پاسخ: براي همين فقهاي شيعه هيچ کدام نگفته اند که اين جمله جزء اذان است. از ديدگاه شيعه ، اذان مانند احکام شرعي ديگر، به رسول خدا(ص) وحي شده است نه اينکه پيامبر خدا با مسلمانان مشورت کند و قرار بگذارند که به فلان شکل انجام شود و به خاطر اينکه وحي است ، نمي توان آن راکم و زياد کرد. از حضرت امام صادق روايت شده است که فرمود: وحي بر پيامبرتان نازل مي شود و شما گمان مي کنيد که آن حضرت اذان را از ديگران گرفته است.

صاحب جواهر مي گويد: ذکر جمله اشهد ان عليا امير المؤمنين در اذان ، اگر به قصد جزئيت نباشد، اشکالي ندارد و به موالات اذان ضرر نمي زند همان طوري که ذکر جمله صلي الله عليه و آله بعد از اشهد ان محمد رسول الله به موالات اذان آسيب نمي رساند.

آيت الله حکيم در مستمسک العروه مي گويد: درباره شهادت به ولايت حضرت علي (ع )، شيخ طوسي در نهايه و مبسوط گفته است : روايات غيرقابل اعتمادي شهادت به ولايت را جزو اذان به حساب آورده است ولي نمي توان به آنها عمل کرد و اگر کسي اين جمله را بگويد، گناه نکرده است. ولي بايد دانست که اين جمله نه فضيلت اذان و اقامه است و نه از کمال اذان و اقامه است و علامه در منتهي مي گويد:

اخبار شاذي که جمله «اشهد ان عليا اميرالمؤمنين» را جزء اذان و اقامه به حساب آورده ، قابل اعتماد نيستند. پس از اين آيه الله حکيم مي گويد: اگر کسي اين جمله را به قصد استحباب مطلق بگويد اشکالي ندارد چون در حديثي آمده است :

هر وقت کسي لا اله الا الله و محمد رسول الله گفت ، بايد علي اميرالمؤمنين هم بگويد. بعد مي گويد: در عصر حاضر، جمله اشهد ان عليا ولي الله از شعارهاي تشيع گرديده است و اگر کسي به اين خاطر آن را بگويد اشکالي ندارد و حتي ممکن است گاهي ذکر اين جمله واجب باشد.

در مستند العروه آمده است : ما براي گفتن جمله اشهد ان عليا ولي الله نيازي به ورود نص نداريم. چون ولايت ، از متممات رسالت ، از مقومات ايمان و کمال دين است و بخصوص در اين عصر هيچ گونه نيازي به امر ديگري نيست چون اين جمله روشن ترين شعار شيعه و آشکارترين رمز تشيع است . بر اين اساس ذکر اين جمله ، چه در اذان و چه در غير اذان هيچ گونه اشکالي ندارد. البته اين جمله جزو اذان نيست و اگر کسي به قصد اين که جزء اذان است ، آن را بگويد، کار حرامي کرده است

ما چند روايت داريم که نشان مي دهد برخي از صحابه بعد از واقعه غدير در اذان خود جمله «اشهد ان عليا ولي الله» را مي گفته اند

سلمان فارسي در عصر پيامبر در اذان و اقامه بعد از گواهي به يکتايي خدا و رسالت پيامبر(ص) به ولايت اميرمؤمنان علي (ع) نيز شهادت مي داد. يکي از اصحاب به محضر رسول خدا(ص ) رسيد و عرض کرد: اي رسول خدا، امروز موضوعي را شنيدم که قبلا نشنيده بودم .

پيامبر فرمود: آن موضوع چيست ؟ او عرض کرد: سلمان اذان مي گفت . شنيدم او بعد از گواهي به يکتايي خدا و رسالت پيامبر به ولايت علي گواهي داد (اين ماجرا بعد از حجه الوداع پس از ماجراي غدير رخ داد). پيامبر فرمود: سمعتم خيرا؛ چيز خوبي شنيده ايد.

نيز در مورد ابوذر غفاري روايت شده ، يکي از اصحاب نزد پيامبر(ص) آمد و عرض کرد: اي رسول خدا ابوذر در اذان بعد از شهادت به رسالت پيامبر(ص) به ولايت علي شهادت مي دهد و مي گويد:

اشهد ان عليا" ولي الله پيامبر فرمود: کذلک اونسيتم قولي في غدير خم من کنت مولاه فعلي مولاه فمن ينکث فانما ينکث علي نفسه ؛ همين گونه است . مگر سخن مرا در غدير خم فراموش کرده ايد که گفتم هر کس من رهبر او هستم پس علي (ع) رهبر او است . هر کس پيمان را بشکند، قطعا به خودش آسيب رسانده است . در هر حال علي (ع) به حکم آيه انما وليکم الله والرسول، از اولياء الهي بر مسلمين است ، شهادت دادن بر ولاء علي به حکم آيه ، بدون آن که آن را جزء اذان بدانيم کاري پسنديده است.

بنا بر اين ما اين جمله را جزء اذان نمي دانيم که مرتکب بدعت شده باشيم بدعت ورود و ادخال ما ليس بدين في الدين است . ما آن را جزء اذان نمي دانيم بلکه جمله مستحبي مي دانيم که بعد از نام پيامبر مي آوريم و از آن گذشته برخي از روايات هم مويد اين معناست.

و از اين هم گذشته قرآن ولي هاي مومنين را اين گونه معرفي مي کند "انما وليکم الله و روسوله و الذين آمنوا الذين يقيمون الصلاه و هم راکعون" يعني ولي ها سه نفر اند: خدا ، رسول ، مومناني که در رکوع صدقه مي دهند. که مصداق تام و تمام آن امير المومنين است پس اگر شهادت به ولايت امام علي بعد از رسالت رسول مکرم داده شد کار اشتباهي نيست گر چه ما معتقديم جزء اذان هم نيست.

مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی