آداب و اسرار و آموزش و توسعۀ فرهنگ نماز به کارشناسی جناب حجت الاسلام والمسلمین سید جواد بهشتی

بـِسـْمِ اللّهِ الرَّحـْمـنِ الرَّحيمِ

خدا رحمت کند حضرت امام خمینی را فرمود: نماز معجونی است الهی که  سعادتِ فرد و جامعه را در دنیا و آخرت تضمین می کند،‌ نماز کارخانۀ انسان سازی است. در این برنامه ها یکبار این بسته را می خواهیم توضیح دهیم. بسته ای که با وضو شروع می‌شود با تعقیبات خاتمه پیدا می کند. اولین پلۀ نماز طهارت است در فقه ما به وضو، ‌و غسل و تیمم، طهارت گفته می‌شود. ما می‌خواهیم به دیدار پروردگارمان برویم،‌ باید پاکیزه باشیم، هم بدنمان،‌ هم لباسمان، هم مکانمان، هم فکرمان، هم روحمان، هم دلمان طاهر باشد. خیلی قیمت دارد. پیامبر فرمود کلید بهشت نماز است و کلید نماز وضو است. گاهی دربارۀ وضو کم کاری می کنیم در آموزش های  نماز در ایستگاه وضو خیلی باید بایستیم، ایستگاه وضو ایستگاه مهمی است. ‌باید فکر کنیم، فلسفۀ‌وضو چیست؟ چه وضویی از ما خواسته‌اند؟ چه آدابی در وضو به کار رفته است؟ در مدارس ما نباید با عجله اکتفا کنیم به شستن دست و صورت و تمام کنیم قصه را. باید یک موقعی توضیح دهیم، فکرها را درگیر کنیم. از امام حسن مجتبی پرسیدند که چرا ما در نماز نمی توانیم حضور قلب داشته باشیم،‌ فرمود: برگردید به ایستگاه وضو،‌ یک مقداری با آرامش از آن ایستگاه بیایید به سمت نماز، نه اینکه آب اصراف کنید و زیاده روی کنید در مصرف آب نکنیم، توجه کنید که می خواهیم چکار کنیم؟ به دیدن چه کسی می خواهیم برویم؟ با چه کسی می خواهیم ملاقات کنیم. در حدیث می خوانیم امام باقر (ع) فرمود: لا صلاة الا بطهور ، نمازِ‌بدونِ طهارت نداریم، ‌نمازِ بدون وضو، غسل، تیمم نداریم، امام رضا (ع) دربارۀ فلسفۀ وضو فرمود : لَا يَكُونَ فِي جَمِيعِ أَحْوَالِهِ إِلَّا طَاهِراً. علت اینکه نمازگزار باید وضو داشته باشد این است که بنده باید پاکیزه  باشد. اذا قام بين يدى الجبار و عند مناجاته ، وقتی می خواهد در پیشگاه خدا مناجات کند باید طاهر و پاکیزه باشد. نفيّا من الادناس و النجاسه  از آلودگی ها، پلیدی ها، نجاسات باید پاک باشد. مَع ما فيهِ مِن ذَهابِ الکَسَلِ وطَردِ النُّعاسِ  یک علتِ‌دیگر وضو این است که آب بخصوص اگر خنک باشد با پوست صورت دلمردگی، افسردگی، کسالت و خواب آلودگی را از بین می برد و به جایش شادابی و نشاط می آورد. امام رضا (ع) فرمود: وَتَزْكِيَةِ الْفُؤَادِ لِلْقِيَامِ بَيْنَ يَدَيِ الْجَبَّارِ  دل را هم این وضو گرفتن حکمتی دارد که پاکیزه و آماده می کند انسان را هم ظاهرش را و هم باطنش را برای دیدار با پروردگار. سفارشات زیادی رسیده که سعی کنید در همه حال وضو داشته باشید برای غیر نماز هم حتی می خواهید بخوابید و غذا بخورید وضو بگیرید.

در حدیث داریم که روزی پیامبر عزیز ما (ص) در خیابان شیطان را دید، خیلی عصبانی بود، از او پرسید چی شده؟ گفت عصبانی هستم، ‌پیامبر پرسید : از کی؟ گفت  از 16 گروه، اولش خود شما هستید. بعد 15 نفر دیگر را اسم برد یکی کسی که دوست دارد همیشه با وضو باشد. معلوم شیطان طرفدار آلودگی، گناه و پلیدی است.  کسی که وضو می گیرد یک احساسی پیدا می کند و میل ندارد به سمتِ‌آلودگی گرایش پیدا کند. با وضو بخوابیم چون در خواب هم پیامک برای ما می رسد. یا از طرف شیطان ها یا از طرف فرشته ها. مثل کسی که از خواب بیدار می شود و موبایلش را نگاه می کند که 7-8  تا پیامک برای او رسیده. اگر ما می خواهیم خواب خوب و آرامی داشته باشیم و هم شیطان‌ها با ما تماس نگیرند،‌ روایت دارد، با وضو بخوانید، قرآن بخوانید بخوابید، وضو، خداوند دوست دارد إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَطَهِّرينَ، خداوند باوضوها و پاکیزه ها را دوست دارد. و يُحِبُّ التَّوَّابينَ ، یک نکته ای که باید دربارۀ وضو در عرض چند ثانیه بیان کنیم اسراف در آب وضو است. پیامبر فرمود : الوضوء مدن  آب وضو به اندازۀ 10 سیر باید باشد و اگر به لیتر بگوییم دو سوم یک لیتر باید باشد. والغسل ساء ، آب غسل هم در حد 3 لیتر باید باشد. وسيئتی اقوامٌ ، در آینده مسلمانانی خواهند آمد یستغلون ذلک،‌ میگویند این اندازه آب برای وضو یا غسل کم است. واولئک علی خلاف سنتی، آنها مخالف سنت من هستند. وضوی شاداب داشته باشیم ولی اسراف در آب نکنیم.

