مسجد در کلام الهی

مساجد از آن خداست

«و ان المساجد لله فلا تدعوا مع الله احدا؛ 

و اين مساجد از آن خداست، پس هيچ کس را با خدا نخوانيد.» 

 

زينت کردن در مساجد

«يا بني‏آدم خذوا زينتکم عند کل مسجد؛ 

اي فرزندان آدم! هنگام رفتن به مسجد خود را با زينت آراسته سازيد.» 

 

بناء مسجد براساس تقوي

«لا تقم فيه أبدا لمسجد أسس علي التقوي من أول يوم أحق ان تقوم فيه، فيه رجال يحبون أن يتطهروا والله يحب المطهرين؛ 

هرگز در آن قيام (و عبادت) مکن، آن مسجدي که از روز نخست بر پايه تقوي بنا شده شايسته‏تر است که در آن قيام (و عبادت) کني، در آن مرداني هستند که دوست مي‏دارند پاکيزه باشند و خداوند پاکيزگان را دوست دارد.» 

 

آباد کنندگان مساجد

«ما کان للمشرکين ان يعمروا مساجد الله شهدين علي أنفسهم بالکفر أولئک حبطت اعمالهم و في النارهم خالدون؛ 

مشرکان را نرسد که مساجد خدا را آباد کنند، 

در حالي که به کفر خويش شهادت مي‏دهند. آنانند که اعمالشان به هدر رفته و خود در آتش جاودان‏اند.» 

 

فلسفه‏ي مسجد ضرار

«و الذين اتخذوا مسجدا ضرارا و کفرا و تفريقا بين المؤمنين و ارصادا لمن حارب الله و رسوله من قبل و ليحلفن ان اردنا الا الحسني و الله يشهد انهم لکاذبون؛ 

کساني هستند که مسجدي ساختند براي زيان (به مسلمانان) و (تقويت) کفر و تفرقه‏افکني ميان مؤمنان و کمينگاه براي کسي که از پيش به خدا و پيامبرش مبارزه کرده بود. آنها سوگند ياد مي‏کنند جز نيکي (و خدمت) نظري نداشته‏ايم. اما خداوند گواهي مي‏دهد که آنها دروغگو هستند.» 

 

شروط آباد کردن مساجد

«انما يعمر مساجد الله من امن بالله و اليوم الاخر و اقام الصلوة و اتي الزکوة و لم يخش الا الله فعسي اولئک ان يکونوا من المهتدين؛ 

مساجد الهي را تنها کسي آباد مي‏کند که ايمان به خدا و روز قيامت آورده و نماز را برپا دارد و زکات را بپردازد و از چيزي جز خدا نترسد، اميد است چنين گروهي هدايت يابند.» 

 

ظالم‏ترين مردم

«و من اظلم ممن منع مساجد الله ان يذکر فيها اسمه و سعي في خرابها اولئک ما کان لهم ان يدخلوها الا خائفين لهم في الدنيا خزي و لهم في الاخرة عذاب عظيم؛ 

کيست ستمکارتر از آنان که از بردن نام خدا در  مساجد او جلوگيري مي‏کنند و سعي در ويراني آنها دارند. شايسته نيست که جز با ترس و وحشت وارد اين اماکن بشوند (و مسلمانان بايد دست آنها را از اين اماکن مقدس کوتاه سازند.) بهره آنها در دنيا رسوايي و در سراي ديگر عذاب عظيم است.» 

 

قداست مسجد

نگهداشت حرمت مساجد

امام علي عليه‏السلام فرمود: 

«من وقر مسجدا، لقي الله يوم يلقاه ضاحکا مستبشرا و اعطاه کتابه بيمينه؛ 

کسي که حرمت مسجد را نگاه دارد، روز قيامت خداوند را با چهره‏اي خندان و شادمان ملاقات مي‏کند و خداوند نامه‏اش (نامه اعمالش) را به دست راستش مي‏دهد.» 

حريم مسجد

امام علي عليه‏السلام فرمود: 

«حريم المسجد اربعون ذراعا و الجوار اربعون دارا من اربعة جوانبها؛ 

حريم مسجد، چهل ذرع است و چهل خانه از چهار طرف همسايه‏ي مسجد است.» 

 

بدترين و بهترين مکان‏ها

رسول خداصلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«شر بقاع الارض الاسواق و خير البقاع المساجد و احبهم الي الله اولهم دخولا و اخرهم خروجا منها؛ بدترين جاي زمين، بازار و بهترين مکان‏هاي آن، مساجد است و محبوب‏ترين افراد نزد خدا کسي است که زودتر از همه به مسجد داخل شود و ديرتر از همه بيرون رود.» 

 

هديه‏ي زائران خدا

امام حسين عليه‏السلام فرمود: 

«اهل المسجد زوار الله و حق علي المزور التحفة لزائره؛ 

اهل مسجد، زائران خدا هستند و بر صاحب ‏خانه است که به زائرش هديه دهد.» 

محل جلوس

رسول خداصلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«المساجد مجالس الأنبياء؛ 

مساجد، محل جلوس پيامبران است.» 

 

جايگاه و کلام مسلمان

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«من کان القران حديثه و المسجد بيته بني الله له بيتا في الجنة؛ هر کس کلامش قرآن و خانه‏اش مسجد باشد، خداوند منزلي در بهشت براي او بنا مي‏کند.» 

 

بازار آخرت

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«المساجد سوق من اسواق الاخرة؛ قراها المغفرة و تحفتها الجنة؛ 

مساجد، بازاري از بازارهاي آخرت است که در آن بر سر سفره‏ي آمرزش مي‏نشينند و هديه‏ي آن بهشت است.» 

 

باغ‏هاي بهشت

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«رياض الجنة المساجد؛ 

باغ‏هاي بهشت، مساجد است.» 

 

انوار الهي

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«المساجد انوار الله؛ 

مساجد، انوار الهي است.» 

 

خانه‏ي مومن

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: 

«المسجد بيت کل مؤمن؛ 

مسجد خانه‏ي هر مؤمن است.» 

 

محبوب‏ترين جاي شهر

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«احب البلاد الي الله مساجدها؛ 

محبوب‏ترين جاي شهرها نزد خدا، مسجدهاي آن شهر است.» 

 

مجلس و مسجد مومن

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«ان المؤمن مجلسه مسجده؛ 

همانا مجلس مؤمن مسجد او است.» 

 

خانه‏ي پرهيزگاران

رسول خداصلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«المسجد بيت کل تقي؛ 

مسجد خانه‏ي هر پرهيزگاري است.» 

 

مساجد و امدادگري به فقرا

روزي رسول خداصلي الله عليه و آله و سلم در مسجد مدينه، نماز ظهر مي‏خواند، علي عليه‏السلام نيز حاضر بود، فقيري وارد مسجد شد، و از مردم خواست که به او کمک کنند، هيچ کس به او چيزي نداد. 

دل فقير شکست و عرض کرد: «خدايا! گواه باش که من در مسجد رسول خداصلي الله عليه و آله و سلم درخواست کمک کردم؛ ولي هيچ کس به من کمک نکرد.» 

در اين هنگام علي عليه‏السلام که در رکوع نماز بود، با انگشت کوچکش اشاره کرد، فقير جلو آمد و با اشاره‏ي علي عليه‏السلام، انگشتر علي عليه‏السلام را بيرون آورد و رفت. 

