■ ثواب نماز جمعه
مقدمه
نماز جمعه پايگاه اسلام است.
نماز جمعه فرمان الهي است.
نماز جمعه سنت رسول خداست.
نماز جمعه معيار قبولي نمازهاي ديگر است.
نماز جمعه موجب بخشش گناهان ميشود.
نماز جمعه جايگاه مؤمنين است.
نماز جمعه زينت دهندهي روز جمعه است.
نماز جمعه آتش جهنم را بر بدن حرام ميکند.
نماز جمعه حج فقيران است.
نماز جمعه موجب خشنودي فرشتگان ميشود.
نماز جمعه کفارهي گناهان است.
نماز جمعه يک عبادت سياسي است.
نماز جمعه موجب ميشود که مردم معارف ديني را ياد بگيرند.
نماز جمعه سبب نزول رحمت الهي است.
نماز جمعه در روزي برگزار ميشود که سرور روزهاست و شادي و برکات زيادي دارد.
شرکت در نماز جمعه را بر خود فريضه بدانيم و دل امام زمان - عجل الله فرجه الشريف - را شاد نماييم تا نام ما نيز جزء ليست فرشتگان قرار گيرد.
اهمیت روز جمعه
دليل نام گذاري روز جمعه
علت نامگذاري روز جمعه:
1) در اين روز خلقت آدم جمع شد، و اين روز جمعه ناميده شد.
سلمان فارسي در روايتي گفته است: رسول خدا به من فرمود: «آيا ميداني جمعه چيست؟»
گفتم: خير!
فرمود:«در اين روز (خلقت) پدرت جمع شد (کنايه از اتمام آدم.)
2) اين روز به جهت اجتماع مردم براي نماز، جمعه ناميده شد.
3) در اين روز آفرينش اشياء تمام شد و تمام آفريدهها کامل شدند، از اين رو جمعه ناميده شد.
4) در اين روز، خداوند، آدم و حوا را (در زمين) با هم جمع کرد.
5) در اين روز خير و نيکي مجتمع ميشود، لذا جمعه ناميده شده است.
6) در اين روز خداوند خلق را به ولايت محمد صلي الله عليه و آله و اهلبيت عليهمالسلام او جمع کرد.»
جمعه در تاريخ
امام علي عليهالسلام فرمود:
«همراه رسول خدا صلي الله عليه و آله بوديم، مردي آمد وگفت: اي رسول خدا! پدر و مادرم فداي شما باد! به من بگو چگونه روز يکشنبه را يوم الاحد ناميدند؟
تا اين که گفت: پدر و مادرم فداي شما اي رسول خدا! از روز جمعه و نامگذاري آن به من خبر دهيد.
پس رسول خدا صلي الله عليه و آله گريست و فرمود: «از روز جمعه از من پرسيدي؟»
گفت: آري!
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: «فرشتگان در آسمانها، آن را يوم المزيد نامند.
روز جمعه روزي است که خداوند آدم را آفريد.
روز جمعه روزي است که خداوند در پيکر آدم روح دميد.
روز جمعه روزي است که خداوند آدم را در بهشت جاي داد.
روز جمعه روزي است که فرشتگان به آدم سجده کردند.
روز جمعه روزي است که خداوند حواء را براي آدم فراهم آورد.
روز جمعه روزي است که خداوند به آتش خطاب کرد که بر ابراهيم سرد و سلامت باش: (کوني برداً و سلاماً علي ابراهيم) انبياء، آيهي 69
روز جمعه روزي است که خداوند گناه آدم را بخشيد.
روز جمعه روزي است که خداوند بلا را از ايوب پيامبر برداشت.
روز جمعه روزي است که خداوند به جاي قربان کردن اسماعيل گوسفندي بزرگ جثه را براي ابراهيم خليل فرستاد.
روز جمعه روزي است که خداوند آسمانها و زمين و آن چه ميان آنهاست را آفريد.
روز جمعه روزي است که مريم، عيسي، علي نبينا و آله و عليهالسلام را حامله گرديد و روز جمعه روزي است که در آن روح الامين فرود آمد.»
امام صادق عليهالسلام نيز فرمود:
«يخرج قائمنا اهل البيت يوم الجمعة، و تقوم القيامة يوم الجمعة؛ قائم ما اهلبيت روز جمعه ظهور نمايد، و قيامت نيز روز جمعه به پا ميشود.»
افزايش حسنات و محو گناه
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
«به درستي که روز جمعه سرور روزها است، و خداوند در آن روز حسنات را مضاعف و گناهان را محو ميکند و درجات را بالا برده و دعاها را مستجاب مينمايد و گرفتاريها را برطرف و حاجات سنگين را برآورده ميسازد.»
