پاسخ: براى به وقت خواندن و لذت بردن از نماز و انس با آن راهكارهاى زيرا را دقيق عمل كنيد:

1. باور كردن اهميت نماز: بايد يك مطالعه‏ى مستمرى را درباره‏ى اهميت نماز پيش بگيريد و كتاب‏هاى مختلفى را كه در اين باره نگاشته شده پيوسته مطالعه كنيد تا با تكرار اين مطالعه به اهميت نماز برسيد و از اعتقاد صرف به باور و ايمان دست يابيد. لذا كتب زير سفارش مى‏شود: الف. «اسرار الصلوة» اثر ميرزا جواد ملكى تبريزى.

ب. «حكمت عبادات تاليف آيةالله جوادي آملي البته اگر شروع مطالعات با كتاب‏هاى آقاى محسن قرائتى در باب نماز باشد بهتر است.

2. باور كردن عتاب تارك نماز: وعيد و عذاب‏هاى الهى درباره‏ى تارك نماز هميشه بايد مدّ نظر باشد تا انسان به خود بباوراند كه چنين عذاب‏هايى واقعا وجود دارد كتاب‏هايى مثل «گناهان كبيره» اثر شهيد دستغيب در اين باره مفيد است.

3. تفكر در مرگ روزى نيم ساعت، در زود گذشتن دوران زندگى خود، خاطرات تلخ و شيرين و خلاصه انتهاى عمر و ورود به عالم قبر و قيامت و رسيدن عذاب‏هاى الهى و سرافكندگى و روسياهى و... اين فكر بايد در مكانى خلوت باشد تا دل شما متأثر گردد و تا تحريك براى نماز و هر توشه اخروى گرديد. اگر اين تفكر اثر خود را بخشيد هفته‏اى نيم ساعت كفايت مى‏كند.

4. گزيدن دوستانِ نماز دوست و گريز از دشمنان بى‏نماز به ظاهر دوست: اثر همنشين بر كسى پوشيده نيست.

5. پرهيز از گناه: گناه دل انسان را سياه مى‏كند و او را نسبت به اعمال عبادى كم رغبت و گاهى بى رغبت مى‏كند.

6. انس با محيط‏هاى معنوى: مساجد و كلاً محافل نشاط بخش معنوى، دل را به سمت عبادت و نماز مى‏كشاند. حتى شنيدن و ديدن مثل دعاى ندبه و كميل به وسيله‏ى صدا و سيما مفيد و روح بخش هستند.

7. استقامت و پافشارى عملى بر نماز در محيط‏هاى ملامت‏گر نماز: نماز را به هيچ قيمتى ترك نكنيد هر چند در محيط و موقعيتى قرار گيريد كه ديگران شما را سرزنش كنند.

8. پرهيز از نمازهاى طولانى تحميلى: نماز واجب را خلاصه بخوانيد. فقط هر وقت قلب شما به طولانى كردن نماز اقبال و تمايل نشان داد به همان اندازه نماز را طولانى كنيد.

9. انجام مستحبات نشاط‏آور: در بين مستحبات چه نماز، چه ذكر چه دعا آن را كه بيش از همه به شما حال خوش و لذّت روحى مى‏بخشد، انتخاب كرده و بيشتر انجام دهيد.

10. دعا و توسل: رغبت به نماز را هم با دعا و توسل به ائمه معصومين(ع) از خداوند تعالى بخواهيد.

11. عزم جزم: تصميم جدى بگيريد كه هيچ گاه نماز را ترك نكنيد و اگر احيانا به خاطر عذر شرعى مثل فراموشى ترك شد حتما قضاى آن را به جا آوريد.

12. مطالعه احوال علما: شرح حال بزرگان را دانستن و مطالعه كردن بسيار مفيد است.

براى آگاهى بيشتر ر.ك:

گلشن ابرار، جمعى از پژوهشگران حوزه علميه قم

مفاخر اسلام، آقاى على دوانى

عواملى كه مى‏تواند عبادت و و زيارات را براى انسان لذت بخش كند چند چيز است:

الف) قبل از عبادت انسان خود را مستعد و مهيا سازد؛ يعنى، قدرى به خود تلقين كند من در صدد نيايش و نماز هستم و سعى كند افكار متفرق را از ذهنش دور كند.

ب) حتى الامكان در بهترين وقت عبادت كند؛ مثلاً، با كسالت - خستگى و خواب آلودگى - وارد نماز نشود. «لاتقربوا الصلوة و انتم كسالى».

ج) در محيط پر سر و صدا و آشوب به مناجات نايستد، بلكه محيط آرام و با فراغتى را انتخاب كند.

د) در حين زيارت مصمّم بر مراقبت باشد و اگر احياناً افكار ديگرى به او هجوم آورد، همين كه متوجه شد، سعى كند خود را از دام آن افكار برهاند.

يكى از عواملى كه باعث صفاى دل و زدون حالت قساوت مى‏شود همين دعاها و نيايش‏ها و نمازهاى سازنده است. البته اگر با شرائط ويژه‏اش ادا گردد:

1ـ يعنى در وقت نشاط،

2ـ با توجه كامل به خدا،

3ـ در محيطى با فراغت و دور از سر و صدا و جنجال،

4ـ گريه از خوف خدا و اهوال قيامت عامل ديگرى است كه در صفاى دل مؤثر است،

5- نشست و برخاست با علماء و شخصيت‏هاى بر جسته و وزينى كه خود مظهر صفا و تقوا هستند. همچنين تلاوت قرآن با توجه به آيات الهى نيز مؤثر است،

6- و نيز عامل ديگر طلب صفاى دل از خداست. در اين زمينه بسيار به جا است كه شما نيز با امام سجاد(ع) هم نوا گشته و مناجات شاكين را بخوانيد (مفاتيح الجنان، مناجات خمسه عشر).

انسان حالات گوناگونى دارد. در نهج‏البلاغه از اميرالمؤمنين(ع) نقل شده: «ان للقلوب شهوه واقبالا و ادبارا» بنابراين قلب انسان گاه اقبال به خدا و معنويات دارد و گاه پشت مى‏كند. در اين رابطه فرموده‏اند: در هنگام اقبال دل به مستحبات و مندوبات بپردازيد و در صورت ادبار به واجبات اكتفا كنيد. البته هر قدر انسان مجاهده نفس بيشترى كند و با خدا و قرآن و اهل‏بيت(ع) انس بيشترى گرفته و دل از هواهاى نفسانى تخليه كند به تدريج اقبالش بيشتر شده و به صورت ملكه راسخه در مى‏آيد. آن گاه است كه در همه حالات به ياد خدا و متوجه اوست و هيچ چيز نمى‏تواند او را از محبوب حقيقى باز دارد. اين همان حالتى است كه ازآن تعبير به «نماز دائم» شده است:

خوشا آنان كه الله يارشان بى به حمد و قل هوالله كارشان بى

خوشا آنان كه دايم در نمازند بهشت جاودان ماوايشان بى