رسول خداصلي الله عليه و آله و سلم پس از نماز به خدا متوجه شد و عرض کرد: پروردگارم! برادرم موسي از تو تقاضا کرد: «رب اشرح لي صدري - و يسرلي امري - و احلل عقدة من لساني يفقهوا قولي و اجعل لي وزيرا من اهلي - هارون اخي - اشدد به ازري - و اشرکه في امري؛ 

سينه مرا گشاده دار، کار مرا آسان کن و گره از زبانم بگشا، تا سخنان مرا بفهمند، و وزيري از خاندانم براي من قرار بده، برادرم هارون را، به وسيله‏ي او پشتم را محکم گردان، و او را در کار من شريک کن.» 

پس از اين پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم عرض کرد: 

«اللهم اشرح لي صدري - و يسرلي امري - و اجعل لي وزيرا من اهلي، عليا، اشدد به ازري - 

«پروردگارا! سينه‏ي مرا گشاده دار - کار مرا آسان گردان، و وزيري از خاندانم برايم قرار بده که (علي) باشد، به وسيله‏ي او پشتم را محکم کن.» 

هنوز سخن پيامبرصلي الله عليه و آله و سلم به پايان نرسيده بود که جبرييل نازل شد و اين آيه (55 سوره‏ي مائده) را نازل کرد: «انما وليکم الله و رسوله و الذين آمنوا الذين يقيمون الصلوة و يؤتون الزکوة و هم راکعون؛ 

سرپرست و رهبر شما، تنها خداست و پيامبر او،و آنها که ايمان آورده‏اند و نماز را برپا مي‏دارند و در حال رکوع، زکات مي‏پردازند.» 

به اين ترتيب، ولايت و رهبري علي عليه‏السلام پس از پيامبرصلي الله عليه و آله و سلم از سوي خدا اعلام گرديد. 

 

خانه‏هاي خدا در زمين

ابوبصير مي‏گويد: از امام صادق عليه‏السلام در مورد علت لزوم تعظيم مساجد سؤال کردم. آن حضرت فرمودند: «از آن روي به تعظيم و احترام مساجد فرمان داده شد، که مساجد خانه‏هاي خدا در روي زمين هستند.» 

 

امام حسن در هفت سالگي

امام حسن عليه‏السلام در دوران هفت سالگي، به مسجد مي‏رفت، و پاي منبر رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم مي‏نشست، و آنچه در مورد وحي، از آن حضرت مي‏شنيد، به منزل بازمي‏گشت و براي مادرش فاطمه‏ي زهرا عليهاالسلام نقل مي‏کرد (به اين ترتيب که همچون، يک خطيب، روي متکايي مي‏نشست، و سخنراني مي‏نمود، و در ضمن سخنراني آنچه از پيامبرصلي الله عليه و آله و سلم فراگرفته بود، بيان مي‏کرد.) 

حضرت علي عليه‏السلام هرگاه وارد منزل مي‏شد و با فاطمه زهرا عليهاالسلام سخن مي‏گفت، درمي‏يافت که فاطمه عليهاالسلام آنچه از آيات قرآن نازل شده، اطلاع دارد، از او پرسيد: 

«با اين که شما در منزل هستيد، چگونه به آن چه پيامبرصلي الله عليه و آله و سلم در مسجد بيان کرده، آگاه هستي؟» 

فاطمه زهرا عليهاالسلام جريان را به عرض رساند، که اين آگاهي، از ناحيه‏ي فرزندت حسن عليه‏السلام به من انتقال مي‏يابد. 

روزي علي عليه‏السلام در خانه مخفي شد، حسن عليه‏السلام که در مسجد وحي الهي را شنيده بود وارد منزل  شد و طبق معمول بر متکا نشست تا به سخنراني بپردازد، ولي لکنت زبان پيداکرد، حضرت زهرا عليهاالسلام تعجب نمود! 

حسن عليه‏السلام به مادر عرض کرد: «تعجب مکن، چرا که شخص بزرگي، سخن مرا مي‏شنود و استماع او مرا از بيان مطلب بازداشته است.» 

در اين هنگام علي عليه‏السلام از مخفي‏ گاه خارج شد و فرزندش، حسن عليه‏السلام را بوسيد. 

 

چرا همه در مسجد اجتماع کنند

به نقل يکي از علماي مدقق و مورد اطمينان «شيخ الرئيس ابوعلي سينا» براي «ابوسعيد ابوالخير» که عارفي وارسته بود، نامه نوشت که: چه لزومي دارد، مردم همه در مسجد اجتماع کنند، با اين که خداوند از رگ گردن به انسان نزديکتر است، هر جا که باشي اگر رابطه‏ات را با خدا برقرار سازي، نتيجه خواهي گرفت؟ 

ابوسعيد جواب نامه‏ي بوعلي سينا را نوشت و در آن نامه چنين مثال زد: اگر چند چراغ در يک جا روشن باشد، يا هر کدام در اطاقي در بسته باشد، در صورت اول اگر يکي از آنها خاموش شد، چراغ‏هاي ديگر روشن است؛ ولي در حالت دوم اگر يکي از چراغ‏ها خاموش شد آن اطاق تاريک مي‏گردد. 

انسان‏ها نيز همين گونه هستند، بعضي گنهکار هستند که اگر تنها باشند، شايد موفق به فيوضات و برکات نور الهي نشوند. ولي اگر در اجتماع باشند، شايد خداوند به برکت وجود بعضي از افراد ديگر اجتماع، آنها را نيز مشمول فيوضات و برکاتش قرار دهد. البته اين مطلب نشانگر يک بعد از ابعاد بسيار زياد جماعت مي‏باشد، اما فايده‏هاي ديگر سياسي و اجتماعي و عبادي اجتماع در مسجد و مکان‏هاي مذهبي بسيار است. 

 

دليل عشق مومن به مسجد

پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: 

«کسي که خداوند متعال را دوست بدارد، بايستي مرا نيز دوست بدارد و هر که مرا دوست داشت، بايد خاندان مرا نيز دوست بدارد. 

من در ميان شما دو چيز گرانقدر: کتاب خدا و خاندانم را به جاي گذاشته‏ام. هر کس که عترتم را دوست داشته باشد، بايستي قرآن را نيز دوست داشته باشد. دوستدار قرآن، مي‏بايستي دوستدار مساجد هم باشد؛ چرا که مساجد، محضر و خانه‏هاي خداوند است که خودش فرمان به برپايي آنها داده و آنها را مبارک گردانيده است. 

مساجد، فرخنده و اهل آن نيز فرخنده‏اند. مساجد و اهل آن هر دو آراسته و محفوظند. اهل مسجد در حال نمازند و خداوند حوايج آنان را رفع مي‏کند. آنان در مسجدند و خداوند پشتيبان و ياور آنهاست.» 

 

علم‏آموزي در مسجد

ابي ‏رفاعه نقل مي‏کند: نخستين بار در مسجد هنگامي که رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم بالاي منبر بود و خطبه مي‏خواند، خدمتش رسيدم، همانجا گفتم: يا رسول الله! مردي غريب هستم که چيزي از مسائل دين نمي‏دانم. در اين حال پيامبر از منبر پايين آمد و روي چهارپايه‏اي نشست و هر چه مي‏خواستم به من آموخت و دوباره به منبر برگشت. 

 

بوستان‏هاي بهشت

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«چون به بوستان‏هاي بهشت رسيديد، از نعمت‏هاي آن بهره جوييد.» 

پرسيدند: بوستان‏هاي بهشت چيست؟ 

فرمود: «مساجد.» 