عيد مسلمانان
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
« أَلَا إِنَّ هَذَا الْيَوْمَ جَعَلَهُ اللَّهُ لَكُمْ عِيدا ؛
به درستي که خداوند اين روز (جمعه) را براي مسلمانان عيد قرار داده است.»
روز رهايي از آتش دوزخ
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمودند: «در هر روز جمعه، خداوند متعال ششصد هزار بنده را از آتش جهنم آزاد ميکند، در حالي که همهي آنها مستوجب عقوبت آتش ميباشند.»
نشانهي شهيدان
پيامبر اکرم (ص) فرمود:
«هر کس، روز يا شب جمعه اجلش فرا رسد، از عذاب قبر ايمن ميگردد و روز قيامت، وارد صحراي محشر ميشود، در حالي که علامت و نشان شهيدان بر خود دارد.»
سرور روزها
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
«سرور روزها و بزرگترين آنها، نزد خداي متعال، روز جمعه است.»
روز جمعه، در پيشگاه خداوند، از عيد «فطر» و «اضحي» برتر است.
در اين روز شريف پنج ويژگي وجود دارد: روز خلقت آدم عليهالسلام توسط خداي متعال است. در روز جمعه ساعتي است، که در آن ساعت، بنده چيزي نميطلبد، مگر آنکه خداوند تبارک و تعالي به او عطا ميفرمايد؛ مادامي که درخواست حرامي نکرده باشد و در همين روز است که «قيامت» قيام ميکند. هيچ «ملک مقرب» و نه «آسمان» و «زمين» و «بادها» و «کوهها» و «دريا» نيستند، جز اينکه از روز جمعه خوشحال، و نسبت به حلول آن خرسند و مسرورند.»
اعمال روز جمعه
1- دعاي روز (الحمدلله الاول...»در مفاتيح الجنان آمده.
2- زيارت امام زمان (عج) السلام عليک يا حجة الله در مفاتيح آمده.
3- خواندن دعاي ندبه.
4- غسل جمعه.
5- نظافت (استحمام، کوتاه کردن ناخن، پوشيدن لباس تميز، استعمال بوي خوش.)
6- هديه دادن به خانواده.
7- هزار مرتبه صلوات.
8- زيارت امام حسين.
9- آموزش معارف اسلامي «مسائل ديني».
10- شرکت در نماز جمعه.
11- خواندن دعاي سمات در آخر روز.
12- خوب است به عيادت بيمار برويم.
13- صدقه بدهيد.
14- خواندن نماز جعفر طيار به هنگام نماز صبح.
صدقه دادن در روز جمعه
به روايت محمد بن مسلم (ره) امام محمدباقر عليهالسلام فرمودند: «همانا پاداش صدقه در روز جمعه افزون ميشود.» و امام باقر عليهالسلام با يک سکه طلا صدقه ميداد.
صلوات در روز جمعه
عرضه صلواتها بر پيامبر
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله فرمود: «در هر روز جمعه، بسيار صلوات بر من بفرستيد؛ زيرا صلوات امت من، در هر جمعه، بر من عرضه ميشود.»
صد صلوات در روز جمعه
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
«در هر جمعه صلوات بسيار بر من بفرستيد؛ چه اينکه هر يک از شما که صلوات بيشتر بر من فرستد، در رتبه به من نزديکتر خواهد بود و کسي که در روز جمعه، صد بار صلوات بر من فرستد، روز قيامت با چهرهاي نوراني به محشر در خواهد آمد و هر کس در روز جمعه، صلوات بسياري بر من فرستد، نميرد تا جايگاه خويش را در بهشت برين بنگرد.»
توصيه به صلوات کثير
رسول اکرم صلي الله عليه و آله فرمود: «در شامگاه فرخنده فرخ فال و بامداد عطرآگين نيکو خصال؛ يعني شب و روز جمعه، صلوات بسيار بر من بفرستيد.»
از حضرت سؤال شد: «بسيار» به چه کميت و عددي اطلاق ميشود؟
حضرت فرمود: «تا صد، بسيار است. و هر چه بر آن افزون شود، بهتر و گراميتر خواهد بود.»
نظافت در مسجد
نظافت براي نماز جمعه
امام صادق عليهالسلام فرمود:
«بايد هر يک از شما در روز جمعه خود را بيارايد (رعايت چهار نوع نظافت):
1- غسل کند.
2-عطر بزند.
3- ريش و موهاي خود را شانه کند.
4- پاکيزهترين جامههايش را بپوشد و براي نماز جمعه آماده شود، البته بايد آرامش و وقار در رفتار او نمايان باشد.»
نظافت در نماز جمعه
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
«هر کس ناخنها و شارب خود را در روز جمعه بگيرد و مسواک زند و چون آهنگ نماز جمعه کند بر سرش آب بريزد (غسل کند)، هفتاد هزار فرشته او را بدرقه نمايد و جملگي برايش استغفار و شفاعتش کنند.»
