پاسخ: نماز نخواندن افراد به دو صورت متصور است:
گاهی وجوب نماز را منكر است و یا اینكه می داند نماز از ضروریات دین است. منكر ضروری دین كافر است و مشرك. چنین فردی شایستگی همسری ندارد.
اما اگر كسی با اینكه معترف به وجوب نماز است، سستی و كاهلی می كند و نماز نمی خواند یا گاهی می خواند و گاهی نمی خواند، این فرد مشرك نیست. زندگی با او نیز مشكل ندارد اما باید با تدابیری مشكل ضعف ایمان و سستی در نماز او را حل كرد.

راهكارهای عملی قابل ارائه به طور كلی به قرار زیر است:
۱. برای ترغیب و تشویق به نماز، در آغاز بایستی زیر بناهای فكری همسرتان را مورد بررسی قرار داده و در اصلاح آن بكوشید. دیدگاه فرد در مورد خداوند، جهان هستی، انسان، معاد و ... اموری است كه دارای نتیجه مستقیم بر عملكرد فرد است. پس باید به تقویت و اصلاح این مبانی كوشید.

۲. نماز، عملی است كه در مجموعه عقیده توحیدی، دارای معنا و فلسفه است. انسان‌ طبق‌ فطرتش‌ همواره‌ به‌ چیزی ‌كه ‌برایش ‌اهمیت‌ دارد، توجه ‌و اهتمام ‌می‌ورزد. یكی ‌از دلائل ‌مهم ‌اهمال‌ در به‌ جا آوردن‌ نماز، عدم‌ شناخت ‌فلسفه ‌نماز است‌. امام‌ علی‌ (ع) می‌فرماید: "الناس‌أعداء ما جهلوا» (۱) انسان ها ‌دشمن‌ چیزی ‌هستند كه ‌به ‌آن‌ جهل ‌دارند". از این‌ رو لازم‌ است‌ با استفاده‌ از آیات‌ و روایات، ‌ایشان ‌را به ‌فلسفه ‌نماز آشنا سازید كه ‌عبارتند از:
۱. یاد خدا.
۲. مغفرت‌.
۳. باز دارنده ‌از گناه.
۴. پرورش‌ فضائل‌.
۵.شكر و سپاس ‌از نعمت‌ها
۶. تقویت ‌اراده‌.

۳. در هیچ یك از مراحل ارشاد و راهنمایی از برخورد نیك و ملاطفت آمیز و احترام نهادن دور نشوید. با فشار و اجبار نمی توان كسی را هدایت نمود. چه بسا تأثیر منفی آن بیش تر از هدایت گردد.

۴. تبلیغ عملی داشته باشید. یعنی باید آثار خواندن نماز، مانند دوری از گناهان، داشتن اخلاق نیكو، كمك به دوستان و وفاداری و فداكاری، پاكیزه بودن در ظاهر و باطن، اعمال نیك و شایسته و برخورد خوب و...، در رفتار و كردار و گفتارتان نمایان باشد. تبلیغ عملی موثرتر از تبلیغ زبانی است. به نماز اول وقت خود اهمیت دهید و مقید باشید در اول وقت نمازتان را بخوانید.

از نظر شرعی وظیفه دارید كه با اخلاق نیك و زبان ملایم او را نصیحت كنید. امر به معروف و نهی از منكر كنید. كار را به دعوی و مجادله نرسانید. فقط به تذكر و نصیحت با اخلاق نیك و بدون خشونت اكتفا كنید. روشن است كه امر به معروف برای تبدیل به وضعیت بهتر و نیكوتر است. پس اگر تا به حال چند بار تذكر داده اید، و گفتن شما تاثیری نداشت، تكلیفی دیگر ندارید. بهتر است مدتی در این باره با ایشان گفتگو نكنید. چون اگر با تندی روی این مسئله پا فشاری كنید، ممكن است لج بازی كند و دیگر به حرف های شما توجه نكند. همیشه با زبان نمی توان افراد را اصلاح كرد.