پرسيدند: نعمت‏هايش چيست؟ 

فرمود: «سبحان الله و الحمدلله و لا اله الا الله و الله اکبر» 

 

تعليم علم در مسجد

شخصي از اصحاب پيامبرصلي الله عليه و آله و سلم به نام «صفوان بن عسال مرادي» مي‏گويد: از قبيله خود مسافرت کرده و در مسجد خدمت پيامبر رسيدم و ديدم آن حضرت به ديوار مسجد تکيه داده و نشسته، عرض کردم: يا رسول الله! براي فراگيري علم آمده‏ام. 

فرمود: «آفرين بر طالب علم که فرشتگان با بال‏هايشان او را احاطه مي‏کنند!» 

 

رسيدگي به فقرا در مسجد

روزي مردي اعرابي وارد مدينه شد و پرسيد: سخاوتمندترين مرد مدينه کيست؟ 

حسين بن علي عليهماالسلام را به او معرفي کردند و او را به محل حضرت راهنمايي نمودند. وارد مسجد شد، آن جناب را در حال نماز ديد و اين چند شعر را خواند: «اينک نااميد نشده آن کس که به تو اميد داشته و کوبه‏ي در خانه‏ات را به اميد بخشش تو کوبيده است. 

تو سخاوتمند و پشتيبان بيچارگان هستي، پدرت نابود کننده‏ي فاسقين بود، اگر نبود راهنماييهاي پدر و جدت، پيکر ما را جهنم فرامي‏گرفت.» 

سيدالشهداء عليه‏السلام نماز را تمام کرد و به قنبر فرمود: «آيا از مال حجاز چيزي باقي مانده است؟» 

عرض کرد: چهار هزار دينار موجود است. 

دستور داد آنها را بياورند، کسي که سزاوارتر به آن بود رسيده است. 

وقتي دينارها را حاضر نمود، امام عليه‏السلام دو برد خود را از تن درآورد و پول‏ها را در آنها پيچيد و به خاطر شرم و حيا، دستش را از شکاف درب خارج نمود و به اعرابي تسليم کرد و اين ابيات را خواند: 

«بگير اين مقدار را، من از تو پوزش مي‏خواهم. بدان، نسبت به تو مهربانم، اگر در فرداي آينده براي ما وسيله‏ي ايستادني (شايد کنايه از حکومت و خلافت باشد) به دست آيد، ثروت سرشاري بر تو ريزش خواهد کرد، اما گذشت زمان خيلي تغييرپذير است. 

اينک دست ما از نظر مالي گشاده نيست.» 

اعرابي پول را گرفت، شروع به گريه کرد. امام عليه‏السلام فرمود: «شايد آنچه ما داديم کم مي‏باشد.» 

گفت: «هرگز، گريه‏ام براي اين است که چگونه دست سخاوتمند شما در دل خاک جاي مي‏گيرد!» 

 

برکات مسجد

انس با مسجد

رسول خداصلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«من الف المسجد الفه الله تعالي؛ کسي که با مسجد انس گيرد، خداي تعالي نيز با او انس گيرد.» 

 

ثواب رفت و آمد به مسجد

اميرالمؤمنين عليه‏السلام فرمودند: «کسي که به مساجد رفت وآمد کند، يکي از هشت چيز را به دست مي‏آورد: برادري که در راه خدا از او استفاده کند، دانشي برگزيده، نشانه‏اي محکم، رحمتي که منتظر او بوده، سخني که او را از نابودي حفظ کند، سخني که او را به هدايت راهنمايي کند يا به خاطر ترس يا شرم گناهي را ترک کند.» 

 

نجات از آتش سوزان

رسول گرامي اسلام صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: «(در روز قيامت) فرمان مي‏رسد که مرداني را به سوي آتش ببرند، خداوند - عزوجل - به مالک (نگهبان دوزخ) فرمايد: قدم‏هاي آنان را به آتش مسوزان؛ زيرا آنان به سوي مساجد گام برمي‏داشتند، و چهره‏هاي آنان را نيز مسوزان؛ زيرا وضوي کامل مي‏گرفتند، و دست‏هاي آنان را نيز طعمه‏ي آتش قرار مده که براي نيايش بلند مي‏کردند، و زبان‏هاي ايشان را نيز مسوزان که بسيار قرآن کريم مي‏خواندند. 

نگهبان دوزخ به آنها مي‏گويد: اي بدبختان! مگر حال شما چه بوده است؟ 

مي‏گويند: ما براي غير خدا کار مي‏کرديم (و رياکار بوديم) به ما گفته شد که مزد کار خود را از کساني که براي آنها کار مي‏کرديد بگيريد. 

 

ضمانت بهشت بر اهل مسجد

پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: 

شش خصلت است که هر کس در آن حال بميرد، خداوند عزوجل ضمانت نموده که او را در بهشت داخل کند: يکي از آن موارد، شخصي است که وضوي خويش را نيکو به جاي آورد و به سوي مسجد و محل نماز حرکت کند و چون در راه مرگ وي فرابرسد، خداوند بهشت را براي او ضمانت نموده است.» 

 

ثواب هر گام به سوي مسجد

رسول خداصلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«هر کس که به سوي مسجدي از مساجد خدا روانه شود، براي هر گامي که برمي‏دارد (تا وقتي که به منزلش برگردد) ده حسنه براي او نوشته شده و ده گناه از او آمرزيده و ده درجه بر درجاتش افزوده مي‏شود.» 

 

سبقت‏ کنندگان عرصه محشر

پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: 

اي ابوذر! خوشا به حال آنان که در روز رستاخيز پرچم در دست دارند و در رفتن به بهشت بر مردم پيشي مي‏گيرند. آنان کساني هستند که سحرگاهان و ساير اوقات در رفتن به مساجد از ديگران پيشي مي‏جويند.» 

 

هشت فايده‏ي مسجد

امام حسن عليه‏السلام فرمود: 

«کسي که همواره به مسجد (براي اقامه نماز و غيره) رفت و آمد کند، يکي از اين هشت فايده به او برسد: 

1- استفاده از آيه روشني از قرآن. 

2- يافتن رفيق نيک. 

3- فراگيري علم تازه. 

4- برخورداري از رحمتي که در انتظارش بود. 

5- شنيدن سخني که راهنماي راه باشد. 

6- از انحراف در امان باشد. 

7- موجب ترک گناه از روي حيا شود. 

8- موجب ترک گناه بر اثر ترس گردد.» 

 

سه اثر نيک مسجد

امام صادق عليه‏السلام فرمود: «شخصي که از مسجد بازمي‏گردد، کم‏ترين چيزي که به چنگ آورده، مي‏تواند يکي از سه مورد زير باشد: 

1- دخول در بهشت. 

2- دفع بلا. 

3- دوستي که باعث موفقيت‏هاي او در اعمال نيک شود.» 

 

مسجد، زيارتگاه موحدان

حديث قدسي: 

خداي متعال مي‏فرمايد: «خانه‏هاي من در زمين همانا مساجد است که براي اهل آسمان مي‏درخشند، آن گونه که ستارگان براي اهل زمين مي‏درخشند. 

خوشا به حال آنان که مساجد را خانه‏ي خويش قرار داده‏اند! خوشا به حال بنده‏اي که در خانه‏ي خود وضو مي‏گيرد و مرا در خانه‏ام زيارت مي‏کند! آگاه باشيد که بر زيارت شونده لازم است زائر خود را بزرگ شمرده و به او احسان کند. کساني را که در دل شب به سوي مساجد گام برمي‏دارند، به نوري درخشان در روز قيامت بشارت ده.» 