کفارهي گناهان ميان دو جمعه
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله فرمود:
«هر کس که روز جمعه غسل کرده، از عطر همسرش - اگر داشته باشد - استعمال نموده، و بهترين پيراهنش را بپوشد، آنگاه به نماز جمعه آمده، از حدود خويش نسبت به ديگران تخطي ننمايد و به هنگام ايراد خطبهها، به لهو و لعب و کارهاي بيهوده، نيز نپردازد؛ کفارهي او در ميان دو جمعه محسوب خواهد شد. و چنانچه خود را به کارهاي لغو و بيهوده سرگرم ساخته و نسبت به ديگران تخطي نمايد، خود را خوار و بيمقدار کرده است.»
غسل روز جمعه
از رسول خدا صلي الله عليه و آله نقل شده که بر منبر ميفرمود:
« مَنْ جَاءَ مِنْكُمُ الْجُمُعَةَ فَلْيَغْتَسِلْ. ؛
هر کدام از شما که در نماز جمعه شرکت ميکند، بايد غسل کند.»
اعمال قبل از شرکت در نماز جمعه
امام باقر عليهالسلام فرمود:
«غسل روز جمعه را ترک مکن که کاري مستحب است و عطر استعمال کن و لباس شايسته خويش را بپوش و بايد پيش از ظهر از غسل فارغ گردي و چون ظهر شد (براي شرکت در نماز جمعه) بلند شوي و بر تو باد به رعايت آرامش و وقار.»
اعمال روز جمعه
امام صادق عليهالسلام فرمود:
«هر يک از شما بايد روز جمعه، خود را زينت کند و غسل به جاي آورد و بوي خوش استعمال نموده، محاسن خويش را کوتاه کند و پاکيزهترين لباس خود را پوشيده، مهياي شرکت در مراسم نماز جمعه گردد.»
نماز جمعه در کلام امام خمینی
احياي نماز جمعه
احياي نماز جمعه در ايران از مسائل بسيار مهم است.
عبادت سياسي
نماز جمعه يک عبادت سياسي و اجتماعي است که هر هفته مردم اجتماعات زياد بکنند و مسائلشان را حل بکنند در آن جا.
نماز جمعه پشتوانهي ملت
نماز جمعه با شکوهمندي که دارد، براي نهضت کوتاه عمر ما، يک پشتوانهي محکم و در پيشبرد انقلاب اسلامي ما عامل مؤثر و بزرگي است.
ترس شيطان
اجتماع کنيد، نمازهاي جمعه را با شکوه به جاي بياوريد، و نمازهاي غير جمعه را هم که شيطانها از نماز ميترسند، از مسجد ميترسند.
يکي از برکات اسلام
برپايي نماز جمعه، يکي از برکات بسيار عظيم اسلام بود. امروز از برکت نماز جمعه است که ملت از خانههايشان بيرون ميزنند و در مراکز نماز جمعه اجتماع و با يکديگر تفاهم ميکنند و به مسائل سياسي و ديني گوش ميدهند، که اين مسأله بسيار ارزشمند است.
يکي از برکات انقلاب
يکي از برکات اين نهضت و انقلاب، همين اقامهي نماز جمعهها است.
نماز جمعه از ديدگاه مقام معظم رهبري
- نماز جمعه يکي از پايههاي اساسي حفظ نظام اجتماعي و مهمترين عامل حفظ روحيه و ايمان است.
- نماز جمعه محلي است که دلها را محکم و ايمانها را قوي ميکند و به سربازان و جنود خداوند شجاعت اقدام ميبخشد.
اهمیت نماز جمعه
نماز جمعه
«يا ايها الذين آمنوا اذا نودي للصلوة من يوم الجمعة فاسعوا الي ذکر الله و ذروا البيع ذلکم خير لکم ان کنتم تعلمون؛ اي کساني که ايمان آوردهايد! هرگاه شما را براي نماز روز جمعه بخوانند في الحال به ذکر خدا بشتابيد و کسب و تجارت را رها کنيد که اين نماز جمعه از هر تجارت سودمندي اگر بدانيد براي شما بهتر خواهد بود.» سورهي جمعه، آيهي 9.
نماز جمعه، حج فقرا
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
الْجُمُعَةُ حَجُّ الْمَسَاكِين ؛
نماز جمعه حج فقرا است.»
وجوب نماز جمعه بر مکلفين
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
«رواح الجمعة واجب علي کل محتلم؛
بر هر مکلف رفتن به نماز جمعه واجب است.»
متوسل شدن به قرعه
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
«سه چيز است که اگر امت من فضيلت آنها را ميدانستند، براي (سبقت در) انجام آن به قرعه متوسل ميشدند و آن عبارتند از:
1- اذان گفتن.
