . سپس اجتماع هفتگی را تحت عنوان نماز جمعه تأسیس کرد تا مردم هر شهر و دیار  هر هفته یکبار گرد هم آیند و ضمن پرستش دسته جمعی برای حل مسائل و مشکلات خود کنگره ای همگانی برگزار کنند .

روز آدینه در میان اعراب  پیش از اسلام یوم العروبه نام داشت . پیغمبر اکرم ( ص ) این نام را که نامی نژاد پرستانه بود به یوم الجمعه یعنی روز گرد همائی تغییر دادند تا مسلمانان از هر نژاد و قبیله ای که باشند در اجتماع گرد آیند .و ضمن اقامه نماز و تعاون بر نیکی و تقوا به رایزنی بپردازند و با استماع خطبه های نماز علاوه بر گرفتن پندهائی از امام جمعه که آنان را در زندگانی فردی بکار می آید از وظایف خویش ، اهداف جامعه اسلامی ، مقاصد دشمنان و اوضاع جهان آگاهی یابند .اسلام روز جمعه را عید هفتگی مسلمانان قرار داد و علاوه بر ان دو عید اضحی و فطر را معین نمود . از نظر اسلام روزی که گناه و تفرقه ترک شود ، عید می باشد .چرا که تفرقه یک گناه اجتماعی بشمار می آید .

گرد همائی ها از عوامل مهم رفع تفرقه است و تحقق این امر با وحدت هدف و عقیده و برنامه مقدور است . نمازهای گروهی گرد همائی هایی بر اساس وحدت هدف و عقیده و برنامه است که تفرقه را می زداید ووحدت را برقرار می سازد . مشورت که از عوامل مهم تصحیح و تقویت اندیشه ها و زمینه ای برای اتخاذ تصمیمهای استوار در امر اداره اجتماع است ، در چنین گردهمائیهایی که اعضای آن برخور دار از متانت فکر و صفای روح هستند ، میسر است .

عدم  بهره برداری از اندیشه های عمومی در اداره اجتماع و حاکم کردن یک فکر بر جامعه استبداد است و تفرقه ها زمینه را برای حکومت مستبدان فراهم می کند . تفرقه است که همیشه یاری رسان کافران بوده است و دشمنان مسلمین همیشه برای تضعیف آنان از ایجاد شکاف و تفرقه در صفوف آنان سود برده اند . در حالی که و جود یک تشکل و اجتماع همیشه عاملی برای تحریک اعضای آن نسبت به تعقیب اهداف گروه و حفظ مواضع ان بوده است و افزون بر این ، آنان را از احساس غربت که امری خطر ناک است نجات بخشیده است و نقش نمازهای جماعت و جمعه و اعیاد و حج در ایجاد و حفظ تشکل مسلمین غیر قابل انکار است . فرق رنماز فرادی با نمازهای جماعت و جمعه و عیدین ، فرق انشعاب و ائتلاف ، تک روی و مشورت و قطره و دریاست .

نماز جمعه آثار مختلفی در زمینه های عبادی ، سیاسی ، اجتماعی ، فرهنگی و ارتباطی دارد که در اینجا به اختصار به انها اشاره میکنیم :

نقش عبادی نماز جمعه :

نماز جمعه تقوای نمازگزاران را چنان تقویت می کند  و قلب و روح انان را پر معنویت و غنی می سازد که با اتکای به ان میتوانند یک هفته دیگر را با کوشش در خودسازی ، خدمت به جامعه و پرهیز از لغزشها و کجرویها سپری کنند و در جمعه دیگر هم راهی نماز جمعه شوند .

نقش اجتماعی نماز جمعه :

دین مبین اسلام با تشریع نمازهای جماعت و جمعه و عیدین در روز معین و بنیان نهادن بسیاری از احکام و مقررات اجتماعی دیگر دلهای مسلمانان را بهم نزدیک و میانشان ایجاد الفت و وحدت کرده است . این همدلی و همسویی میان آنان میتواند تشکلهای اجتماعی ، سیاسی ، نظامی و دفاعی ایجادکند .