 

از بين برنده گناهان و افزودن درجات

پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله و سلم به اصحاب فرمودند: «مي‏خواهيد شما را به کارهايي که خدا به سبب آن گناهان را از بين برده و درجات انسان را افزون مي‏کند، راهنمايي نمايم؟» 

گفتند: آري، اي رسول خدا! حضرت فرمود: 

«1- وضوي تمام و کامل گرفتن (که با سختي همراه باشد.) 

2- فراوان به مساجد رفتن. 

3- پس از خواندن نماز، در انتظار نماز بعدي بودن.» 

 

ثواب رفتن به مسجد

امام صادق عليه‏السلام فرمودند: «در «تورات» نوشته شده است: خانه‏هاي من در زمين مساجد است. پس خوشا به حال بنده‏اي که در خانه‏ي خود وضو بگيرد، سپس مرا در خانه خودم زيارت نمايد و توجه بايد داشت که احترام زيارت کننده بر زيارت شونده واجب است.» 

و در حديث ديگر آمده است: «توجه داشته باش! کساني را که در تاريکي‏ها به مساجد مي‏روند، به نور درخشنده در روز قيامت مژده بده.» 

 

ثواب نماز در مسجد

لباس زيبا در مسجد

هنگامي که امام حسن مجتبي عليه‏السلام براي نماز برمي‏خاست، بهترين لباس‏هاي خود را مي‏پوشيد. 

از آن حضرت پرسيدند: چرا بهترين لباس خود را مي‏پوشيد؟ 

امام در پاسخ فرمود: 

«ان الله جميل يحب الجمال، فاتجمل لربي و هو يقول: خذوا زينتکم عند کل مسجد؛ 

«خداوند زيباست و زيبايي را دوست دارد، و به همين جهت، من لباس زيبا براي راز و نياز با پروردگار مي‏پوشم.» و هم او فرموده است که: «به هنگام رفتن در مسجد، زينت خود را برگيريد.» 

بر همين اساس، طبق روايات، استحباب دارد که انسان در حال نماز نيکوترين لباس خود را بپوشد، و خود را معطر کند، و با رعايت نظافت و طهارت کامل، به نماز و راز و نياز با خداي بزرگ بپردازد. 

 

نماز در مسجد

رسول خداصلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«من مشي منکم في ظلم الليل الي المساجد مشي بالنور التام يوم القيامة يسعي بين يديه؛ 

هر کس از شما در تاريکي شب برخيزد و براي نماز به مسجد برود، خداي تعالي در روز قيامت به او نوري دهد که پيشاپيش او را روشن کند.» 

 

خواندن نماز تحيت در مسجد

رسول خداصلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«اذا دخلت المسجد فصل رکعتين قبل ان تجلس؛ 

هرگاه داخل مسجد شدي، پيش از آنکه بنشيني، دو رکعت نماز (تحيت) بخوان.» 

 

سه بهره‏ي معنوي از مسجد

رسول خداصلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«کل جلوس في المسجد لغو الا ثلاثة: قراءة مصل، او ذکر الله او سائل عن علم؛ 

هر نشستني در مسجد لغو است، مگر در سه حالت: خواندن قرآن، گفتن ذکر خدا، سؤال (جست و جوي) علم.» 

 

ثواب انتظار نماز ديگر

امام صادق عليه‏السلام فرمود: 

«من اقام في مسجد بعد صلاته انتظارا للصلاة، فهو ضيف الله و حق علي الله ان يکرم ضيفه؛ 

هر که در مسجد پس از نمازش در انتظار نماز ديگر بماند، ميهمان خداوند است و بر خداست که ميهمان خود را گرامي دارد.» 

 

ثواب اقامه‏ي نماز جماعت در مسجد

پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: 

«الا و من مشي الي مسجد يطلب فيه الجماعة 

 

کان له بکل خطوة سبعون الف حسنة؛ 

آگاه باشيد! کسي که براي اقامه‏ي نماز جماعت به طرف مسجد قدم بردارد، براي هر يک قدم هفتاد هزار حسنه منظور مي‏شود.» 

 

شهادت مساجد در روز قيامت

امام صادق عليه‏السلام فرمود: 

«صلوا من المساجد في بقاع مختلفة فان کل بقعة تشهد للمصلي عليها يوم القيامة؛ 

در جاهاي مختلف مساجد نماز به جاي آوريد؛ چون جاي جاي زمين در روز قيامت براي کسي که بر آن نماز گزارده باشد، شهادت مي‏دهد.» 

 

نهي از غيبت در مساجد

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «الجلوس في المسجد انتظار الصلاة عبادة ما لم يحدث و قيل: يا رسول الله! و ما يحدث؟ قال: الاغتياب؛ 

نشستن در مسجد به انتظار نماز، عبادت است، تا زماني که حدثي از شخص او سر نزند. عرض شد: اي رسول خدا! حدث چيست؟ 

فرمود: حدث، غيبت کردن است.» 

 

عبور و مرور از مساجد

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«لا تجعلوا المساجد طرقا تصلوا فيها رکعتين؛ مساجد را گذرگاه قرار ندهيد؛ مگرآن که هنگام عبور دو رکعت نماز در آن بخوانيد. 

(چه خوب است کساني که مسجد را در گذرگاه بنا مي‏کنند، حياط مسجد را جزء مسجد قرار ندهند.» 

 

محو گناه، افزايش درجات

امام موسي بن جعفر عليهماالسلام از پدر بزرگوارش نقل فرمود: «کسي که در منزلش وضوي کامل بگيرد و مويش را شانه کند و خود را معطر نمايد، سپس از خانه‏اش بدون عجله و با آرامش و وقار بيرون آيد و به طرف محل نماز برود، در حالي که ميل به جماعت مسلمين دارد، قدمي از روي زمين برنمي‏دارد و نمي‏گذارد مگر اين که يک حسنه برايش نوشته شود و يک گناه از او محو گردد و يک درجه به خداوند نزديک شود، تا زماني که داخل مسجد شود.» 

تا اين که فرمود: «سپس نماز را با امام جماعت شروع کند، از طرف خدا مغفرت و بهشت بر او واجب مي‏شود، قبل از اين که امام سلام نماز را بدهد.» 

 

تاخير نماز به خاطر جماعت

جميل بن صالح از امام صادق عليه‏السلام سؤال کرد: کدام يک از اين دو افضل است: انسان در اول وقت نمازش را بخواند يا مقداري نماز را به تأخير بيندازد تا با اهل مسجد به جماعت نماز بخواند، زماني که مسجد امام جماعت دارد؟ 

حضرت فرمود: «نماز را به تأخير بينداز، با اهل مسجد نماز بخوان، زماني که مسجد امام جماعت دارد.» 

 

پرخاش رسول خدا

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«روزي پس از اداي نماز صبح در مسجد رو به اصحاب کرده و از حال مردمي که نام‏شان را يک به يک برده، پرسيد که آيا اينان به جماعت حاضر شده‏اند؟! 

اصحاب عرض کردند: نه يا رسول الله! 

حضرت با تعجب پرسيد: آيا غايبند؟ 

بعد فرمود: «به راستي که هيچ نمازي بر منافقان از اين نماز (صبح) و نماز عشاء دشوارتر نخواهد بود.» 

 

دو صف ملايکه در مسجد

مرحوم آيةالله حاج شيخ جواد انصاري همداني قدس سره مي‏فرمودند: 

روزي وارد مسجدي شدم، ديدم پيرمردي عامي مشغول خواندن نماز است؛ و دو صف از ملائکه در پشت سر او صف بسته و به او اقتدا نموده‏اند؛ و اين پيرمرد خود ابدا از اين صفوف فرشتگان اطلاعي نداشت. 