2- بيرون رفتن به سوي نماز جمعه
3- صف اول نماز جماعت»
تعطيلي کار
امام صادق عليهالسلام از پدر بزرگوارش نقل ميکند: «هنگامي که رسول خدا صلي الله عليه و آله ايستاده و خطبه ميخواند، در مدينه بازاري بود که به آن بازار بطحاء ميگفتند و قبيلهي بني سلمي روز جمعه به آن بازار برده، اسب و گوسفند ميآوردند، و انصار براي تبليغ (کالا) ساز و دهل مينواختند، نمازگزاران چون آن صدا را ميشنيدند،به سوي بني سليم شتافته و پيامبر را (در حال خطبه خواندن) رها نمودند، خداوند به خاطر اين کار، آنان را سرزنش نمود و در اين رابطه اين آيه را نازل فرمود: «هنگامي که تجارت يا لهوي (صداهاي ياد شده) را ببينند و بشنوند، به سوي آن رفته و تو را (در حال خطبه خواندن) ايستاده رها مينمايند، بگو: آن چه نزد خدا است بهتر از تجارت و لهو ميباشد و خداوند بهترين روزي دهندگان است.»
تقسيمبندي نمازگزاران
مردم در برگزاري نماز جمعه سه گروهاند:
1- مردمي که براي بيهودهگويي و نزاع و ستيز در نماز جمعه حاضر شوند پس بهره او از نماز جمعه همان درگيري و نزاع است.
2- مردمي که در نماز جمعه حاضر ميشود، هنگامي که امام جمعه مشغول خطبه خواندن است، سپس نماز ميگزارد، چنين آدمي را خداوند اگر ميخواست ثوابي عطا کند و اگر خواست او را از ثواب محروم گرداند.
3- مردي که قبل از آمدن امام جمعه، در محل نماز جمعه حضور يافته، نمازي که از او قضا شده را بخواند، سپس در کمال آرامي و سکوت بنشيند تا امام جمعه آمده و با او نماز را به پايان برد، اين کار وي کفاره گناهان او از اين جمعه تا جمعه آينده به اضافه سه روز ديگر - يعني جمعاً ده روز - خواهد بود، و اين بدان جهت است که خداوند ميفرمايد:
«هر کس يک حسنه انجام دهد، ده برابر پاداش نصيب او شود.»
ثواب نماز جمعه
ابن عباس ميگويد:
هنگامي که روز جمعه فرا رسد، خداي تعالي امر فرمايد تا منبري در بيت المعمور نصب شود و فرشتگان اطراف آن گرد آيند و جبرئيل اذان گويد و ميکائيل امامت کند و ملائکه پشت سر او نماز گزارند، و چون فارغ شوند، جبرئيل گويد: خداوندا! ثواب اين اذان را به امت محمد صلي الله عليه و آله بخشيدم، و فرشتگان گويند: ثواب اين نماز (جمعه) را به نمازگزاران امت محمد صلي الله عليه و آله هبه نموديم، و خداوند گويد: «شما بر خلق من جود و کرم نموديد و من به جود و کرم سزاوارترم، شما را ميگيرم که گناهان امت محمد صلي الله عليه و آله را بخشيدم، آنگاه تا جمعه ديگر پراکنده ميشوند.»
آهنگ کعبه نمودن
رسول اکرم صلي الله عليه و آله فرمود:
«هجرت کردن به سوي نماز جمعه، براي فقيران امت من، آهنگ کعبه محسوب ميگردد.»
حج تنگدستان
عرب باديه نشيني به نام «قليب» خدمت پيامبر صلي الله عليه و آله آمد و گفت: اي رسول خدا! چند مرتبه مهياي تشرف به حج شدم، ولي توفيق نيافتم!»
رسول خدا در پاسخش فرمود: «اي قليب! بر تو باد به شرکت در مراسم پر شکوه «نماز جمعه» که آن حج تنگدستان است.»
مراتب مامومين نماز جمعه
اميرالمؤمنين علي عليهالسلام فرمود:
«مردم در نماز جمعه، در سه رتبه قرار دارند: نخست: کساني که نماز جمعه ميروند قبل از شروع خطبهها توسط امام و با شروع آن، بدان با خاموشي و آرامش خاطر گوش ميسپارند، بنابراين، اين عمل آنها کفارهي گناهان آنها تا جمعهي ديگر است، به اضافهي سه روز؛ چه اين که خداي متعال فرموده است: «کسي که حسنهاي به جاي آورد، پاداش آن ده چندان است.»
دستهي دوم: کساني هستند که حضورشان بيهدف و با دو دلي و بيهودگي و انگيزههاي ديگري غير از امتثال فرمان خداي متعال است. بهرهي اينها از نماز جمعه، همان جست و خيزها و نيل به چيزهايي است که آنها را به نماز جمعه کشانيده است.
