■ روایاتی می‌گویند که نماز شب چهره انسان را سفید می‌کند، از طرفی گفته شده است؛ مؤمنان از فرط تهجد چهره‌‌هایشان زرد است. این ناهمخوانی را چگونه باید برطرف کرد؟
پاسخ: روایاتی از امام صادق(ع) بیان می‌کند که نماز شب روی را سفید می‌کند؛ اما در روایاتی دیگر در خصوصیات شیعیان آمده است که رخسارشان از شب زنده‌داری و نماز شب زرد است! آیا در این روایات تناقض وجود ندارد؟!
پاسخ اجمالی
همان‌گونه که در پرسش بدان اشاره شد، در آموزه‌‌های دینی ما برای نماز شب، آثار و پاداش‌هایی گزارش شده که یکی از آنها نورانیت چهره‌ها است.[1] در مقابل، روایاتی وجود دارد که سیمای شیعه را در اثر شب‌زنده‌داری، زرد رنگ توصیف کرده است.[2]
امام على(ع) از گروهی پرسید که شما چه کسی هستید؟ گفتند: شیعیان شما هستیم. امام فرمود: اگر شیعه هستید، پس چرا چهره و سیمای شیعه را ندارید؟ پرسیدند: شیعه چه نشانهاى دارد؟ فرمود: شیعیان ما کسانى هستند که صورتشان از بیدارى در شب به زردی گراییده و چشم‌های‌شان از گریه ناتوان شده است ...».[3]
در جمع‌بندی بین این روایات باید گفت؛ از خواص تهجد، نورانیت چهره شب‌زنده‌داران است، اما معنایش آن نیست که لزوماً تمام آنان صورت زیباتری از دیگر مردم دارند، وگرنه باید بگوییم افراد متدینی که صورتی زشت دارند، با مدتی تهجد، زشتی صورتشان از بین رفته و تبدیل به زیباترین‌ها خواهند شد که دست‌کم در موارد بسیاری چنین چیزی مشاهده نمی‌شود، یا آن‌که چنین افراد زشت‌رویی هیچ‌گاه توفیق تهجد را نمی‌یابند! که این مخالف عدالت خدا است؛ بر این اساس، باید روایت را به این نحو توجیه نمود:
1. شب‌زنده‌داران حتی اگر رنگ در گونه‌شان نباشد و صورتی به ظاهر زشت و یا فرتوت داشته باشند، اما با تهجد، نورانیت و معنویت چهره‌شان چنان می‌شود که مردم مجذوب چهره معنوی آنان خواهند شد.[4]
2. این زیبایی نسبی است؛ یعنی اگر دو فرد با صورتی نسبتاً مشابه بوده و یکی از آنها اهل تهجد شود، صورت او دلنشین‌تر از فرد مشابهش خواهد شد، نه آن‌که از زیباترین افراد پیرامون خود شود.
3. در هنگام خواندن نماز شب از خوف الهی چهره آنان زرد می‌شود، اما در ادامه، خداوند به آنها این نورانیت را می‌دهد.
4. صورت ظاهری آنان زرد می‌شود، اما در باطن نورانیتی دارند که هر کسی قدرت دیدن آن‌را ندارد.
[1]. «نماز شب»، 5832؛ «اهمیت و آثار نماز شب و حکم قضاء آن»، 2859
[2]. «شیعه واقعی از نگاه امام علی(ع)»، 99834
[3]. شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 1، ص 237، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.
[4]. «زیبایی چهره»، 9326؛ «زیبایی و نورانیت انسان»، 874.
■ چرا بعد از اتمام نماز، سه مرتبه «الله اکبر» گفته می‌شود؟
در روایات به گفتن سه مرتبه «الله اکبر» بعد از اتمام نماز و بلند کردن دست تا برابر گوش در هنگام گفتن آن[1] سفارش شده است.[2]
امام صادق(ع) فرمود: «إِذَا سَلَّمْتَ مِنَ الصَّلَاةِ فَکَبِّرْ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ...»؛ وقتی نماز به اتمام رسید، سه‌بار «الله اک ...
■ چگونه عبادت كنیم و نماز بخوانیم تا از ریا دور باشد؟
ریا عبارت است از این که انسان بخواهد با نشان دادن اعمال و کارهای نیک خود به دیگران، در اجتماع اعتبار و منزلت کسب کند. ریا نقطۀ مقابل اخلاص است.
بعضی از راه‌های درمان ریا عبارت‌اند از:
توجه به خشم و غضب الهی از عمل ریاکارانه؛
توجه به بی‌ارزشی پاد ...
■ علاقه زیادی دارم که علت و فلسفه تمام احکام را بدانم، لطفا راهنمایی ام کنید؟
در خصوص فلسفه عبادات از جمله نماز، نکاتی را باید همواره مد نظر داشت:
1ـ آگاهی کامل از فلسفه همه احکام، دانشی فراتر از دانش بشری می طلبد. لیکن بطور اجمالی می دانیم که همه احکام واجب و مستحب به گفته خداوند حکیم مفید و دارای مصلحت و احکام حرام و مکروه ...