من دانستم که اين پيرمرد براي نماز خود اذان و اقامه گفته است؛ چون در روايت داريم: 

«کسي که در نمازهاي واجب يوميه‏ي خود، اذان و اقامه هر دو را بگويد، دو صف را ملائکه و اگر يکي از آنها را بگويد يک صف از ملائکه به او اقتدا مي‏کنند که در ازاي آن فيما بين مشرق و مغرب باشد.» 

(اين از آثار قهريه‏ي ملکوتيه اذان و اقامه است؛ گرچه اذان گويان و اقامه گويان خود مطلع نباشند.) 

 

اخلاص در مسجد

دو مرد وارد مسجد شدند: يکي عابد و ديگري فاسق بود. هر دو در حالي از مسجد خارج شدند که مرد فاسق درستکار و مرد عابد فاسق شده بود؛ زيرا عابد در حالي که به عبادت خود مغرور بود به مسجد آمده و همواره در همين فکر به سر مي‏برد و از عبادت خود راضي بود، ولي مرد فاسق به ندامت بر فسق و تباهي خويش و طلب آمرزش از خدا به خاطر گناهانش مي‏انديشيد. 

 

کيفيت حضور کودکان در مسجد

جابر گويد: از امام باقر عليه‏السلام در مورد کودکان هنگامي که براي نماز واجب در صف جماعت شرکت مي‏کنند، سؤال کردم؛ امام عليه‏السلام فرمود: «آنان را از صفوف نماز جماعت خارج نکنيد، بلکه آنها را (در ميان بزرگسالان) پراکنده سازيد.» 

 

شهادت امام علي در محراب مسجد

امام علي عليه‏السلام به سوي مسجد روانه شد، طبق معمول دو رکعت نماز خواند و سپس بالاي بام رفت تا اذان بگويد، با صداي بلند اذان گفت که صدايش به گوش تمام ساکنان کوفه مي‏رسيد، پس از بام پايين آمد و به محراب رفت و مشغول نماز نافله‏ي صبح شد. وقتي که خواست سر از سجده‏ي اول رکعت اول بردارد، ابن‏ملجم لعين شمشير را بر فرق مقدس آن حضرت زد و آن امام را در حال عبادت و خواندن نماز شهيد نمود. چه زيباست که انسان در حال عبادت شهيد شود و بگويد: «فزت و رب الکعبه» آري! فقط آنهايي اين را مي‏گويند که مي‏دانند رستگاري واقعي چيست!! 

 

غبطه ي مردگان به اهل مسجد

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«هر شب فرشته‏ي مرگ ندا مي‏دهد: اي خفتگان در خاک! نسبت به چه کسي غبطه مي‏خوريد؟ 

مردگان در جواب گويند: ما به مؤمناني غبطه مي‏خوريم که در مساجد نماز مي‏خوانند در حالي که ما نماز نمي‏خوانيم.» 

 

مصلي در خانه

امام صادق عليه‏السلام فرمود: «اميرالمؤمنين علي عليه‏السلام: در خانه‏ي خود اتاقي، که نه بزرگ بود و نه کوچک، به عنوان محل نماز قرار داده و شب‏ها براي نماز خواندن، طفل کوچکي را که نمي‏خوابيد، با خود به آن اتاق برده و نماز مي‏خواند.» 

پناهگاهي در بروز حوادث و مشکلات

امام صادق عليه‏السلام فرمود: 

هر يک از شما هنگامي که گرفتار غم و اندوه شد و با مشکل مواجه گرديد، وضو بگيرد و به مسجدي برود و دو رکعت نماز به جاي آورد و خدا را بخواند. آيا اين سخن خداوند را نشنيده‏اي که مي‏فرمايد: «و از صبر و نماز، ياري جوييد.» 

 

ثواب نماز جماعت در مسجد

بستن طناب از مسجد تا منزل

پيامبرصلي الله عليه و آله و سلم تصميم گرفت کساني (که بدون عذر شرعي) در منزل‏هاي خود نماز مي‏خوانند و در جماعت مسلمانان شرکت نمي‏کنند، خانه‏هاشان را آتش بزند. 

يک نفر نابينا به حضور پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم رسيد و عرض کرد: من نابينا (يا شب کور) هستم، صداي اذان جماعت را مي‏شنوم؛ ولي کسي نيست که دستم را بگيرد و مرا به جماعت برساند. 

پيامبرصلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «از منزل خود تا مسجد، طنابي ببند هنگام نماز جماعت، آن طناب را بگير و با راهنمايي آن خود را به مسجد برسان و در نماز جماعت شرکت کن.» 

 

با عجله آمدن پيامبر

ابوبرده مي‏گويد: در محضر رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم بوديم و نماز جماعت را به امامت آن حضرت خوانديم، آن حضرت پس از نماز با شتاب برخاست و خود را به در مسجد رسانيد و دست خود را بر روي آن در نهاد و فرمود: 

«اي کساني که با زبان اظهار اسلام مي‏کنيد! ولي ايمان در قلب شما راه يافته است، از عيبجويي و ذکر بدي مؤمنان بپرهيزيد: «فانه من تتبع المؤمنين تتبع الله عورته و من تتبع الله عورته فضحه و لو في جوف بيته؛ 

زيرا هر کس درصدد عيبجويي مؤمنان باشد، خداوند عيوب او را دنبال کند، و هر کس از خدا عيبجويي کند، او را رسوا گرداند، اگر چه (عيب او) در کنج خانه و نهاني باشد.» 

 

سي سال حضوريابي در مسجد

شخصي اهل مسجد و نماز بود، نماز جماعتش ترک نمي‏شد، به قدري مقيد بود که زودتر از ديگران به مسجد مي‏آمد و در صف اول جماعت قرار مي‏گرفت و آخرين نفري بود که از مسجد بيرون مي‏رفت، روشن است که چنين انساني، بايد فردي خداترس و متدين و متعهد باشد، يکي از روزها اموري باعث شد که اندکي دير به مسجد رسيد، ديد در صف اول جماعت جا نيست و مجبور شد در صف آخر قرار بگيرد، ولي پيش خود خجالت کشيد و آثار شرمندگي از چهره‏اش پديدار شد، با خود گفت: چرا در صف آخر قرار گرفتم. 

ناگهان به خود آمد که اين چه فکر باطلي است که بر من چيره شده است؟ اگر خلوص باشد که روح عبادت است، صف اول و آخر ندارد. به خود گفت: عجب! معلوم مي‏شود سي سال نماز تو آلوده‏ي به ريا بوده، و گرنه نمي‏بايست صف آخر، شائبه‏اي در دل تو ايجاد کند. 

اين فکر، نوري در قلبش به وجود آورد، که بايد چاره‏جويي کرد، و تا دير نشده، غول ريا را از کشور تن بيرون نمود، به سوي خدا پناه برد، و از شر شيطان به پناه الهي رفت، با صبر و حوصله، توبه‏ي حقيقي کرد و خود را اصلاح نمود و تصميم گرفت که تمام نمازهاي سي ساله‏اش را قضا کند؛ زيرا دريافت که در صف اول بوده، و در آنها شائبه ريا وجود داشته. 

آري! از خواب غفلت بيدار گشت و با همتي قوي روح و روان خود را با آب توبه‏ي حقيقي شست‏ وشو داد و نمازهاي سي ساله‏اش را قضا نمود. 

