■ تاریخچه نماز
کهنترين عبادتي که در تمام اديان گذشته، سابقهي حضور دارد، نماز است. اينک به بررسي نمونههايي از آن از منظر روايات ميپردازيم:
1. نماز حضرت آدم عليهالسلام: از صحف حضرت ادريس نقل شده که خداوند در نخستين روز اقامت حضرت آدم و حوا در زمين، نماز عصر و مغرب و عشا را مجموعا 50 رکعت به حضرت آدم واجب کرد. [1] .
2. نماز حضرت شيث عليهالسلام: وقتي حضرت آدم وفات يافت حضرت شيث او را غسل داد و بر وي نماز خواند. [2]
3. نماز حضرت ادريس عليهالسلام: امام صادق عليهالسلام به يکي از ياران خود سفارش فرمود: وقتي به مسجد کوفه شرفياب شدي، به مسجد سهله نيز برو و در آن جا نماز بخوان و از خدا، حاجت بخواه؛ زيرا مسجد سهله، خانهي حضرت ادريس است، که در آن خياطي ميکرد و نماز ميخواند. [3] .
4. نماز حضرت نوح عليهالسلام: کشتي حضرت نوح، داراي پنجرهها و سوراخهايي بود، که نور خورشيد از آنها به درون ميتابيد و از اين طريق، وقت نماز را تشخيص ميدادند. [4] .
5. نماز حضرت صالح عليهالسلام: وقتي قوم صالح از او خواستند به عنوان نشانهي پيامبري ناقهاي را از کوه بيرون آورد، حضرتش فرمود: آنچه از من خواستيد، کاري دشوار، ولي نزد خداوند آسان است. سپس به پا خاست؛ دو رکعت نماز خواند و سر به سجده نهاد: آن گاه تضرع کرد، و قبل از آن که سر از سجده بردارد، کوه به فرمان خداوند شکافته شد و صدايي از آن به گوش رسيد که جمعي را مدهوش کرد و ناقهاي با همان خصوصيات ظاهر گشت. [5]
6.نماز حضرت ابراهيم عليهالسلام: حضرت ابراهيم آن گاه که همسر و فرزند خود را در کنار کعبهي نوبنياد نهاد، دست به دعا برداشت: «خدايا! من، خاندان خود را در سرزميني غير حاصلخيز و کنار خانهات ترک نمودم، تا نماز را به پا دارند؛ پس دلهاي مردم را در هواي (گرو) آنان قرار ده.» [6]
7. نماز حضرت اسماعيل عليهالسلام: قرآن کريم، او را از اين جهت ستوده، که خاندان خود را به نماز توصيه ميفرمود. [7]
8. قرآن کريم، پس از اشاراتي به تاريخ حضرت اسحاق، يعقوب و لوط عليهمالسلام ميفرمايد: ما آنان را پيشواياني قرار داديم که مردم را به مکتبمان هدايت ميکنند و به آنها انجام نيکيها، اقامهي نماز و اداي زکات را الهام کرديم. [8] .
9. نماز حضرت شعيب عليهالسلام: بت پرستان در برابر دعوت آن حضرت به پرستش خداوند يکتا ميگفتند: آيا نماز تو، فرمان ميدهد که ما آنچه را پدرانمان ميپرستيدند، رها کنيم؟ [9].
10. نماز حضرت موسي عليهالسلام: وقتي حضرت موسي به کوه طور آمد و پيام رسالت را دريافت داشت، خداوند متعال به او فرمود: من خداي يکتايم؛ پس مرا عبادت کن و نماز را به پا دار! [10] .
11.نماز حضرت لقمان عليهالسلام: حضرت لقمان ضمن وصاياي حکيمانهي خود به فرزندش ميفرمايد: اي فرزندم! نماز را به پا دار. [11]
12. نماز حضرت داوود عليهالسلام: حضرتش روزي را جهت رسيدگي به امور مردم و داوري در ميان آنان و روزي ديگر را به عبادت ميگذارد، که در آن، به دور از همهي مردم در محراب خود به نماز ميايستاد. [12].
13. نماز حضرت سليمان عليهالسلام: نماز صبح را در شهر شام و نماز ظهر همان روز را در فارس ميگزارد. [13]
14. نماز حضرت يونس عليهالسلام: در تفسير آيهي «فلولا انه کان من المسبحين» [14] گفته شده: مراد آن است که اگر حضرت يونس از نمازگزاران نبود، زماني بيشتر در شکم ماهي باقي بماند. [15] .
15. نماز حضرت زکريا عليهالسلام: در حالي که زکريا در محراب عبادت خود به نماز مشغول بود ملايک بشارت تولد يحيي را به او دادند. [16] .
