■ چرا در سلام اول نماز، صراحتاً به پیامبر(ص) سلام می دهیم، اما سلام صریح بر ائمه اطهار(ع) در اجزاء نماز وجود ندارد؟
پاسخ: 1. چگونگی نماز باید طبق آنچه که در روایات معتبر و رسالههای توضیح المسائل بیان شده است، انجام شود و هرگونه اضافه عبارت و الفاظ در نماز جایز نیست. چرا که دستورهاى دینى که از جانب خداوند متعال معیّن شده، تعبدى است.[1] و نظر به اینکه ائمه اطهار(ع) چنین کاری انجام نمیدادند، این کار صحیح نیست. و وظیفه ما در این گونه موارد تبعیّت از دستورات آن بزرگواران است.
2. اگرچه به طور صریح نباید نام ائمه اطهار(ع) را در سلام نماز آورد، اما بنا بر فتوای فقها؛ نمازگزار در سلام آخر این چند دسته افراد را قصد کرده و در ذهن خود خطور میدهد: پیامبران، ملائکه و ائمه اطهار(ع) و اگر در نماز جماعت باشد علاوه بر آن سه دسته، مأمومین در سلام کلی پایانی خود، امام جماعت را نیز در نظر گرفته و امام هم، مأمومین را قصد میکند.[2] در این صورت، نام امام حسین(ع) نیز به طور ضمنی قصد شده است.
در نهایت، بیان این نکته نیز ضروری است که قصد کردن و خطور افراد یاد شده در ذهن، امر واجبی در نماز نمیباشد.
[1]. ر.ک: «امور تعبدی و شرایط و دلیل آن»، سؤال 7446؛ «فلسفه و حکمت احکام فقهی»، سؤال 8593.
[2]. ر.ک: شیخ انصاری، مرتضی، کتاب الصلاة، ج 2، ص 116، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، قم، چاپ اول، 1415ق؛ طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم، العروة الوثقی (المحشّٰی)، گردآورنده: محسنی سبزواری، احمد، ج 2، ص 598 – 599، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، 1419ق.
■ سکوت هنگام تلاوت قرآن، آیا ویژه تلاوت در نماز است و یا شامل هر تلاوتی میشود حتی اگر توسط رادیو و نوار و سیدی باشد؟!
بر اساس آیه 204 سوره اعراف، باید هنگام تلاوت قرآن ساکت بود. آنچه در شأن نزول این آیه آمده است، نشانگر آن است که مراد اولیه از آیه، سکوت هنگام تلاوت در نماز است و برخی روایات نیز ناظر به همین مطلبند.
امام باقر(ع) فرمود: «اگر پشت سر امام بودى در دو رک ...
■ اگر رزمنده ای در جبهه به علت شدت درگیری قادر بر قرائت فاتحه یا سجده و یا رکوع نباشد، چگونه باید نمازش را در آن جا بخواند؟
باید به هر نحوی که برایش امکان دارد، نماز بخواند. اگر قادر بر انجام رکوع و سجده نیست، ایماء و اشاره به جای رکوع و سجود کافی است. ...