 

پاداش حرکت به سوي مسجد

پيامبرصلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: 

«کسي که به قصد شرکت در نماز جماعت به سوي مسجد گام برمي‏دارد، خداوند متعال در مقابل هر گامي که برمي‏دارد هفتاد هزار حسنه به او پاداش مي‏دهد و به همين ميزان نيز درجات وي را بالا خواهد برد، و اگر در چنين حالي بميرد، خداوند متعال هفتاد هزار فرشته را مأمور مي‏نمايد تا در قبر به ديدار او رفته، وي را بشارت دهند و در تنهايي قبر انيس او باشند و تا روز قيامت براي او طلب آمرزش کنند.» 

 

دوري از تارک نماز جماعت

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«کسي که بدون عذر موجهي با مسلمين در مسجد نماز جماعت نمي‏خواند، نمازش کامل نيست و کسي که در منزلش نماز مي‏خواند و نسبت به جماعت مسلمين بي‏توجه است، غيبتش جايز مي‏باشد و کسي که نسبت به جماعت مسلمين بي‏توجه است، از عدالت ساقط است و دوري کردن از او واجب است.» 

 

برتري نماز جماعت در مسجد

مردي از حضرت امام صادق عليه‏السلام سؤال کرد: مسجدي در همسايگي من قرار دارد، من در خانه (با انجام مستحبات) و طولاني نماز بخوانم بهتر است؟ يا در مسجد با جماعت (به طور مختصر) نماز بخوانم بهتر است؟ 

امام در جواب او نوشتند: «با جماعت نماز بخوان و از نماز فرادي طويل بپرهيز.» 

 

ثواب بناء مسجد

پاداش بناي مسجد

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«من بني مسجدا لله بني الله له في الجنة مثله؛ هر کس مسجدي براي خدا بسازد، خداوند خانه‏اي مثل آن در بهشت براي او بنا مي‏کند.» 

 

بناي خانه‏اي در بهشت

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «من بني مسجدا يذکر الله فيه بني الله له بيتا في الجنة؛ 

هر کسي مسجدي بسازد که مردم در آنجا به ذکر خدا مشغول شوند، خداوند متعال در بهشت خانه‏اي براي وي مي‏سازد.» 

 

زينت نکردن مساجد

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «لا تزخرفوا مساجدکم کما زخرفت اليهود و النصاري بيعهم؛ 

مساجد خود را آنگونه که يهود و نصاري معابد خود را زينت مي‏کردند، نياراييد.» 

 

مانع تاريکي قبر

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «من احب ان لا يظلم لحده فلينور المساجد؛ کسي که دوست دارد قبرش تاريک نباشد، مساجد را نوراني کند.» 

 

ثواب روشنايي مسجد

پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: «هر کس در مسجدي از مسجدهاي خدا چراغي روشن کند، همواره حاملان عرش الهي و فرشتگان براي او طلب آمرزش کنند تا روشني آن چراغ باقي است.» 

 

وصيت يک شهيد و کمک به مسجد

يکي از شهيدان مخلص ايران (در جنگ تحميلي ايران و عراق) در قسمتي از وصيتش چنين مي‏نگارد: 

دو هزار تومان از مالم را به صندوق سپاه پاسداران بدهيد، به خاطر اين که شايد از کاغذها و قلم اداره سپاه احيانا، بدون مجوز استفاده کرده باشم. دو فرش دارم، يکي از آنها را به مسجد بدهيد تا در مسجد بيندازند و فرش ديگر در خانه باشد تا بچه‏هاي محله بيايند و روي آن فرش، مراسم مذهبي خود را اجرا کنند! 

اي عصاي دست من اي کودکم! پس از من کوله ‏بار پر از گلوله‏ام را برگير و راهم را تا محو کامل استکبار ادامه بده. 

 

نيت ساخت مساجد

بهلول از محلي عبور مي‏کرد، ديد يک نفر حاج آقا مسجد مي‏سازد، گفت: باني اين مسجد کيست؟ آن حاج آقا گفت: منم، اسم خودم را بالاي سر در گذاشته‏ام. 

بهلول گفت: براي که ساخته‏اي؟ 

گفت: براي خدا. 

بهلول ديگر چيزي نگفت و از آن جا گذشت و شبانه آمد آن لوحي که اسم حاج آقا بر او بود برداشت و بر لوح ديگر اسم خود را نوشته و بالاي سر درب مسجد نصب کرد. 

صبح حاج آقا آمد ديد اسم او را برداشته و اسم بهلول را نوشته‏اند که باني اين مسجد بهلول است. 

حاج آقا عصباني شده و امر کرد آن لوح را پايين بياورند، دو مرتبه اسم خودش را آنجا نصب کنند. بهلول که منتظر فرصت بود، خود را به حاج آقا رسانده و گفت: حاج آقا شما که گفتيد من اين مسجد را براي خدا ساخته‏ام، اگر براي خدا ساخته بودي، اسم من و تو فرق نمي‏کرد! پس براي شهرت و خودنمايي اين کار را کرده و اجر خود را ضايع کردي. 

حاج آقا با شنيدن اين حرف سکوت اختيار کرد و از قول خود که اين مسجد را براي خدا ساخته‏ام خجل و شرمنده گرديد. 

 

ثواب بخشيدن به مسجد

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«کسي که يک شب، چراغي را در مسجد برافروزد، خداوند گناهان هفتاد سال او را مي‏آمرزد و ثواب عبادت يک سال را براي او مي‏نويسد و خدا (در بهشت) شهري به او عطا کند و اگر از يک شب تجاوز کند، خداوند در برابر هر شب، ثوابي را که به يکي از پيامبران خويش مي‏دهد، به او عطا فرمايد و اگر چراغ افروختن مسجد به ده شب رسيد، کسي نتواند پاداشي را که وي در نزد خداوند دارد برشمارد، و اگر اين کار به يک ماه رسيد، خداوند بدن او را بر آتش حرام مي‏کند.» 

 

آداب ورود وخروج مسجد

محبوب‏ترين خانه‏ها نزد خدا

امام علي عليه‏السلام فرمود: 

«من اراد دخول المسجد فليدخل علي سکون و وقار فان المساجد بيوت الله و احب البقاع اليه؛ 

هر کس مي‏خواهد به مسجد داخل شود، با آرامش و طمأنينه وارد شود؛ چون مساجد خانه‏هاي خدا و محبوب‏ترين محل‏ها در نظر اوست.» 

 

نظافت در لحظه ورود به مسجد

رسول خدا عليه السلام فرمود: 

«تعاهدوا نعالکم عند ابواب المسجد؛ 

در پيش درب مسجد، کفش‏هايتان را (نسبت به آلودگي) بررسي کنيد.» 

دعاي هنگام ورود به مسجد

فاطمه زهرا عليهاالسلام فرمود: 

«کان رسول الله -صلي الله عليه و آله - اذا دخل المسجد صل علي النبي و قال: اللهم اغفرلي ذنوبي و افتح لي ابواب رحمتک؛ 

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم هنگام ورود به مسجد صلوات مي‏فرستاد، و مي‏فرمود: 

خدايا! گناهانم را ببخش و درهاي رحمت خويش را بر من بگشاي.» 

 

نهي از اذيت نمازگزاران

امام علي عليه‏السلام فرمود: 

«من اکل شيئا من الموذيات ريحها فلا يقربن المسجد؛ 

هر کسي که چيز بوداري (مثل سير) بخورد که موجب آزار مردم گردد، به مسجد نرود.» 