یک قصه ای را می خواهیم بیان کنیم خیلی آموزنده است مخصوصاً برای معلم ها و پدر و مادرها. امیرالمومنین (ع) پسری داشت به نام محمد حنفیه، چون مادرش حنفیه نام دارد او را به نام مادرش صدا می زنند. 12،  13 سالش بود. یک روزی دست این پسر را گرفت و آورد کنار آب. فرمود: عزیزم پسرم اینطوری وضو بگیر در این وضو احکام وضو نیست اما آداب وضو است.

خواهشی داریم از همه عزیزان از الان تا شبانه روز دیگر یک وضوی این گونه  بگیرید و امتحان کنید. چطور؟ همین که نگاهت به آب افتاد از نعمت آب تشکر کن. عجب نعمتی است آب، اگر نباشد،‌ اگر کم شود،‌ زندگی انسان ها مختل میشود،‌ بهداشت و سلامت چه می شود؟  حیات انسانی چه می شود.

2- پسرم قبل از اینکه وضو بگیری دست هایت را تا مچ بشور و این را بگو خدایا مرا از پاکیزه ها و توبه کن ها قرار بده، اللهم جعلني من التوابين وجعلني من المطهرين ،  پسرم،‌ عزیزم صورتت را که می شوری برای وضو این را بگو: خدایا مرا از روسفیدان در قیامت قرار بده از روسیاهان قرار مده. این چقدر سازندگی دارد در هر وضو یاد قیامت کنیم. در قیامت انسان ها 2 دسته اند. وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ مُّسْفِرَةٌ ، بعضی ها صورت هایشان سفید و درخشان است. ضَاحِكَةٌ مُّسْتَبْشِرَةٌ ، خندان و شاداب است و وَوُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ عَلَيْهَا غَبَرَةٌ  تَرْهَقُهَا قَتَرَةٌ  أُولَئِكَ هُمُ الْكَفَرَةُ الْفَجَرَةُ  یک صورت هایی همه سیاه و ناراحت است. در وضو کسی که وضو می‌گیرد یاد کند از قیامت در رفتارش تاثیر می‌گذارد. پسرم وقتی دست راستت را مسح می کشی بگو: خدایا کارنامۀ عملم را در قیامت به دست راستم بده. دست چپت را می‌شویی بگو، خدایا کارنامۀ عملم را به دست چپم نده. قرآن می گوید: روز قیامت آنهایی که عملکرد قابل قبولی دارند فرشته‌ها از جلو می‌آیند و کارنامه‌هایشان را دست راستشان می دهند. آنهایی که عملکرد ضعیفی دارند مردود هستند،  فرشته ها از عقب توهین آموز می آیند و کارنامه هایشان را در دست چپشان می دهند،  قرآن می گوید : فَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتابَهُ بِيَمِينِهِ ،  آنی که کارنامه اش دست راستش است. فَيَقُولُ،‌ می‌گوید: هاؤوم اقروا كتابيه، ای اهل محشر بیایید کارنامۀ من را بخوانید. فَهُوَ فِي عِيشَةٍ رَّاضِيَةٍ  فِي جَنَّةٍ عَالِيَةٍ  قُطُوفُهَا دَانِيَةٌ، در رضایت مندی و شادمانی به سر می برد بر بلندای بهشت مستقر می شود، میوه ها آماده و آویزان گفته می شود،‌ كلوا و اشربوا هنيئا بما اسلفتم فى الايام الخالية،  بفرمایید میل کنید این مزد کاری است که در دنیا وقت داشتید و انجام دادید، وأما من أوتي كتابه بشماله، اما اونی که کارنامه اش دستِ چپش است، می‌گوید : فیقول، می گوید: يا ليتني لم أوت كتابيه،  کاش این مایه بدبختی را نمی دادند دست من. يَا لَيْتَهَا كَانَتِ الْقَاضِيَةَ ،‌ خضوه ، دستگیرش کنید فقولوه ، دستبند به دستش بزنید  ثم جهیم سلوه، بندازیدش در جهنم. در هر وضو اگر این صحنه را بیاوریم مقابل چشمانمان.

پسرم ،محمد جان وقتی سرت را مسح می کشی این را بگو خدایا سرتاپا مرا غرق در رحمتت کن. و وقتی پاها را مسح می کشی بگو، خدایا قدم هایم را در پل صراط نلرزان روی جهنم پل باریکی است هرکس از آن پل بتواند رد شود  به بهشت وارد می شود. موقف سختی است در هر وضو اگر انسان این احساس به او دست بدهد ، وضو کلید نماز است، نماز کلید بهشت است. بعضی از وقت ها ما نمی توانیم وضو بگیریم یا اگر بر کسانی غسل جنابت یا غسل های واجب دیگری است نمی توانند از آب استفاده کنند. مثل اینکه آب نیست، وقت نیست یا آب ضرر دارد. آنوقت تیمم میکنند . ما در مجموع هم به به وضو هم به غسل و هم به تیمم  می گوییم طهارت. طهارت آغاز این عبادت است.