همه افراد امت اسلامی برادری عقیدتی دارند و به یک خدا و یک کتاب معتقدند و برادرانه از خوان نعمت اسلام بهره می برند و با هم عادلانه رفتار می کنند . همه آنان پیامبر اکرم را پدر خویش می دانند همچنان که او خود و علی را دو پدر امت نامید و فرمود :

 یا علی انا و انت ابوا هذه الامة . همه به یک اصول اعتقادی معتقدند و یک فروع عملی دارند و به عبارت دیگر جهانبینی و ایدئولوژی واحدی دارند . همه به یک مجموعه واحد از قوانین و مقررات اصولی پایبندند و همگان برای تحصیل خوشبختی دنیا و آخرت روش کلی واحدی دارند . این یگانگی فکری و اعتقادی و عملی مجتمعی بزرگ از نیروهای انسانی پدید می آورد که می تواند منشأ خیرات و برکات بسیاری شود .

جماعتی که دست خدا همراهشان است همچون حلقه های زنجیر بهم پیوسته اند ، میتوانند به خدا اتکال و به خود اعتماد کنند . نا امیدی را کنار بگذارند و با تکیه بر وحی و اندیشه های خدایی و توجه به مسائل جمعی ، تعاطی افکار کنندو مشکلات فردی و اجتماعی خود را از میان ببرند . شرکت در اجتماعات سالم که مورد تأکید اسلام است از مختصات افراد جامعه ای مترقی و مدنی و به معنای دوری کردن از توحش و گریز پایی دوره جاهلی است . بنا براین از نظر اسلام افرادی زنده اند و حیات اجتماعی دارند که در جماعت و جمعه شرکت میکنند و آنان که از این اجتماعات گریزانند زندگانی جاهلی دارند و به مرگ جاهلی می میرند . پیامبر اکرم ( ص ) فرمودند : من فارق الجماعه مات میته الجاهلیه . (  مسند احمد بن حنبل . حدیث 15661 )

برخی گفته اند : مراد از عمل صالحی که خدا در برابرش حیات طیبه می دهد همین شرکت در اجتماعات مسلمین و نمازهای جماعت و جمعه است که موجب حیات اسلام است .

پیامبر مکرم اسلام فرمودند : اجتماع و تشکل رحمت و جدایی و پراکندگی عذاب است .

"       "     "       "    : آن که از جماعت مسلمین رو بگرداند ، عدالتش ساقط می شود . کسی که به قدر یک وجب از جماعت مسلمین جدا شود به تحقیق از مرام اسلام جدا شده است .

شرط اتحاد ، اطاعت از خدا و رسول است .خدای تعالی در قرآن کریم فرمودند :

و از خدا و رسولش فرمان برید و نزاع نکنید که سستی به اجتماع شما راه یابد و آبرویتان برود .

اطاعت از خدا و رسول او یعنی پایبندی به قوانین و توصیه های اسلامی که از جمله آنها نمازهای جماعت و جمعه است .همچنان که عوامل تفرقه موجب آبروریزی است ، عوامل حفظ وحدت و از جمله جماعت و جمعه موجب حفظ آبروی مسلمانان و اسلام است .

وفا به عهد خدا و اطاعت از رسول او همان حرکت در صراط مستقیم است که به تأکید درباره آن سفارش شده است و تفرقه موجب خارج شدن از آن و پشت پا زدن به حکم و توصیه خداوند است :

بندگان من همگی به رسن خدا دست بیاویزید و پراکنده نشوید . نعمت خدا را درباره خود یاد کنید ( و قدر آنرا بدانید ) چون شما دشمن هم بودید و او دلهای دور از هم شما را با هم آورد و میان آنان مهر انگیخت و به نعمت خدا برادران یکدیگر شدید . ( آل عمران – آیه 103 )