16.نماز حضرت عيسي عليهالسلام: آن گاه که در ميان گهواره به امر خداوند، سخن آغاز کرد خود را اينگونه معرفي نمود: من بندهي خدا هستم، که مرا پيامبر قرار داد و در هر جا که باشم مرا مايهي برکت قرار داد و به نماز و زکات تا وقتي جان در بدن دارم مرا توصيه نمود. [17] .
17. نماز حضرت ايوب عليهالسلام: وقتي خداوند روحيهي بندگي حضرت ايوب را ستود، شيطان حسادت کرد و گفت: خدايا! اموال او را از وي بستان و ببين آيا باز هم چنين روحيهاي خواهد داشت؟! خداوند، همهي احشام ايوب را نابود کرد.شيطان در لباس چوپاني، نزد حضرتش آمد و وي را به نماز ايستاده، ديد. پس از نماز به او گفت: آيا ميداني خدايي که تو براي او عبادت ميکني، با شترهايت چه کرد؟ حضرت ايوب فرمود: مال من نبوده؛ مال خود او بوده و به عاريه داده بود و او صاحب اختيار است که هر وقت بخواهد بستاند... [18] .
18. نماز حضرت خضر عليهالسلام: علي بن ابراهيم گويد: پدرم در مسجد کوفه، حضرت خضر را زيارت کرد که در جاي جاي مسجد نماز ميخواند. [19] .
در مورد سابقه نماز در روايتي از امام صادق عليهالسلام چنين ميخوانيم:
«هي آخر وصايا الانبياء» [20] .
آري تمام پيامبران الهي، با نماز مأنوس و سفارش کننده به آن بودند.
[1] بحارالانوار، ج 11، ص 196.
[2] همان / ص 263.
[3] همان / ص 280.
[4] بحارالانوار ج 11 / ص 333.
[5] همان / ص 383.
[6] ابراهيم / 37؛ «ربنا اني اسکنت من ذريتي بواد غير ذي زرع عند بيتک المحرم ربنا ليقيموا الصلوة...».
[7] مريم / 55.
[8] انبيا / 73.
[9] هود / 87.
[10] طه / 14.
[11] لقمان / 17.
[12] بحارالانوار، ج 14 / ص 20.
[13] همان / 99.
[14] صافات / 143 - 144.
[15] مجمع البيان، ج 8 / ص 459 ذيل آيهي مذکور.
[16] آل عمران / 39.
[17] مريم / 31 - 30.
[18] بحارالانوار، ج 12 / ص 358.
[19] همان / ج 13 / ص 330.
[20] وسائل الشيعه، ج 3، ص 206.
تشريع نماز در اسلام
مشهور چنين است که حکم وجوب نماز را پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم در سفر معراج دريافت و به مسلمانان ابلاغ کرد. از سويي ديگر: صفحات نخستين روز شمار تاريخ اسلام، تصويرهايي از نماز پيامبر اکرم؛ امام علي و حضرت خديجه - سلام الله عليهم - را فراروي قريش و در کنار کعبه در خود جاي داده است. [1] .
در اين جا سؤال مطرح ميگردد که: اگر نماز در ليلة الاسراء تشريع گرديد، آيا مسلمانان نخستين، نماز نميگزاردند؟
علامه طباطبايي رحمة الله عليه ميفرمايد:
براساس روايات، پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله نماز مغرب را در مسجد الحرام خواند و سپس سفر به مسجد الاقصي را آغاز کرد و اين مطلب با رواياتي که ميگويد: نمازهاي پنج گانه در ليلة الاسراء واجب شد، منافاتي ندارد. زيرا اصل نماز، پيش از اين تاريخ نيز واجب بود، چنانکه آيات نهم و دهم سورهي علق: (ارايت الذي ينهي، عبدا اذا صلي) بر نماز رسول خدا، پيش از هجرت و در اوايل بعثت، دلالت دارد؛ آن دوران که ابوجهل و مردمان نااهل، نماز پيامبر و اصحابش را به تمسخر ميگرفتند، اما تعيين رکعتها و نظام کنوني نمازها در آن سفر آسماني صورت گرفت.
از اخبار چنين برميآيد که: نماز در همهي شرايع و اديان، سابقه داشته است. پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم نيز که قبل از اسلام از «دين حنيف» پيروي ميکردند، حتي پيش از بعثت، در اقامتهاي طولاني در غار حرا به اين عبادت اشتغال داشته و پس از بعثت نيز نماز، نخستين مراسم ديني مسلمانان بوده است، اما در شب معراج و نخستين سالهاي تشکيل حکومت در مدينه، شکل و تعداد رکعات نماز تعيين گرديد.
[1] بحارالانوار، ج 8، ص 179.
این مطلب را به اشتراک بگذارید :