سومين گروه، کساني ميباشند که همزمان با خطبههاي امام در صفوف نمازگزاران حاضر ميشوند و به درک نماز جمعه با امام نايل ميگردند، و چيزي از خداي متعال مسئلت مينمايند، و خداي متعال اگر بخواهد به او عطا فرموده و گرنه او را محروم ميسازد.»
اسرار نماز
تکريم مومنان
امام صادق عليهالسلام فرمود:
« إِنَّ اللَّهَ أَكْرَمَ الْمُؤْمِنِينَ بِالْجُمُعَةِ ؛
همانا خداوند - تبارک و تعالي - مؤمنان را به وسيلهي نماز جمعه گرامي داشت.»
نماز جمعه واجب است
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: « إِنَّ اللَّهَ كَتَبَ عَلَيْكُمُ الْجُمُعَةَ فَرِيضَةً وَاجِبَةً إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ. ؛
همانا خداوند نماز جمعه را تا روز قيامت بر شما واجب کرد.»
شنيدن اذان نماز جمعه
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
«الجمعة علي من سمع النداء؛
کسي که نداي اذان نماز جمعه را بشنود، نماز جمعه بر او واجب است.»
ساعت اجابت
زراره و محمد بن مسلم از امام صادق عليهالسلام راجع به آيهي شريفهي « حافِظُوا عَلَى الصَّلَواتِ وَ الصَّلاةِ الْوُسْطى »، پرسيدند.
حضرت در پاسخ فرمود: «نماز ظهر مراد است و در آن است که خداي متعال جمعه را واجب فرموده است و در جمعه ساعتي است که هيچ بندهي مؤمني، توفيق سؤال خير نمييابد، مگر اينکه خداي متعال، خواستهي او را به وي عطا ميفرمايد.»
آثار نماز جمعه
دعاي فرشتگان در حق نمازگزاران
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
«روز جمعه، فرشتگان در آستانهي دربهاي مساجد مينشينند و تا زمان درآمدن امام، اسم واردين را ثبت ميکنند. پس چون امام در آمد، صحيفهها را در هم پيچيده، قلمها برداشته ميشود.»
حضرت اضافه فرمودند: «در غيبت بعضي از مؤمنين، ملائکه اظهار ميدارند، سبب نيامدن فلاني و فلاني چيست؟ آنگاه در حق ايشان دعا کرده، ميگويند: خدايا! اگر فلاني - که حضور نيافته - بيمار است، شفايش عطا فرما. و چنان که در ورطهي ضلالت و گمراهي افتاده است، به منت هدايت مفتخرش کن و هرگاه کثرت عائله و معاش ايشان، مانع از حضور وي در نماز جمعه گرديده است، او را به فضل و کرمت بينياز گردان.»
فرشتگان نويسنده روز جمعه
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله فرمود:
«هنگامي که روز جمعه فرا ميرسد، بر درب هر مسجدي فرشتگاني نشسته و نام مردم را به ترتيب ورود به مسجد - اول - دوم و... مينويسند، تا وقتي امام درآيد. پس چون امام بنشست، فرشتگان طومار نام مردم را درهم پيچيده، براي استماع خطبه مينشينند.»
رفع هراس روز قيامت
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
«هر مؤمني که پياده به نماز جمعه برود، خداوند (پس از خطبه امام) هراس روز قيامت را براي او سبک سازد؛ چرا که اين ساعت همان ساعتي است که خداوند در آن، مرد و زن مؤمن را مورد رحمت قرار ميدهد.»
دعاي شب معراج
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
«وقتي که شب معراج مرا به آسمان بردند، زير عرش خدا هفتاد هزار شهر را ديدم که هر شهري همانند دنياي شما بود و فرشتگاني را ديدم که بالهايشان را گسترده بودند و خدا را تسبيح و تهليل ميکردند و ميگفتند: خدايا! کساني را که در نماز جمعه حاضر ميشوند بيامرز، خدايا کساني را که روز جمعه غسل ميکنند، رحمت کن.»
اشتياق مسافر به نماز جمعه
امام صادق عليهالسلام فرمود:
«هر مسافري که از روي اشتياق نماز جمعه بخواند، خدا به او اجر صد نماز جمعه مقيم را بدهد.»
کفارهي گناهان
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
«غسل روز جمعه کفارهي گناهان است و هر گامي که به سوي نماز جمعه برداشته ميشود برابر با عمل بيست سال است، و چون از نماز جمعه فارغ شود به پاداش عبادت دويست سال نايل گردد.»
نماز جمعه سبب نزديکي به خدا
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
«روز قيامت مردم نزديک خداوند متعال به اندازه رفتن آنها به نماز جمعه مينشينند، هر کس اول برود در مرتبه اول از نزديک خدا مينشيند، سپس دوم و سوم؛ يعني از کرامت خداوند و ساير مهربانيهاي او.»
