پاسخ: در ابتدا گفتنی است؛ هر رفتار خوبی بدون سودمندی نیست. البته بعضی پاداش ها در همین دنیا داده می شود به طوری که گشایش ها و یا نعمت هایی در زندگی او سرازیر می شود و یا بلاهایی از او دفع می شود و در قیامت نیز حتی برای کافران عذاب جهنم دارای مراتب مختلف است و برای کافرانی که خدماتی داشته اند از تخفیف مجازات بهره مند خواهند شد. جهت توضیح بیشتر نیز به چند نکته می توان اشاره کرد:
1- افرادى كه به خدا و آخرت ايمان ندارند، طبعاً هيچ عملى را به منظور بالا رفتن به سوى خدا انجام نمى‏دهند، و چون به اين منظور انجام نمى‏دهند قهراً سير و سلوكى از آنها به سوى خدا و عالم آخرت صورت نمى‏گيرد؛ پس طبعاً آنها به سوى خدا و ملكوت خدا بالا نمى‏روند و به بهشت نمى‏رسند؛ يعنى به مقصدى كه به سوى آن نرفته‏اند، به حكم آنكه نرفته‏اند، نمى‏رسند و اين امر منافاتي با عدل الهي ندارد.
2- غير مسلمانانى كه به خدا و آخرت ايمان دارند و عمل خير به قصد تقرّب به خداوند انجام مى‏دهند، به موجب اينكه از نعمت اسلام بى‏بهره‏اند طبعاً از مزاياى استفاده از اين برنامه الهى محروم مى‏مانند؛ از اعمال خير آنها آن اندازه مقبول است كه با برنامه الهى اسلام منطبق است؛ مانند انواع احسانها و خدمتها به خلق خدا. اما عبادات مجعوله كه اساسى ندارد طبعا نامقبول است و يك سلسله محروميّتها كه از دستنارسى به برنامه كامل ناشى مى‏شود شامل حال آنها مى‏گردد.
3- عمل خير مقبول، اعمّ از آنكه از مسلمان صادر شود يا از غير مسلمان، يك سلسله آفتها دارد كه ممكن است بعد عارض شود و آن را فاسد نمايد. در رأس همه آن آفتها، ترك نماز مي باشد.
راوي مي گويد از امام صادق عليه السلام در خصوص آيه شريفه اي كه مي فرمايد:« وَ مَنْ يَكْفُرْ بِالْإيمانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ وَ هُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرين‏» ؛« هر كس به ايمان كافر شود به تحقيق عملش نابود شده و او در آخرت از زيانكاران است» سوال كردم آن حضرت در پاسخ فرمود:« ترك الصلاة الذي اقر به...؛»
؛« ترك كردن نماز است چنان نمازي كه به آن اقرار كرده است»
در خصوص افراد غير مسلمان نيز هرچند اعمال خير فراوانى به قصد تقرّب به خدا انجام دهند، اما وقتى كه حقايق اسلام بر آنها عرضه گردد تعصب و عناد بورزند و انصاف و حقيقت‏جويى را كنار بگذارند، تمام آن اعمال‏ خير هبا و هدر است همانگونه كه خداوند متعال فرموده است:« مَثَلُ الَّذينَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ أَعْمالُهُمْ كَرَمادٍ اشْتَدَّتْ بِهِ الرِّيحُ في‏ يَوْمٍ عاصِفٍ لا يَقْدِرُونَ مِمَّا كَسَبُوا عَلى‏ شَيْ‏ءٍ ذلِكَ» ؛« اعمال كسانى كه به پروردگارشان كافر شدند، همچون خاكسترى است در برابر تندباد در يك روز طوفانى! آنها توانايى ندارند كمترين چيزى از آنچه را انجام داده‏اند، به دست آورند»
4- اعمال خير افرادى كه به خدا و قيامت ايمان ندارند و احياناً براى خدا شريك قائلند موجب تخفيف و احيانا رفع عذاب آنها خواهد بود.
مجلسى عليه الرحمه از«ثواب الاعمال» شيخ صدوق از على بن يقطين از حضرت امام موسى كاظم (عليه‏السلام) نقل مى‏كند كه آن حضرت فرمود:
« در ميان بنى اسرائيل مرد مؤمنى بود كه همسايه‏اى كافر داشت كه با آن مؤمن خوشرفتارى مى‏كرد و در كارهاى خير دنيوى با او همراه بود. هنگامى كه آن كافر در گذشت، خداوند خانه‏اى از گل در دوزخ براى او بنا كرد كه او را از حرارت آتش حفظ مى‏كرد و روزى‏اش از غير جهنّم به او مى‏رسيد، و به او گفته شد: اين پاداش آن خوشرفتارى است كه با فلان همسايه مؤمن خود داشتى و در كارهاى پسنديده دنيوى همراه او بودى..»
مرحوم مجلسى پس از نقل اين روايت در كتاب شريف بحارالانوار مى‏گويد: اين روايت و امثال آن دليل است كه عذاب برخى از جهنّميان از كفار به خاطر اعمال نيكشان برداشته مى‏شود. آياتى كه دربارة كفار وارد شده كه تخفيفى در عذابشان داده نمى‏شود در موردى است كه چنين اعمال خيرى از آنها صادر نشده باشد.
5- آيات و رواياتى كه دلالت مى‏كند اعمال منكران نبوّت يا امامت و يا ترك كنندگان نماز مقبول نيست، ناظر به آن است كه آن انكارها از روى عناد و لجاج و تعصب باشد؛ اما انكارهايى كه صرفاً عدم اعتراف است و منشأ عدم اعتراف هم قصور است نه تقصير، مورد نظر آيات و روايات نيست. اين گونه منكران از نظر قرآن كريم، مستضعف و« مُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللَّهِ» به شمار مى‏روند. و همانگونه كه خداوند متعال فرموده:« مُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللَّهِ إِمَّا يُعَذِّبُهُمْ وَ إِمَّا يَتُوبُ عَلَيْهِمْ» ؛« به فرمان خدا واگذار شده‏اند(و كارشان با خداست)؛ يا آنها را مجازات مى‏كند، و يا توبه آنان را مى‏پذيرد»