■ منظور از نهي و بازدارندگي نماز از گناه در آیه:« إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَر» چیست؟
پاسخ از طرف محمدسعید اختریان پور: مفسرين در خصوص منظور اين آيه مبني بر اينكه نماز انسان را از فحشا و منكر باز مي دارد، پاسخ هاي متعددي را مطرح نموده اند كه در اينجا برخي از آنها را ذكر مي نمائيم:
الف – نهي نماز از فحشا و منكر نهي تشريعي است نه تكويني
از برخي روايات استفاده مي شود كه خود نماز انسان را بصورت تشريعي از فحشا و منكر نهي مي كند و انسان هم مي تواند منهيات نماز را اطاعت كند و هم مي تواند اطاعت نكند كما اينكه در روايتي از پيامبر خدا ( صل الله عليه و آله نقل شده:« لَا صَلَاةَ لِمَنْ لَمْ يُطِعِ الصَّلَاةَ وَ طَاعَةُ الصَّلَاةِ أَنْ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَ الْمُنْكَر» ؛« كسى كه اطاعت فرمان نماز نكند نمازش نماز نيست، و اطاعت نماز آن است كه نهى آن را از فحشاء و منكر به كار بندد» از همين رو برخي مفسرين گفته اند: نماز مانند يك انسانى كه ديگرى را از فحشاء و منكرات نهى مىكند، به شخص نمازگزار مىگويد: زنا مكن، ربا مخور، دروغ مگو، و... و ليكن همان طور كه در آن انسان لازمه نهى اين نيست كه شنونده گوش هم بدهد، و از گفته او منتهى هم بشود، در نماز نيز چنين است، يعنى نماز مرتب به نمازگزار مىگويد كه چنين و چنان مكن، و ليكن لازمه اين نهى اين نيست كه نمازگزار ( بطور تكويني ) منتهى هم بشود، و از آن كارها دست بردارد. مگر نهى نماز از نهى خدا مهمتر و مؤثرتر است، خداى تعالى در آيه شريفه« إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ وَ إِيتاءِ ذِي الْقُرْبى وَ يَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ» ، به عدل و احسان و صله رحم امر مىكند، و از فحشاء و منكر نهى مىفرمايد، و با اين حال مردم هم چنان نافرمانىاش مىكنند، و نهى او باعث بازدارندگي مردم نمىشود، نهى نماز هم مثل آن است
ب – بالاخره نماز انسان را از گناه باز مي دارد و لو در آينده
برخي مفسرين با استناد به داستان جواني از انصار كه با رسول خدا نماز مي خواند و مرتكب فحشا مي شد و پيامبر فرمود: بالاخره روزى نمازش او را از ارتكاب فواحش نهى مىكند و چيزى نگذشت كه او توبه كرد. چنين گفته اند كه معناى آيه اين است كه نماز در آينده صاحبش را از فحشا و منكر باز مىدارد. هر چند هم اكنون گرفتار گناه و معاصي باشد.
ج – اين بازدارندگي بواسطه رعايت احكام قبولي و صحت نماز
نمازگزار ناچار است كه بخاطر صحّت نماز و يا قبول شدن آن، يك سرى دستوراتِ دينى را مراعات كند ( از جمله غصبي نبودن لباس و مكان نماز، طهارت بدن، عدم شرب خمر و... ) كه رعايت آنها خود زمينه اى قوى براى دورى از گناه و زشتى است. آرى كسى كه لباس سفيد بپوشد، طبيعى است كه روى زمينِ آلوده و كثيف نمى نشيند.
د- اين بازدارندگي بواسطه شكل گرفتن ملكه پرهيز از فحشاء و منكر در انسان مي باشد
علامه طباطبايي در تفسير اين آيه بيان داشته: ( از آنجا كه ) نماز مشتمل است بر ذكر خدا، و اين ذكر، اولا ايمان به وحدانيت خداى تعالى، و رسالت و جزاى روز قيامت را به نمازگزار تلقين مىكند، و به او مىگويد كه خداى خود را با اخلاص در عبادت مخاطب قرار داده و از او استعانت بنما، و درخواست كن كه تو را به سوى صراط مستقيم هدايت نموده، و از ضلالت و غضبش به او پناه ببر.
و ثانيا او را وادار مىكند بر اينكه با روح و بدن خود متوجه ساحت عظمت و كبريايى خدا شده، پروردگار خود را با حمد و ثنا و تسبيح و تكبير ياد آورد، و در آخر بر خود و هم مسلكان خود و بر همه بندگان صالح سلام بفرستد.
علاوه بر اين او را وادار مىكند به اينكه از حدث (كه نوعى آلودگى روحى است)، و از خبث يعنى آلودگى بدن و جامه، خود را پاك كند، و نيز از اينكه لباس و مكان نمازش غصبى باشد، بپرهيزد، و رو به سوى خانه پروردگارش بايستد.
پس اگر انسان مدتى كوتاه بر نماز خود پايدارى كند، و در انجام آن تا حدى نيت صادق داشته باشد، اين ادامه در مدت كوتاه به طور مسلم باعث مىشود كه ملكه پرهيز از فحشاء و منكر در او پيدا شود، به طورى كه اگر فرضا آدمى شخصى را موكل بر خود كند، كه دائما ناظر بر احوالش باشد، و او را آن چنان تربيت كند كه اين ملكه در او پيدا شود و به زيور ادب عبوديت آراسته گردد، قطعا تربيت او مؤثرتر از تربيت نماز نيست، و به بيش از آنچه كه نماز او را دستور مىدهد دستور نخواهد داد، و به بيش از آن مقدار كه نماز به رياضت وادارش مىكند وادار نخواهد كرد.
■ با توجه به اینکه در مورد نماز اول وقت تأکید شده است، آیا انجام سخنرانی و مراسم جشن بین دو نماز –که باعث از بین رفتن فضیلت اول وقت میشود- مجاز خواهد بود؟
برای دستیابی به پاسخی جامع و متناسب با پرسش، لازم است به چند پرسش پاسخ دهیم.
1. وقت فضیلت نمازهای عصر و عشاء که پس از سخنرانیهای بعد از نماز ظهر و مغرب قرار میگیرند چه وقت است؟ و آیا با سخنرانی بین دو نماز وقت فضیلت آن از دست میرود؟
2. آیا با ا ...
■ نماز خواندن هایم از سرعادت شده است. چه کنم؟
ارتباط پیدا کردن با معانی اذکار و دعاها و حضور قلب در عبادت، از یکنواخت شدن عبادت جلوگیری میکند.
برای پیدا کردن نشاط در عبادت چند راهکار به شما پیشنهاد میشود:
1. چشم پوشی از نگاه حرام:
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص النَّظَرُ سَهْمٌ مَسْمُومٌ مِنْ ...
■ در کجای قرآن آمده اگر نتوانیم وضو بگیریم باید تیمم کنیم؟
در آیه 43 سوره نساء و آیه 6 سوره مائده آمده است که یک مورد آن را ذکر می کنیم:
«... و اگر بيمار يا در سفر بوديد، يا يكى از شما از جاى گودى (كنايه از قضاى حاجت) آمد، يا تماسى با زنان داشتيد و آب نيافتيد، پس بر زمين (و خاك) پاك و دلپسندى تيمّم كنيد، ...