مرگ در راه نماز جمعه
امام علي عليهالسلام فرمود:
«براي شش نفر بهشت را ضامن هستم که خداوند به آنها عطا کند از آنها مردي است که در راه رفتن به نماز جمعه بميرد.»
حرام بودن بدن بر آتش جهنم
امام صادق عليهالسلام فرمود:
«هيچ گامي به سوي نماز جمعه تلاش و حرکت نميکند، مگر اين که خداي متعال بدن آن را بر آتش حرام ميفرمايد.»
اخلاص در نماز جمعه
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
«کسي که با ايمان کامل و از روي اخلاص، در نماز جمعه شرکت جويد، کار خويش از سر گيرد؛ چه اينکه همهي گناهانش آمرزيده ميشود.»
ویژگی های نماز جمعه
شرايط نماز جمعه
نماز جمعه در اسلام، از اهميت و ويژگيهاي فراواني برخوردار است که توجه خوانندگان محترم را به برخي از آنها جلب مينمايم:
1- نماز جمعه بايد به جماعت خوانده شود و با کمتر از پنج نفر نميتوان نماز جمعه را اقامه کرد.
2- خداوند دو رکعت از نماز ظهر کاسته، و به جاي آن دو خطبه قرار داده است، تا خطيب جمعه اسلام عزيز را براي مردم تبيين و مصالح و مفاسد مربوط به افراد و جامعه را تشريح کند.
3- ستايش و حمد و سپاس خداوند در هر دو خطبه واجب است.
4- توصيه نمازگزاران به تقوا و پرهيز از گناه در هر دو خطبه ضروري است.
5- فرستان درود و سلام بر پيامبر صلي الله عليه و آله و ائمه معصومين عليهمالسلام لازم است.
6- بايد ميان محل برگزاري دو نماز جمعه حداقل سه ميل؛ يعني حدود يک فرسخ فاصله باشد.
7- اگر شنوندگان از نظر زبان مختلف باشند، خطيب جمعه لازم است ميان زبانهاي مختلف جمع نموده، شنوندگان را با زبان خود موعظه و نصيحت نمايد.
8- واجب است امام و خطيب جمعه، ايستاده خطبه بخواند.
9- سزاوار است خطيب جمعه، به هنگام ايراد خطبهها و نيز هنگام اقامهي نماز صدا را بلند کرده، تا نمازگزاران صداي او را بشنوند.
10- نمازگزاران جمعه، هنگام ايراد خطبهها، لازم است به طرف امام جمعه نشسته، بيش از مقداري که در نمازهاي يوميه جايز است، به اين طرف و آن طرف نگاه نکنند و روي خود را بر نگردانند.
11- سزاوار است خطيب جمعه در خطبهها، مصالح دين و دنياي مسلمانان را تبيين و آنان را از رويدادها و حوادث کشورهاي اسلامي و جهان آگاه سازد و از اموري که براي مسلمانان سودآور و زيانبار است و يا در شئون مختلف زندگي فردي و اجتماعي به آن نيازمندند سخن بگويد و مؤمنان نمازگزار را از چگونگي دخالت بيگانگان و نظامهاي سلطهگر و ظالم و استعمارگر در امور داخي کشورهاي اسلامي و استثمار آنان و غارت اموال و ثروتهاي عمومي آگاه نمايد.
12- خطيب جمعه بايد خوش بيان بوده، با عباراتي شيوا و رسا و روان سخن بگويد مقتضاي حال را رعايت کند و به آن چه که در جهان و منطقه ميگذرد آگاه بوده، مصالح اسلام و مسلمين را بداند، شجاع باشد و در راه خدا از سرزنش هيچ ملامت کنندهاي نهراسد و با صراحت لهجه و توجه به شرايط زمان و مکان، در اظهار حق و ابطال باطل سخن بگويد و از انجام کارهاي لغو و بيفايده، و هر آنچه موجب کاستن از تأثير نفوذ کلام او ميشود پرهيز نمايد، تا در نتيجه، سخن وي قلبها را تسخير و تحول روحي و اخلاقي شنوندگان را در پي داشته باشد.
13- مستحب است خطيب جمعه در زمستان و تابستان عمامه بر سر نهد و تميزترين لباسها را بپوشد، عطر بزند و با آرامش و وقار حرکت کند.
14- مستحب است خطيب جمعه قبل از ايراد خطبهها بالاي منبر قرار گرفته، روبهروي مردم بنشيند و به نمازگزاران سلام کند.
15- مستحب است امام جمعه، چيزي همچون شمشير و کمان و عصا، در دست گرفته، با مردم سخن بگويد.
