پاسخ:
1.بازدارندگى از گناه، جزئى از طبيعت نماز است و حتی نماز سطحی و ناآگاهانه غیر ممکن است که هیچ گونه اثری نداشته باشد. كساني که نماز ناقص و سطحی می خوانند و گناه می کنند؛ اگر همان را نخوانند از آن هم آلوده تر خواهند شد و آنها هر چه نمازشان را کامل تر کنند، از گناه دورتر خواهند شد.
اگر كساني كه نام مسلماني دارند و نماز نمي خوانند را مقايسه كنيم با کسانی كه نمازِ سطحی می خوانند (به مقدارى كه تكليف از گردنش ساقط شود) ، خواهیم ديد که با نماز از بسيارى از كارها كه بى نماز از انجام آن اِبا ندارد، پرهیز می کند. اگر اين نمازگزار را با كسى مقايسه كنیم كه نماز بهتری می خواند، خواهیم ديد كه دومى از گناهان بيشترى پرهیز می کند.
2.در مورد علت اینکه افراد با نماز، مرتکب گناه می شوند می توان به دلایل متعددی اشاره نمود:
فقدان شرایط صحت نماز
بعضی افراد به دلیل كوتاهي در فراگيري و اجرایِ احکام وضو، تیمم یا غسل و یا قرائت، رکوع و سجود و... نمازشان صحیح نباشد و هرگاه نمازی از اصل باطل باشد دیگر توقع اینکه چنین نمازی بتواند بازدارنده گناه باشد معنا ندارد.
عدم قبولي نماز
امام صادق علیه السلام فرمودند: «هر كس دوست دارد بداند نمازش قبول شده يا نه، ببيند كه آيا نمازش او را از گناه و زشتي باز داشته يا نه؟ پس به هر قدر كه نمازش او را از گناه بازداشته، به همان اندازه نمازش قبول شده است.» (2)
عدم قبولی نماز موجب می شود تا نماز اثر بازدارندگی خود را از دست بدهد است. پس کسی که نماز می خواند و گناه هم می کند بایستی بررسی کند که کدام یک از موانع قبولی نماز را انجام می دهد. برخی موانع قبولی نماز عبارتند از چشم چرانی، رباخواری، عاق والدین، خوردن لقمه حرام، خوردن شراب، خیانت در معامله و...
خواندن نماز از روی عادت
ممكن است علت اينكه بعضى نمازگزاران مرتكب گناه مى شوند اين باشد كه نمازى كه مى خوانند از روى عادت است نه ترس از خدا؛ چون ترك عادت بسيار دشوار است، نماز را ترك نمى كند و معاصى را مرتكب مى شود.
امام صادق (ع) فرمودند: برای پی بردن به خوبی افراد به زیادی نماز و روزه شخص نگاه نکنید، زیرا چه بسا به آن عادت کرده است و ترک آن او را به وحشت می اندازد، ولیکن به راستگویی و امانت داری آنها نگاه کنید. (3)
وجود مانع در برابر این بازدارندگی
علامه طباطبایی (ره) می فرمایند: پيدايش صفت بازدارندگی از گناه اثر طبيعى نماز هست، و ليكن به نحو «اقتضاء» نه به نحو «عليّت تامه» تا تخلف نپذيرد و نمازگزار ديگر نتواند گناه كند، بلكه اثرش به مقدار اقتضاء است، يعنى اگر مانع و يا مزاحمى در بين نباشد اثر خود را مى‏بخشد، و نمازگزار را از فحشاء بازمى‏دارد، ولى اگر مانعى و يا مزاحمى جلو اثر آن را گرفت، ديگر اثر نمى‏كند، و در نتيجه نمازگزار آن كارى كه انتظارش را از او ندارند مى‏كند، ( مثلا ممکن است هوا و هوس‏هاى درونى شخص مانع تاثير نماز ‏شوند و آن را از اثر بیندازند. نماز چنین فردی در حد توان خود جلوى دشمن درونى را گرفته و مانع از فحشا و منكر می شود؛ ليكن نفس اماره‏اش قوى تر بوده و مانع از این اثر گذاری می گردد ) خلاصه ياد خدا، و موانعى كه از اثر او جلو مى‏گيرند، مانند دو كفه ترازو هستند، هر وقت كفه ياد خدا چربيد، نمازگزار گناه نمى‏كند، و هر جا كفه آن موانع چربيد كفه ياد خدا ضعيف مى‏شود، و نمازگزار از حقيقت ياد خدا منصرف مى‏گردد، و گناه را مرتكب مى‏شود. (4)
______________
(1)نماز را به‏پادار، كه همانا نماز (انسان را) از فحشا و منكر نهی می کند (عنكبوت : 45)
(2)«مَنْ أَحَبَّ أَنْ يَعْلَمَ أَ قُبِلَتْ صَلَاتُهُ أَمْ لَمْ تُقْبَلْ فَلْيَنْظُرْ هَلْ مَنَعَتْهُ صَلَاتُهُ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَ الْمُنْكَرِ فَبِقَدْرِ مَا مَنَعَتْهُ قُبِلَتْ مِنْهُ» ؛ (بحارالأنوار، ج 79، ص 198)
(3)«لَا تَنْظُرُوا إِلَى كَثْرَةِ صَلَاتِهِمْ وَ صِيَامِهِمْ فَإِنَّمَا هُوَ شَيْ‏ءٌ اعْتَادُوهُ فَإِنْ‏ تَرَكُوهُ‏ اسْتَوْحَشُوا وَ لَكِنِ انْظُرُوا إِلَى صِدْقِ الْحَدِيثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ» ؛ (مشكاة الأنوار في غرر الأخبار ؛ النص ؛ ص89)
(4)طباطبايى سيد محمد حسين، تفسير الميزان، موسوى همدانى سيد محمد باقر، ج‏16، ص 201

محتوا : برنامه اندرویدی پرسمان نماز