همراهان نماز

در موارد متعددي از آيات قرآن که نماز مطرح شده، در کنار نماز، فرمان ديگري نيز آمده است. در برخي موارد، ساير فروع دين و عبادات، و در بعضي آيات صفات و حسنات و شرايط ديگري به ‏عنوان ملازم و همراه نماز ذکر شده است.

نخست به اين آيات توجه مي‏کنيم:

نماز و امر به معروف و نهي از منکر

يا بُنَّي اقم ‏الصّلوة و امر بالمعروف و انه عن ‏المنکر...

اي پسرک من، نماز را برپا دار و به کار پسنديده وادار و از کار ناپسند بازدار...

(آيه ي 17 سوره ي لقمان) هم چنين: توبه / 71

نماز و تقواي الهي

و أن أقيموا الصّلوة و اتّقوه...

 و اين که نماز برپا داريد و از او بترسيد...  (انعام / 72) هم چنين: روم / 31

نماز و زکات

... و أقيموا الصّلوة و اتوا الزکوة و اقرضوا اللّه قرضاً حسناً...

... و نماز را برپا داريد و زکات را بپردازيد و وام نيکو به خدا دهيد.

(مزمل 20) هم چنين: مائده / 12

نماز و اطاعت از خدا و رسول خدا

... و أقيموا الصّلوة و أتوا الزّکوة و أطيعوا الرّسول لعلّکم ترحمون.

... و نماز را برپا کنيد و زکات بدهيد و پيامبر را فرمان بريد تا مورد رحمت قرار گيريد. 

(نور / 56) هم چنين: احزاب / 33 و توبه / 71

نماز و انفاق

الّذين يؤمنون بالغيب و يقيمون الصّلوة و ممّا رزقنهم ينفقون

آنان که به غيب ايمان مي‏آورند و نماز را برپا مي‏دارند و از آن چه به ايشان روزي داده‏ايم انفاق مي‏کنند.

(بقره / 3) هم چنين: حج / 35، فاطر / 29

نماز و توجه به کيفيت قرار دادن خانه

... و اجعلوا بيوتکم قبله و أقيموا الصّلوة...

... و سراهايتان را روبه‏روي هم قرار دهيد و نماز برپا داريد. (يونس / 87)

نماز و مشورت

و الّذين استجابوا لرّبهم و اقامواالصّلوة و أمرهم شوري بينهم...

و کساني که [نداي] پروردگارشان را پاسخ داده و نماز برپا کرده‏اند و کارشان در ميانشان مشورت است... 

(شوري / 38)

نماز و کتاب الهي

تلاوت: انّ‏ الّذين يتلون کتب‏ اللّه و أقاموا الصَّلوة...

کساني که کتاب خدا را مي‏خوانند و نماز برپا مي‏دارند....  (فاطر / 29)

و الّذين يمسّکون بالکتب و اقاموا الصّلوة انّا لا نضيع أجر المصلحين.

و کساني که به کتاب [آسماني] چنگ در مي‏زنند و نماز برپا داشته‏اند. [بدانند که]ما اجر درستکاران را تباه نخواهيم کرد. (اعراف / 170)

نماز و قرباني

فصلّ لرّبک وانحر

پس براي پروردگارت نماز گزار و قرباني کن.  (کوثر / 2)

نماز و هجرت

ربّنا انّي اسکنت من ذرّيتي بوادٍ غير ذي زرعٍ عند بيتک المحرّم ربّنا ليقيموا الصّلوة...

پروردگارا، من [يکي از] فرزندانم را در دره‏اي بي‏کشت، نزد خانه ي محترم تو، سکونت دادم، پروردگارا تا نماز را به پا دارند...  (ابراهيم / 37)

نماز و خشوع

و استعينوا بالصّبر و الصّلوة و انّها لکبيرة الاّ علي الخاشعين.

از شکيبايي و نماز ياري جوييد. و به راستي اين [کار] گران است، مگر بر فروتنان. (بقره / 45)، هم چنين: مؤمنون / 1 و 2

صبر بر نماز

و أمر اهلک بالصّلوة و اصطبر عليها...

و کسان خود را به نماز فرمان ده و خود بر آن شکيبا باش. (طه / 132)

نماز و صبر بر مصيبت‏ها

الّذين اذا ذکر اللّه و جلت قلوبهم و الصبرين علي ما اصابهم و المقيمي الصّلوة..

همانان که چون [نام] خدا ياد شود، دل‏هايشان خشيت يابد و [آنان که] هر چه بر سرشان آيد صبرپيشگانند و برپادارندگان نمازند.

(حج / 35) هم چنين: لقمان / 17، رعد: 22

دعوت اهل خود به نماز

و أمر اهلک بالصلوة و اصطبر عليها...

و کسان خود را به نماز فرمان ده و خود بر آن شکيبا باش.

(طه / 132) هم چنين: لقمان / 17 و مريم /55

تعقيبات نماز

فاذا قضيتم الصّلوة فاذکروا اللّه قِيماً و قعوداً و علي جنوبکم...

