چقدر حدیث داریم که امامان ما مرحبا می گفتند به دانش آموزان ما ، به دانش جویان ما، کار آنها را عبادت می دانستند. خدمت به مردم، انفاق به مردم، ایثار به مردم، دستگیری از کار مردم،‌ گره گشایی از مشکلات مردم، همه اینها عبادت است.

عبادت چیست؟ هرکاری که برای خدا باشد، به رنگ خدا باشد، ما قصدی جز خدا در آن کار نداشته باشیم عبادت است. اصلاً خدا ما را برای همین آفرید که رنگ زندگی ما رنگ الهی باشد. که اگر زندگی ما به این رنگ باشد با مردن ما ، ما تمام نمی شویم.

قرآن می گوید : کل شیء حالک الی وجهه ، هر چیز نابود می شود الی وجه خدا، الی راه خدا، پس کسی که برای خدا، به سوی خدا، به قصد خدا کاری را انجام می دهد آن کارش ماندگار است.

پیامبر فرمود: افضل العباده انتظار الفرج ، انتظار کشیدن شخصیتی که به جامعۀ بشری عرضه خواهدا شد و جامعه را از عدل و داد پر خواهد کرد و با ظلم و ستم مبارزه خواهد کرد این عبادت است .

موضوع دیگری که می خواهیم مطرح کنیم چگونگی عبادت است.

شهید مطهری در کتابی که از فرمایشات ایشون گردآوری شده به نام طهارت روح و انتشارات ستاد اقامه نماز هم منتشر کرده، یک بخشی دارد تحت عنوان شکل عبادت، چگونه عبادت کنیم؟ می فرماید در امت های قبل، در دوران جاهلیت، چه بسا مردم از سلیقۀ خودشان عبادت می کردند، به بت پرستی کشیده شده اند، ما باید بدانیم قرآن کریم و خداوند چه نوع عبادتی را از ما می‌خواهد. اولین ویژگی عبادتی که از ما خواسته شده عبادت آگاهانه است، بدانیم چکار می کنیم، مثلاً نماز می خوانیم از آغاز اذان تا پایان نماز حدود 35 جمله است.

الله اکبر ، اشهدا الله الا الله  اینها هر کدام یک جمله است.

نمازگذار با آگاهی باید اینها را به زبان جاری کند.

سبحان الله چیست؟ الله اکبر چیست؟ حی علی الفلاح چیست؟

قرآن می گوید من نماز با آگاهی می خواهم .

لا تَقْرَبُوا الصَّلاةَ وَ أنْتُمْ سُكاريََ حَتّيََ تَعْلَمُوا ما تَقُولُونَ. در حال مستی به نماز نزدیک نشوید تا بدانید چه می گویید با آگاهی این عبادت را انجام دهید. روزه با آگاهی باشد. حج با آگاهی باشد. زکات با آگاهی باشد.

آگاهی یکی از ویژگی های کیفیت عبادت است.

در حدیث می خوانیم وَ رَكْعَتَانِ مِنْ عَالِمٍ خَيْرٌ مِنْ سَبْعِينَ رَكْعَةً مِنْ جَاهِل‏[3] ، دو رکعت نمازی که شخص آگاه می خواند از هفتاد رکعت نمازی که شخص نادان می خواند بهتر است.

عبادت آگاهانه اسلام از ما می خواهد. از امام هفتم روایت شده است که « الْمُتَعَبِّدُ عَلَى غَيْرِ فِقْهٍ كَحِمَارِ الطَّاحُونَةِ يَدُورُ وَ لَا يَبْرَح‏[4] » کسی که عبادت می کند ولی بدون آگاهی است مثل الاغی یا شتری است که دور می گردد ، چشمش را می بندند چه بسا چند فرسخ هم راه رود از صبح تا شب حرکت می کند ولی هیچ پیشرفتی ندارد. یدور و لا یبرح ، دور می زند اما پیشرفت ندارد. اگر آگاهی در عبادت نباشد انسان رشد ندارد، پیشرفت ندارد.

دومین ویژگی نماز یا عبادتی که از ما خواسته شده عبادت عاشقانه، عبادت با نشاط است.