با رواج این اندیشه در جامعه است که چاههای تفرقه پر خواهد شد و اختلاف از میان بر خواهد خاست و حضور گسترده مردم در نمازهای جماعت و جمعه میتواند به ترویج این اندیشه کمک کند . به وحدت آرا و افکار بینجامد و اتحاد را برقرار کند . خدای تعالی وضعیت خطرناک اعراب دوره جاهلی را که هر لحظه در معرض جنگ و خونریزی بود و هر بهانه ای ممکن بود باعث شعله ور شدن آتش کینه ها و نزاعهای قومی و قبیله ای شود چنین بیان فرمود :

شما در گذشته بر لبه گودالی از آتش بودید اما خدا شما را از آن خطر رهانید .

خدای تعالی در پایان آیه اعتصام برای تأکید برقدر دانی از نعمت الفت و اخوت اسلامی فرمود :

خداوند اینچنین آیات خود را برای شما بیان میکند باشد که راه یابید .

یعنی هدف اسلام از نفی کینه و دشمنی و درگیری و پراکندگی و تأکید بر تثبیت وحدت و الفت ، راهنمایی شماست و چون پای سود و زیان شما در میان است باید به احکام و توصیه های آن که از مهمترین آنها نمازهای جماعت و جمعه و عیدین است ، اهمیت فراوان بدهید و به آنها عمل کنید .

نقش سیاسی نماز جمعه :

جامعه اولیه اسلام که متشکل از محمد و یاران اندکش بود به نحو معجزه آسایی شکوفا شد و شکوفایی آن  خار چشم کافران گردید و آنان را به خشم آورد . صفات برجسته مؤمنان یعنی سخت گیری آنان بر کافران و رحمت و رأفتشان در میان خود ، طلب احسان و خشنودی پروردگار و نمازگزاری آنان و بویژه نمازهای دسته جمعی شان ، شرایط مساعدی برای رشد و بالندگی  فراهم ساخت و آنان را به شوکت و اقتدار نایل کرد . دشمنان از شکوه و اقتدار مسلمانان با خبر شدند . درخشش و برتری اسلام بر ادیان دیگر آشکار و مشخص شد و دین راست بر تمامی دینهای پیش از آن غالب گشت .

امروزه نیز مسلمانان برای پیمودن راه رشد و رسیدن به شوکت و اقتدار باید همان ویژگیهای مؤمنان عهد رسول خدا بویژه اقامه نماز و برگزاری نمازهای گروهی را در میان خود زنده کنند و نمازهای جماعت و جمعه و عیدین را هرچه با شکوه تر برگزار نمایند .

این نمازها ، شکوه و اقتدار مسلمانان و حدت و یکپارچگی ، نظم و هماهنگی ، روح اخوت اسلامی ، مبارزه با فردگرائی و خودخواهی و روح دشمن ستیزی آنان را به نمایش می گذارد. صفوف بهم پیوسته و بهم فشرده نمازهای جمعه و جماعت سد محکمی در برابر دشمنان اسلام و سلاح دست خطیب جمعه نشان آمادگی برای نبرد مسلحانه در برابر دشمنان خدا و حقیقت است .مردم در هر دو خطبه نماز به اطاعت خدا ، تقوی، حفظ وحدت و رعایت نظم در امور سفارش می شوند  و از مسائل سیاسی اجتماعی اقتصادی فرهنگی و نظامی جامعه خویش و جهان آگاه    می گردند . همچنین در خطبه های نماز جمعه از مصالح مسلمانان و کشورهای اسلامی ، وقایع و پدیده های بین المللی و کیفیت روابط با سایر ملتها و رفتار آنان با کشورهای اسلامی بحث می شود .از این روی نماز جمعه در موجودیت و استقلال جامعه اسلامی ، رشد آگاهی های مردم و ایجاد همبستگی در میان آنان تأثیری بسزا دارد . نماز جمعه هم مظهر قدرت اسلام و هم پشتیبان حکومت اسلامی است .

این مطلب را به اشتراک بگذارید :