و چون نماز را به جاي آورديد خدا را [در همه حال] ايستاده و نشسته و بر پهلو آرميده ياد کنيد.  (نساء / آيه 103)

استعانت از نماز

يا ايهّا الّذين آمنوا استعينوا بالصّبر و الصّلوة ان ‏اللّه مع ‏الصبرين.

اي کساني که ايمان آورده‏ايد، از شکيبايي و نماز ياري جوييد، زيرا خدا با شکيبايان است. (بقره / 153) هم چنين: بقره / 45

حفاظت از نماز

حافظوا علي الصلّواتِ و الصّلوة الوسطي...  بر نمازها و نماز ميانه مواظبت کنيد. (بقره / 238) هم چنين: معارج  / 34

نماز و زينت و نظافت

يا بني آدم خذوا زينتکم عند کلّ مسجدٍ... اي فرزندان آدم، جامه خود را در هر نمازي برگيريد.

(اعراف / 31) هم چنين: نساء / 43

مست نبودن، هنگام نماز

يا ايّها الّذين آمنوا لا تقربوا الصّلوة و انتم سکري حتي تعلموا ما تقولون...

اي کساني که ايمان آورده‏ايد، در حال مستي به نماز نزديک نشويد تا زماني که بدانيد چه مي‏گوييد.

(نساء / 43)

نماز و ولايت

انّما وليّکم اللّه و رسوله و الّذين أمنوا الّذين يقيمون الصّلوة و يؤتون الزکوة و هم راکعون

وليّ شما، تنها خدا و پيامبر او است و کساني که ايمان آورده‏اند: همان کساني که نماز برپا مي‏دارند و در حال رکوع زکات مي‏دهند.  (مائده / 55)

نماز و تلاش براي تأمين زندگي

رجال لا تلهيهم تجرةٌ و لا بيعٌ عن ذکراللّه و اقام الصّلوة و ايتاء الزّکوة

مرداني که نه تجارت دارند و نه داد و ستدي، آنان را از ياد خدا و برپا داشتن نماز و دادن زکات، به خود مشغول نمي‏دارد...   (نور / 37)

مداومت بر نماز

الّذين هم علي صلاتهم دائمون

همان کساني که بر نمازشان پايداري مي‏کنند. (معارج / 23)

گسترش نماز در جامعه

الّذين ان مکّنّهم في الارض أقاموا الصلوة و أتوا الزّکوة...

همان کساني که چون در زمين به آنان توانايي دهيم، نماز برپا مي‏دارند و زکات مي‏دهند. (حج / 41)

اهتمام به وقت نماز

انّ ‏الصّلوة کانت علي المؤمنين کتاباً موقوتاً

نماز بر مؤمنان در اوقات معين مقرر شده است. (نساء / 103)

نشاط در نماز

ان‏ المنفقين يُخادعون اللّه و هو خادعهم و اذا قاموا الي الصّلاة قاموا کُسالي

... منافقان، با خدا نيرنگ مي‏کنند و حال آن که او با آنان نيرنگ خواهد کرد، و چون به نماز ايستند با کسالت برخيزند.

(نساء / 142) هم چنين: (توبه / 54)

نماز و زکوة

و أقيموا الصّلوة و أتوا الزّکوة و ارکعوا مع الرّاکعين.

و نماز را برپا داريد و زکات بدهيد و با رکوع‏کنندگان رکوع کنيد.

(بقره / 43) هم چنين: بقره / 83 و 110، و موارد فراوان ديگر.

همراهي نماز و زکات

در قرآن کريم لفظ «صلات» 61 مرتبه آمده، و در کل از مشتقات ريشه ي «صلو» 124 مورد به چشم مي‏خورد. کلمه ي «زکات» به همين مفهوم خاص، 32 مرتبه آمده، که در 26 مورد همراه با کلمه «صلات» است.

در اين جا آياتي مورد اشاره و بررسي مختصر قرار گرفته که صلات و زکات به‏ عنوان مفعول يا مضاف‏اليه براي فعل يا کلمه‏اي (به ترتيب): از مصدر اقامه و ايتاء و به دنبال يکديگر آمده‏اند. هم چنين در دو آيه از سوره ي مريم، اين دو کلمه بدون همراهي آن دو مصدر، و به صورت «امر نبوي» يا «توصيه ي الهي» ذکر شده است. يک آيه در مورد حضرت عيسي‏ عليه السلام:

و جعلني مبارکاً اين ما کنت و اوصني بالصّلوة و الزّکوة ما دمت حيّاً.

و هر جا که باشم مرا با برکت ساخته، و تا زنده‏ام به نماز و زکات سفارش کرده است. (مريم / 31)

و در جايي ديگر در مورد حضرت اسماعيل‏ عليه السلام:

و کان يأمر اهله بالصّلوة و الزکوة و کان عند ربّه مرضياً

و خاندان خود را به نماز و زکات فرمان مي‏داد و همواره نزد پروردگارش پسنديده [رفتار] بود... (مريم / 55)

این مطلب را به اشتراک بگذارید :