دو بار در قرآن از نماز منافقین بدگویی شده. هر دو بار به خاطر بی نشاطی آنها است. نماز می‌خوانند اما با بی رغبتی، ‌بی نشاط، با سنگینی، به زور. میگویند نماز خواندم راحت شدم. پیامبر وقت نماز را انتظار می کشید. این عشق به نماز، یا عشق به روزه است.

بعضی ها در آستانه ماه رمضان حالت ناراحتی دارند. می گویند این تابستان ماه رمضان چگونه روزه خواهیم گرفت؟

پیامبر به استقبال ماه رمضان می رفت. تشنگی و گرسنگی ماه رمضان را موجب رشد نفس خود می دانست. همچنین عبادت حج، عبادت خمس،  اگر کسی خمس و زکات دهد اما با بی‌رغبتی، با ‌بی نشاطی، بدون شوق و عشق،‌ اون معلوم نیست چقدر پاداش داشته باشد . عبادت ها تمامش باید عاشقانه و عارفانه باشد.

ویژگی سومی که برای عبادت از ما خواسته اند عبادت خالصانه با اخلاص است. فقط برای خدا باشد. برای خوش آیند این و آن نه. برای نمره و امتیاز نه. برای اینکه آن آقا دخترش را به من بدهد مرا در مسجد ببیند نه. از روی ترس از فرمانده، از مدیر نه. می‌گوید خدایا تو شاهدی من به خاطر تو نماز می خوانم. فقط به خاطر تو ، قربه الی الله، فقط و فقط برای جلب رضایت تو. دیگران من را ببینند و من را نبینند من نماز را می‌خوانم، من بندۀ‌تو هستم. تو خالق من هستی. نماز خالصانه .

قرآن در سورۀ مبارکۀ کهف آیۀ 110  می فرماید: ولا یشرک بعباده ربه احدا، نباید شریک قرار داد برای عبادت خدا احدی را. نماز می خوانم هم برای خدا هم برای مدیر، هم برای خدا هم برای فرمانده، هم برای خدا هم برای اینکه در این محیط بخاری است گرم است یا کولر است خنک است، این نمازها باطل است. در رساله های عملیه نوشته شده اگر کسی واجبات نماز را یا مستحبات نماز را برای غیر خدا انجام دهد باطل است. مثلاً انگشتر عقیق دست کرده در هنگام نماز تا کسی ببیند. یا نماز را  اول وقت می خواند برای اینکه کسی ببیند. یا آهنگ صدایش را عوض می‌کند مثلاً تنهایی در خانه ایستاده نماز می خواند رسمش این است که تند تند می خواند، و در آن هنگام مهمان می‌آید و لحن صدایش را عوض می خواند و آهسته نماز می خواند. این نماز باطل است.  چرا؟

چون تمام شیرینی این نماز این است که برای خدا باشد فقط برای خدا. رحمت خدا به روح بلند حضرت امام خمینی، می فرماید : ماموران شاه مرا نیمه شبی از قم به سمت تهران آوردند، بین راه قم و تهران من گفتم نماز نخواندم، چون قبل از نماز صبح حضرت امام را دستگیر کرده بودند ، گفتند نگهدارید نماز بخوانم، گفتند نه اجازه نداریم. گفتم خوب ترمز کنید با خاک کنار جاده تیمم کنم. خود حضرت امام تعریف کردند اون روز نمازی خواندم پشت به قبله، با تیمّم، لبِ آفتاب. بعد می فرماید: در عمرم امیدم به همان نماز است. چون اونی که باید بداند می داند. اونی که باید آن نماز را ببیند دیده. نماز با اخلاص، و نماز خاشعانه، نماز باید با فروتنی همراه باشد.

قرآن می‌فرماید : بسم الله الرحمن الرحیم،‌ قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ

الَّذينَ هُمْ في‏ صَلاتِهِمْ خاشِعُون‏ قطعاً‌رستگار هستند مومنانی که در نمازشان خاشع هستند، افتاده حالند،  فروتن هستند، گردن کش نیستند در حضور خدا، خودشان را به حساب نمی آورند. با تمام وجود اعلام می کنند پروردگارا من کسی نیستم. من چیزی نیستم. هرچه دارم از توست. هرچه می کنم به قوت و حول توست.

پس در این برنامه پرداختیم به این که عبادت چیست و چه نوع عبادتی را باید انجام بدهیم.