■ چه راهکارهایی پیشنهاد میکنید تا انسان بتواند برای نماز صبح بیدار شود و نمازش قضا نشود؟
پاسخ: 1. از آنجا که نماز در حقیقت فرصتی است تا انسان با خدای خویش صحبت کند، و این توفیقی است که از جانب حضرت دوست، نصیب بندگانش میشود تا بتوانند در طول شبانه روز دقایقی را با معبود خویش به مناجات بپردازند؛[1] لذا درخواست پیامبران و اولیای الهی از خداوند این بود که ما را توفیق ده تا در زمره نمازگزاران باشیم. قرآن کریم از زبان حضرت ابراهیم خلیل(ع) چنین نقل میکند: «رَبِّ اجْعَلْنی مُقیمَ الصَّلاةِ وَ مِنْ ذُرِّیَّتی رَبَّنا وَ تَقَبَّلْ دُعاءِ»؛[2] پروردگارا، مرا برپا کننده نماز قرار ده، و از فرزندانم (نیز چنین فرما)، پروردگارا دعاى مرا بپذیر.
این مسئله آنقدر برای ابراهیم(ع) اهمیت دارد که بعد از درخواست از خدا، دوباره میفرماید این درخواست مرا اجابت کن.
2. علاوه بر شوق و اشتیاقی که انسان را وادار میکند تا وی برای مناجات و سخن گفتن با معشوقش هیچ فرصتی را از دست ندهد، برخی کارهای طبیعی؛ مانند دیر نخوابیدن، تنظیم ساعت هشدار و ... نیز میتواند انسان نمازگزار را در این مهم به کمک نمایند.
3. راهکارها و دستور العملهایی نیز در ضمن روایات از سوی پیامبر(ص) و ائمه(ع) به ما رسیده است که آنها نیز بهترین راهکار برای به موقع بیدار شدن جهت اقامه نماز صبح خواهند بود.
امام صادق(ع) از پیامبر گرامی اسلام(ص) نقل میکند: «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ قَالَ النَّبِیُّ (ص) مَنْ أَرَادَ شَیْئاً مِنْ قِیَامِ اللَّیْلِ وَ أَخَذَ مَضْجَعَهُ فَلْیَقُلْ- بِسْمِ اللَّهِ اللَّهُمَّ لَا تُؤْمِنِّی مَکْرَکَ وَ لَا تُنْسِنِی ذِکْرَکَ وَ لَا تَجْعَلْنِی مِنَ الْغَافِلِینَ أَقُومُ سَاعَةَ کَذَا وَ کَذَا إِلَّا وَکَّلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مَلَکاً یُنَبِّهُهُ تِلْکَ السَّاعَةَ»؛[3] هر کس که بخواهد شب برای عبادت برخیزد؛ چون در بستر خود خوابید بگوید: (بسم اللَّه) بار خدایا مرا از مکرِ خود آسوده مدار، یاد خودت را از خاطرم مبر و مرا در گروه غافلان قرار مده، من در فلان ساعت برخیزم. محققاً خدای متعال برای او فرشتهاى میگمارد که او را همان ساعت بیدار کند.
همچنین امام صادق(ع) خود در این زمینه میفرماید: «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: مَا مِنْ أَحَدٍ یَقْرَأُ آخِرَ الْکَهْفِ عِنْدَ النَّوْمِ إِلَّا تَیَقَّظَ فِی السَّاعَةِ الَّتِی یُرِید»؛[4] هیچ کس نیست که (آیه) آخر سوره کهف[5] را هنگام خوابیدن بخواند، مگر اینکه در هر ساعتى که بخواهد از خواب بیدار شود.
[1]. «إِنَّنی أَنَا اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ أَنَا فَاعْبُدْنی وَ أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْری»؛ من «اللَّه» هستم؛ معبودى جز من نیست! مرا بپرست، و نماز را براى یاد من بپادار. طه، 14.
[2]. ابراهیم، 40.
[3]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح غفارى، على اکبر، آخوندى، محمد، ج 2، ص 540، دار الکتب الاسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.
[4]. همان.
[5]. آخرین آیه سوره کهف این آیه است: «قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ یُوحى إِلَیَّ أَنَّما إِلهُکُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَمَنْ کانَ یَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلاً صالِحاً وَ لا یُشْرِکْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَدا».
■ نماز نشسته یا روی صندلی؛ اولویت با کدام است؟
شاید برای بسیاری از افرادی که نمیتواند ایستاده نماز بخوانند بین روی زمین و صندلی کدام را میتواند اختیار کند و در صورتی که بر روی صندلی نماز میخواند باید کف دستها روی چه چیزی قرار بدهد. در این زمین نظر چند تن از مراجع را جویا شدیم؛
پرسشها
۱ ...
■ منظور از پرده های هفتگانه که با سجده بر تربت سید الشهداء(ع)برداشته می شود، چیست؟
معاویة بن عمار گوید: امام صادق علیه السّلام دستمال (بقچه) زردی از دیبا داشت که تربت امام حسین علیه السّلام در آن بود و هنگام نماز آن را بر سجاده خویش میریخت و بر آن سجده میکرد و میفرمود: سجده بر تربت حسین علیه السّلام، هفت پرده را میشکافد (و نم ...
■ آیا "ایاک نعبد و ایاک نستعین" را باید با قصد قرائت بخوانیم نه قصد انشاء؟
در مورد اذکار و الفاظ نماز و قرائت حمد و...، فهم معنا و قصد انشاء نه تنها جایز، بلکه بسیار خوب است. شکّى نیست که هدف از این الفاظ، معانى آن است. هدف، تسبیح، تهلیل، حمد و ستایش خدا است، و این امر با قصد لفظ بدون قصد معنا حاصل نمى شود، بلکه در مورد سور ...