16- اگر مسلمانان در انجام مناسک حج، از زينت کردن، ناخن گرفتن، موي کندن و امثال آن منع شدهاند، ليکن به نمازگزاران جمعه توصيه شده، ناخن و موي روي لب را کوتاه نموده، مسواک بزنند و هنگام رفتن به نماز جمعه سر را شستشو داده، زينت برگيرند.
درک يک رکعت
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله فرمودند: «هر کس از نماز جمعه، يک رکعت را درک کند ديگر را بدان متصل نمايد.»
شرط عدالت
امام صادق عليهالسلام فرمود:
« لَا جُمُعَةَ إِلَّا مَعَ إِمَامٍ عَدْلٍ تَقِيٍّ ؛
نماز جمعه به امامت عادل با تقوا اقامه ميشود.»
ذکر ودعا در روز جمعه
دعاي روز جمعه براي بينيازي
در کتاب منتخب مصباح از معصومين عليهمالسلام روايت شده هر کس اين دعا را در هر جمعه هفتاد مرتبه بخواند پس به درستي که سه جمعه نميگذرد مگر آن که حق تعالي او را به فضل خود از هر کس بينياز ميگرداند. ان شاء الله
بسم الله الرحمن الرحيم
يا مفيد يا غفور يا ودود اغنني بحلالک عن حرامک و بطاعتک عن معصيتک و بفضلک عمن سواک برحمتک يا ارحم الراحمين.»
فضيلت ذکر در روز جمعه
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
«تسبيحة في يوم الجمعة افضل من الف تسبيحة في غير يوم الجمعة؛
تسبيح و ذکر در روز جمعه، بهتر از هزار تسبيح در غير آن ميباشد.»
زمان استجابت دعا در روز جمعه
زيد بن علي ميگويد:
فاطمهي زهرا عليهاالسلام دختر گرامي رسول خدا صلي الله عليه و آله اينگونه فرمودند که:
«شنيدم که پيامبر خدا صلي الله عليه و آله ميفرمودند: «بدون ترديد در روز جمعه ساعتي است که هيچ مسلماني در مواجههي با آن، از خداي متعال امر خيري را درخواست نميکند، مگر آن که به او عطا ميفرمايد.»
حضرت فاطمه عليهاالسلام ميگويد: «پرسيدم اي پيامبر خدا! آن ساعت کدام است؟»
حضرت فرمود: «هنگامي که نيمي از قرص خورشيد به غروب گراييد.»
يعني: زماني که خورشيد بر کوه نشست و نيمي از قرص آن از نظرها محو شد، ساعت استجابت دعا است.
دعا بعد از نماز عصر در روز جمعه
امام باقر عليهالسلام فرمود:
«هنگامي که روز جمعه، نماز عصر را خواندي پس بگو: بار خدايا! درود فرست بر محمد و آل محمد و جانشينان آن حضرت، که از آنان راضي و خشنود هستي، به بهترين درودهايت، و بهترين برکت خود را بر آنان نازل فرما، و درود بر ايشان و ارواح آنان و پيکرهاي پاکشان، و رحمت و برکات خداوند بر آنان. پس همانا هر کس اين دعا و صلوات را، پس از نماز عصر روز جمعه بخواند، خداوند يک صد هزار حسنه براي او مينويسد، يک صد هزار گناه را از نامهي عمل او پاک ميکند، يک صد هزار حاجت او را بر ميآورد و يکصد هزار درجه بر مقام او ميافزايد.»
اعمال بعد از نماز
«کسي که به هنگام بازگشت از نماز جمعه سوره حمد را يک مرتبه، و سورههاي توحيد، فلق و ناس را هفت مرتبه، و آيةالکرسي و آيةالسخره، و آيهي آخر سوره برائت در (لَقَدْ جاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُم) را بخواند، خداوند آن را کفارهي گناهان او از جمعه تا جمعهي ديگر قرار دهد.»
دعا پس از نماز جمعه
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
«کسي که پس از نماز جمعه، سورههاي حمد، قل هو الله احد، قل اعوذ برب الفلق و قل اعوذ برب الناس را بخواند، از جمعهاي که در آن قرار دارد تا جمعهي بعد محفوظ ماند.»
زمان دعا در نماز جمعه
ابوبردة بن ابوموسي اشعري نقل ميکند که:
عبدالله بن عمر از من پرسيد: آيا شنيدهاي که پدرت در فضيلت ساعت استجابت در روز جمعه از رسول اکرم صلي الله عليه و آله حديثي نقل کند؟
به وي گفتم: آري! شنيدم که پدرم ميگفت: از رسول خدا صلي الله عليه و آله شنيدم که ميفرمود: «آن ساعت مدت زمان ميان جلوس امام تا انقضاي فريضهي جمعه است.»