سعی كنید از این به بعد از توصیه و نصیحت- كه نوعی نگاه از بالا به پایین می‌باشد - در مورد نماز و مسایل دیگر به همسرتان كه باعث موضع‌گیری منفی وی می‌شود، بپرهیزید، زیرا اثر معكوس خواهد داشت و شما را از انجام اقدامات بعدی محروم می‌سازد.

تلاش نمایید از زیر نظر گرفتن و كنترل رفتارهای او برای مدتی بپرهیزید. وانمود كنید دیگر حساسیت سابق را نسبت به رفتار او ندارید و به یك نحوی اعتماد سابق را به او پیدا كرده‌اید. اما خوش رفتاری و نیكی و احسان نسبت به او را بیش تر كنید. به گونه ای با همسر خود رفتار كنید كه جذب اخلاق شما گردد.

سستی مسلمان در نماز می تواند علتهای مختلفی داشته باشد. بدون آنكه همسر تان متوجه شود، علت یابی كنید، زیرا نماز عملی است كه در مجموعه عقیده توحیدی، دارای معنا و فلسفه خاصی است. انسان‌ طبق ‌فطرتش ‌همواره ‌به ‌چیزی ‌كه ‌برایش ‌اهمیت‌ دارد، توجه ‌و اهتمام‌ می‌ورزد. یكی از علل ترك نماز یا سستی در انجام آن عدم آشنایى با فلسفه نماز است. اگر انسان بداند چرا نماز می خواند و نماز چه آثاری و بركاتی در زندگی دنیا و آخرت او دارد و ترك نماز چه عواقب و نتایجی خواهد داشت، قطعا نماز را ترك نخواهد كرد.

۵. هر شخصی یك نقطه پذیرش و به قول معروف «رگ خوابی» دارد.
سعی كنید این رگ خواب و نقطه پذیرش را به دست آورید. از این كانال وارد شوید و هدف خود را تعقیب كنید. به صرف این كه باید شخصی را هدایت كرد، بسنده نكنید، بلكه با مطالعه روی خصوصیات وی، راه نفوذ در او و جلب نظر او را به دست آورید و اقدام كنید.

زن و شوهر می‌توانند نقش‌آفرینی حیاتی گسترده‌ای بر یكدیگر داشته باشند. البته كیفیت و میزان اثرگذاری و اثر پذیری‌ها بسیار متفاوت است. آنچه در این جا با اهمیت می‌باشد، داشتن درك روان‌شناختی ژرف و درستی از طرف مقابل است.

دقیقاً باید راه‌های نفوذ و تأثیرگذاری بر همسر خود را بشناسید. متناسب با آن برنامه‌ریزی كنید. بدون داشتن چنین دركی چه بسا بسیاری از زحمات شما بی‌نتیجه یا كم ثمر خواهد بود. بنا بر این اگر شوهر شما خودگرا و منطق‌پذیراست، باید با زبانی بسیار منطقی و مستدل او را قانع سازید. اگر فردی نصیحت و انذارپذیر است، باید بیش تر بر جنبه‌های عقوبتی ترك نماز و روایات و حكایات وارده در این مورد با او سخن گویید. اگر احساس می‌كنید با محبت بیش تر می‌توانید او را به سوی خدا بكشانید، باید از همین طریق وارد شوید. اگر راه‌های دیگری بر او مؤثر است تا جایی كه با احكام شرع انطباق دارد، از آن راه‌ها استفاده كنید.

۶. بیان تأثیرات منفی ترك نماز و روزه و استفاده از روایات بیان شده توسط اهل بیت (علیهم السلام) در این زمینه بسیار موثر است. به خصوص اگر به روش غیرمستقیم ارائه گردد و موجب تنبه و موعظه كردن را فراهم سازد. یعنی غیر از ارائه شناخت باید در صدد موعظه گری و تنبه قلبی وی نیز برآیید. با ترس و بیم دادن از عذاب اخروی و پیامدهای منفی ترك نماز و روزه دل او را از غفلت آزاد سازید.

پی نوشت:
１. علامه مجلسی، بحارالانوار، مؤسسه الوفا، بیروت، ۱۴۰۴ ه ق، ج ۱، ص ۲۱۹.
مشرق نیوز