 

دعاي ورود و خروج از مسجد

از اميرالمؤمنين عليه‏السلام منقول است که: پيغمبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم چون وارد مسجد مي‏شد مي‏فرمودند: «اللهم افتح لي ابواب رحمتک، فاذا خرج قال: اللهم افتح لي ابواب رزقک؛ 

بار خدايا! درهاي رحمت خود را به روي من بگشا و به هنگام بيرون رفتن مي‏فرمودند: بار خدايا! درهاي رزق خود را بر من بگشاي.» 

 

کيفيت ورود به مسجد

امام باقر و امام صادق عليهماالسلام فرمودند: 

«الفضل في دخول المسجد ان تبدأ برجلک اليمني اذا دخلت و باليسري اذا خرجت؛ 

بهتر آن است که هنگام ورود به مسجد ابتدا پاي راست را پيش بگذاري و هنگام خروج، پاي چپ را.» 

 

پرهيز از بوي بد در مسجد

ابوبصير گويد: از امام صادق عليه‏السلام در مورد خوردن سير و پياز و تره سؤال کردم. 

امام فرمود: «خوردن آنها به صورت خام و يا پخته اشکالي ندارد! همچنين معالجه بيماري با سير اشکالي ندارد، اما اگر کسي آنها را خورد (قبل از برطرف کردن بوي آن) به مسجد نرود.» 

تفسير آيه‏ي زينت مسجد

ابوبصير مي‏گويد: 

امام صادق عليه‏السلام در مورد سخن خداوند متعال که مي‏فرمايد: «زينت خود را در هر مسجد به همراه داشته باشيد.» سؤال کردم. 

امام عليه‏السلام فرمود: «مراد از زينت، شانه کردن مو براي نمازهاي واجب و مستحبي است.» 

ناله‏ي شيطان

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«اگر بنده‏ي خدا هنگام ورود به مسجد استعاذه کند، شيطان مي‏گويد: آه کمرم را شکست! و خداوند به پاداش اين عمل بنده، براي وي عبادت يک سال را مي‏نويسد و چنان‏ چه هنگام خروج از مسجد، استعاذه کند، خداوند به تعداد هر مويي که در بدن اوست، صد حسنه براي او مي‏نويسد و صد درجه به وي عطا مي‏کند.» 

 

با طهارت به مسجد رفتن

امام صادق عليه‏السلام فرمود: 

«به حضور در مسجد مواظبت کنيد! چرا که مسجد خانه‏ي خداوند در زمين است. کسي که با طهارت وارد مسجد شود، خداوند او را از گناهانش پاک مي‏کند و نام وي را در زمره‏ي زائران خويش مي‏نويسد. پس در مساجد فراوان به نماز و دعا بپردازيد.» 

 

ورود به مسجد با نام خدا

امام باقر عليه‏السلام فرمود: 

«هنگامي که وارد مسجد شدي و مي‏خواهي در آن بماني، با طهارت داخل شو! و چون به مسجد رسيدي رو به قبله کن و خداوند را بخوان و حاجتت را از او درخواست کن، در لحظه‏ي ورود به مسجد نام خداوند (بسم الله الرحمن الرحيم) را بر زبان جاري نما و خداوند متعال را ستايش کن و بر پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم درود (صلوات) فرست.» 

 

آداب ورود و خروج مسجد

پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: 

«هنگامي که يکي از شما به مسجد وارد مي‏شود، بايد پاي راست را مقدم داشته و بگويد: «بسم الله و علي الله توکلت و لا حول و لا قوة الا بالله.» 

و هنگام خروج، پاي چپ را مقدم داشته و بگويد: «بسم الله، اعوذ بالله من الشيطان الرجيم» 

آن گاه پيامبرصلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «يا علي! کسي که اين گونه داخل مسجد شود، خداوند نماز وي را قبول مي‏کند و در برابر هر رکعت نمازي که به جاي آورده است، فضيلت يکصد رکعت نماز را به وي عطا مي‏کند و اگر بدين کيفيت خارج شود، خداوند گناهان او را مي‏بخشايد و در مقابل هر گامي يک درجه و صد پاداش به وي عطا مي‏نمايد.» 

ثواب بهداشت در مسجد

دوري مسجد از نجاسات

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«جنبوا مساجدکم النجاسة؛ 

مساجد را از نجاسات دور نگه داريد.» 

 

اشتياق ملائک به خادم مسجد

امام رضا عليه‏السلام فرمود: 

«ان الجنة و الحور لتشتاق الي من يکسح المسجد او يأخذ منه القذي؛ 

بهشت و حوريان بهشتي مشتاق کسي هستند که مسجد را تميز نمايد، و يا آلودگي‏هاي آن را بگيرد.» 

 

خوشبو کردن مسجد

امام علي عليه‏السلام فرمود: 

«و جمروها [المساجد] في کل سبعة ايام؛ 

مساجد را هر هفته خوشبو و معطر کنيد.» 

 

آداب مسجد

پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: 

«هر کس براي احترام آب دهان خود را فرو برد و در مسجد نيندازد، خداوند آن را در بدن او به قدرت و توانايي تبديل مي‏کند و به پاداش اين کار، براي او حسنه‏اي مي‏نويسد و گناهي را از او مي‏آمرزد و اين آب دهان به هر دردي (که در بدن اوست) برخورد کند، آن را شفا مي‏بخشد.» 

 

جارو کردن مسجد

پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: 

«هر کس مسجدي را خاکروبي کند، خداوند پاداش آزاد کردن بنده‏اي را برايش مي‏نويسد و اگر از اين مسجد به اندازه‏ي خاشاکي که در چشم مي‏رود، غبار برگيرد، خداوند در برابر آن، رحمت خويش را به او عطا مي‏فرمايد.» 

 

انداختن آب دهان و بيني در مسجد

امام علي عليه‏السلام فرمود: 

«کسي که به احترام مسجد از انداختن اخلاط (آب بيني و سينه) در آن پرهيز کند، در روز قيامت با سرور و شادماني و در حالي که نامه‏ي اعمالش را در دست راست دارد، خداوند متعال را ملاقات مي‏کند. 

کسي که در مسجد خلط مي‏اندازد، مسجد (از نفرت) به خود مي‏پيچد، همان طور که اگر يکي از شما را با چوب خيزران بزنند، از شدت درد به خود مي‏پيچد.» 

 

خانمي که مسجد را جاروب مي‏کرد

مسجد النبي صلي الله عليه و آله و سلم در مدينه، مقر حکومت و رهبري ديني و سياسي فخر عالم امکان حضرت رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم، گرچه نسبتا کوچک و بسيار ساده بود؛ اما نقش عظيم آن در تحولات فکري بشري و تکامل معنوي انسان و پاسداري از حريم حق و عدالت و مبارزه با گمراهي و ستمکاري بي‏نظير است و در همانجا است که هم طهارت معنوي و هم طهارت مادي به اهل ايمان آموخته مي‏شد و بدون شک به پاکيزگي آن اهتمام مي گرديد. 

گفته‏اند که در آن عصر بانويي حبشي و سپاه‏پوست، به نام ام محجن همواره غبار و خاشاک و مانند آن‏ها را از مسجد جمع مي‏کرد و خارج مي‏ساخت. 

شبي او از دنيا رفت و روز بعد که حضرت رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم از مرگ او آگاه شد، فرمود: «آيا به من اطلاع نمي‏دهيد؟» 

سپس آن حضرت با ياران خويش کنار قبر او حضور يافتند و مردم پشت سر آن حضرت قرار گرفتند و آن حضرت براي او نماز خواند و دعا کرد. 

همچنين نقل شده که آن حضرت فرمود: «او را مي‏بينم در بهشت همچنان به جمع‏آوري خاشاک از مسجد مشغول است!» 