استجابت دعا
امام صادق عليهالسلام فرمود:
«ساعتي که دعا در آن به اجابت ميرسد، از روز جمعه، ميان اتمام خطبهها، توسط امام و قيام مردم در صفوف به هم فشرده جهت برگزاري نماز و همچنين ساعت آخر روز جمعه تا غروب خورشيد است. در اين دو وقت، اميد ميرود که دعاها به هدف اجابت برسد.»
ذکر يا فتاح بعد از نماز صبح جمعه
امام رضا عليهالسلام فرمودند:
«هر کس هر روز جمعه بعد از نماز صبح هفتاد بار بگويد «يا فتاح» و دست بر سينه فرود آورد زنگ غفلت از دل او برود.»
تنها نبودن در قبر
حضرت امام علي بن موسي الرضا عليهالسلام فرمودهاند که: «هر کس هر جمعه اسم «الباري» را صد بار بگويد، خداي تعالي او را در قبر تنها نگذارد و از براي او مؤمني فرستد.»
دعا هنگام غسل جمعه
امام صادق عليهالسلام فرمود:
«چون در روز جمعه غسل کردي بگو:
«اللهم اجعلني من التوابين و اجعلني من المتطهرين؛
بارالها! مرا از توبهکاران و پاکان قرار ده.»
مضاعف شدن اعمال در روز جمعه
امام باقر عليهالسلام فرمود:
«اعمال در روز جمعه مضاعف و افزون ميشود، پس در آن روز نماز و صدقه بسيار انجام دهيد.»
دعاي فرج بعد از نماز عصر
از حضرت صادق عليهالسلام روايت شده است که:
«برترين اعمال روز جمعه آن است که بعد از نماز عصر صد مرتبه بگويي:
«اللهم صل علي محمد و ال محمد و عجل فرجهم»
ذکري براي رفع مشکل در روز جمعه
از شيخ بهايي نقل شده که هر کس در حال شدت و ناراحتي شب جمعه نيت روزه جمعه را نمايد و صبح روز جمعه در حالي که روزه باشد 600 مرتبه بگويد:
«ما شاء الله لا قوة الا بالله»
بدون شک مشکل او برطرف ميشود.
عقاب ترک نماز جمعه
کار در وقت نماز جمعه
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
« مَنِ اسْتَأْجَرَ أَجِيراً فَلَا يَحْبِسْهُ عَنِ الْجُمُعَةِ فَيَأْثَم ؛
هر کس کارگري را به کار بگمارد، او را از رفتن به نماز جمعه منع نکند، که مرتکب گناه شده است.»
ترک نماز جمعه
امام صادق عليهالسلام فرمود: « مَنْ تَرَكَ ثَلَاثَ جُمَعٍ مُتَعَمِّداً مِنْ غَيْرِ عِلَّةٍ طَبَعَ اللَّهُ عَلَى قَلْبِهِ؛
کسي که سه مرتبه عمداً و بدون جهت نماز جمعه را ترک کند، خداوند قلب او را مهر ميزند.»
در زمرهي منافقان
امام علي عليهالسلام فرمود:
مَنْ تَرَكَ الْجُمُعَةَ ثَلَاثاً مُتَتَابِعَةً لِغَيْرِ عِلَّةٍ كُتِبَ مُنَافِقا ؛
هر کس که سه نوبت پياپي نماز جمعه را بدون عذر ترک نمايد، در زمره منافقان به شمار ميرود.»
شياطين در روز جمعه
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
«هر گاه روز جمعه فرا رسد، شيطانها صبح زود با پرچمهايشان به بازارها ميروند و به طرف مردم موانعي ميافکنند و آنان را از آمدن به نماز جمعه باز ميدارند.»
اهميت نماز جمعه
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
«خداوند نماز جمعه را بر شما در همين سال و همين ماه و همين ساعت، واجب کرد، فريضهاي که ثبت شده است، هر کس در حال حيات و پس از مرگ من تا روز قيامت آن را از روي انکار و سبک شمردن حق آن ترک کند، خدا هرگز کار او را سامان نداده و مبارک نگرداند.
آگاه باشيد که براي او نماز، حج، صدقه و برکتي نيست، مگر آن که توبه کند، پس اگر توبه کرد، خدا هم توبهاش را ميپذيرد (و با رحمت به سوي او مينگرد.»
معافين از نماز جمعه
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله فرمودند:
«نماز جمعه حقي است که حضور در جماعت آن بر هر مسلماني واجب است، مگر چهار دسته به اين شرح: «برده، زن، کودک، و بيمار.»
دلهاي مهر شده
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
«هر آينه بايد نهي و منع شوند، دستهجاتي که جمعهها و جماعتها را رها ميکنند؛ چه اينکه پيآمد اين امر ناپسند آن است که خداوند متعال بر دلهاي تارکين جمعه و جماعات مهر ميزند و آنها در زمرهي غافلين شمرده ميشوند.»
این مطلب را به اشتراک بگذارید :