و نيز گفته‏اند که: «هنگامي که آن حضرت بر قبر او گذشت فرمود: «اين قبر کيست؟» 

گفتند: قبر ام‏محجن! 

حضرت فرمودند: «آيا همان خانمي که مسجد را جاروب مي‏کرد؟» 

عرض کردند: بله. 

سپس آن حضرت براي او نماز خواند در حالي که مردم پشت آن حضرت صف بسته بودند، در جاي ديگر ذکر شده که آن حضرت فرمود: «براي آن بانو نزد خدا دو چندان پاداش است.» 

 

آداب داخل مسجد

خوابيدن در مسجد

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«من نام في المسجد بغير عذر ابتلاه الله بداء لا زوال له؛ کسي که بدون عذر در مسجد بخوابد، خداوند او را به دردي بي‏پايان مبتلا مي‏کند.» 

 

پاداش نشستن در مسجد

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«ان الله تعالي يعطيک مادمت جالسا في المسجد بکل نفس تنفس فيه درجة في الجنة؛ 

خداوند متعال به عدد هر نفسي که مي‏کشي و در مسجد نشسته‏اي، درجه‏اي در بهشت به تو پاداش مي‏دهد.» 

 

نشستن رو به قبله

امام علي عليه‏السلام فرمود: 

«من السنة اذا جلست في المسجد ان تستقبل القبلة؛ 

رو به قبله در مسجد نشستن، سنت (و مستحب) است.» 

 

نيت احداث مساجد

پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم مردي را در مسجد ديدند که سرگرم تيز کردن تيرهاي خود بود. آن حضرت او را از اين کار بازداشتند و فرمودند: 

«انها لغير هذا بنيت؛ مساجد براي کاري غير از اين (عبادت) ساخته شده است.» 

 

نهي جست و جوي اشياء گمشده در مسجد

پيامبر خدا صلي الله عليه و آله و سلم شنيدند که مردي در مسجد اعلام مي‏کند که چيزي را گم کرده است تا اگر کسي پيدا کرده است به او بازگرداند. حضرت فرمودند: «به او بگوييد: خدا گمشده‏ات را به تو برنگرداند! مسجد براي کارهايي غير از اين ساخته شده است.» 

 

دوری از رذائل

پرهيز از سخن لغو در مسجد

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«کل کلام في المسجد لغو الا القران و ذکر الله و مسألة عن خير او اعطاءه؛ 

در مسجد هر سخن گفتني لغو و بيهوده است، به جز خواندن قرآن کريم و ذکر خدا کردن و در امور خيريه سؤال و پرسش نمودن يا عطا کردن خير.» 

 

آفات سخن ناروا در مسجد گفتن

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: 

«الحديث البغي في المسجد، يأکل الحسنات کما تأکل البهيمة الحشيش؛ 

سخن ناروا در مسجد، حسنات انسان را از بين مي‏برد، چنانکه چهارپايان علف‏ها را مي‏خورند.» 

 

سبب تاريکي قبر

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «الضحک في المسجد ظلمة في القبر؛ خنديدن در مسجد، موجب تاريکي قبر خواهد شد.» 

 

احترام به مسجد

امام صادق عليه‏السلام فرمود: 

«ملعون ملعون من لم يوقر المسجد؛  

از رحمت خداي به دور است، کسي که به مسجد احترام نگذارد.» 

آباد کردن مسجد

پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: 

«اي ابوذر! هر کس که نداي منادي خدا را پاسخ گفت و مسجد خداوند را خوب آباد و احيا کرد، پاداش او بهشت است.» 

ابوذر گفت: پدر و مادرم فدايت اي پيامبر خدا! چگونه مساجد خداوند آباد مي‏شود؟ 

فرمود: «به اين که صدا در آنها بلند نشود و سخنان باطل در آنها رد و بدل نشود و خريد و فروش در آنها صورت نگيرد و تا هر وقت که در مسجد باشي از هر لغو و باطلي بپرهيز، که اگر چنين نکني روز قيامت جز خود را ملامت نخواهي کرد.» 

 

پرهيز از سخنان بيهوده

پيامبرصلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: 

«در آخر الزمان قومي خواهند آمد که در مساجد به صورت دسته‏جات مي‏نشينند، در حالي که حرف‏هايشان درباره‏ي دنيا و محبت دنيا است، شما با آنها مجالست نکنيد؛ زيرا خدا را به آنها نيازي نيست.» 

 

محروم از مسجد

ترک نماز جماعت بدون عذر

رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «لا صلاة لمن لم يصل في المسجد مع المسلمين الا من علة؛ هر کس بدون عذري در جماعت مسلمان‏ها در مسجد شرکت نکند، نمازش پذيرفته نيست.» 

 

شکايت مسجد

رسول گرامي اسلام صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند: «در سه چيز به حق شکايت برند: 

1- قرآن. 

2- مسجد. 

3- عترت. 

قرآن مي‏گويد: 

پروردگارا! مرا تحريف (از نظر معني تغيير داده) و پاره پاره کردند. 

مسجد مي‏گويد: پروردگارا! مرا بي‏کاره گذاردند و ضايع نمودند. 

عترت مي‏گويد، بارالها! ما را کشتند و راندند و آواره کردند.» 

پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم مي‏فرمايد: 

«من براي احقاق حق اينها، در پيشگاه حضرت حق، زانو مي‏زنم و خداوند مي‏فرمايد: من به محاکمه‏ي خائنان به اين سه سزاوارترم.» 

 

گريز از مسجد

به امام علي عليه‏السلام خبر رسيد که گروهي براي نماز در مسجد حاضر نمي‏شوند. 

اميرالمؤمنين عليه‏السلام براي مردم سخنراني کرده و در ضمن آن فرمود: «گروهي که براي نماز خواندن با ما در مساجد حاضر نمي‏شوند حق ندارند با ما غذا بخورند و بياشامند و مشورت کنند و با ما ازدواج نمايند و حق ندارند از بيت‏المال مسلمين استفاده کنند، مگر اين که در نماز جماعت حاضر شوند. 

نزديک است اگر از کار خود دست برندارند فرمان دهم تا خانه‏هاي آنان را با آتش بسوزانند.» 

آن گاه امام صادق عليه‏السلام فرمود: «مسلمانان از خوردن و آشاميدن و ازدواج با آنان خودداري نمودند تا اين که آنان در نماز جماعت مسلمين حاضر شدند.» 

مسلمان بيگانه از مسجد

شخصي در ظاهر مسلمان بود، ولي به اصطلاح، مسلمان شناسنامه‏اي، او در امور و احکام اسلام کاملا بي‏تفاوت بود، مثلا اصلا با مسجد ميانه نداشت، مسجد رفتن براي او بسيار سخت بود و اگر احيانا از کنار آن رد مي‏شد با کمال بي‏اعتنايي عبور مي‏کرد. روزي با يکي از پسرانش که کودک بود، بر سر موضوعي نزاع کرد و بلند شد تا پسرش را کتک بزند، پسر از دست او فرار کرد، و او پسرش را دنبال نمود، تا اين که پسر به طرف مسجد آمد و مي‏دانست پدرش با مسجد ميانه ندارد، رفت داخل مسجد، آن پدر تا نزديک در مسجد آمد، ولي وارد مسجد نشد و در همان جا فرياد زد: «بيا بيرون، بيا بيرون! من در تمام عمر به مسجد نيامده‏ام، نگذار اکنون وارد مسجد شوم بيا بيرون!!» 

این مطلب را به اشتراک بگذارید :