پاسخ: در پاسخ به بخش اول سوال بايد بگوئيم كه: وسواس از قديمي ترين اختلالات شناخته شده رواني است كه بين مردم از شيوع نسبتا بالايي برخوردار است. اين بيماري به لحاظ عوامل آن بسيار پيچيده و متنوع است و درمان آن ممكن است، ولي نيز دشوار مي نمايد، مگر اينكه شخص مبتلا واقعا بخواهد علاج شود و به روش درماني آن پاسخ صحيح دهد.
اين بيماري از آن جهت كه هم به عنوان يك بيماري روان تني شناخته شده است و هم زمينه ساز بسياري از انحراف هاي ديني در انسان است، داراي روشهاي درماني متعدد است؛ مانند درمان دارويي، مشاوره و درمان رواني و توصيه هاي ديني.
براي مبارزه با اين بيماري برخي از روشهاي كلي وجود دارد كه در اين قسمت به آنها اشاره مي نماييم.
مهمترين و مؤثرترين راه درمان وسواس، بي توجهي به پيام هاي آن و عدم پاسخ دهي عملي به آن است. اين بيماري در صورتي ادامه مي يابد و تشديد مي شود كه به نداهاي دروني آن كه مبتني بر تكرار عمل، يا دقت بي مورد و يا قضاوت غير منطقي و افراطي نسبت به امور است، پاسخ دهي عملي شود. براي مقابله با اين حالت بهترين راه بي اعتنايي به اين پيامها و ترتيب اثر ندادن به آنها است. اگر مدتي اين روش عملي شود، به طور قطع از شدت ابتلا به آن كاسته خواهد شد.
یکی دیگر از روش ها تقابل به ضد می باشد، مثلا براي كساني كه از آلودگي و نجاست هراس دارند و اين هراس منشا اضطراب و وسواس در آنها شده است، آلوده سازي عمدي شخص توسط خود او يا ديگران، از راههاي درمان و رفع حساسيت به اين امر است. اگر اين روش با تكرار تحمل شود به طور قطع موثر خواهد بود.
البته بيماري وسواس چون داراي ريشه هاي هورموني است و با فعاليت هاي هورموني بدن نيز در ارتباط است، پزشكان با تجويز داروهايي سعي مي نمايند فعاليت هاي هورموني بدن را متعادل سازند و از اين طريق كمك مي كنند تا فرد بتواند راحت تر با اين مشكل طرف شود و آن را از خويش براند.
در برخی روایات از وسواس به عنوان وسوسه اي از سوي شيطان یاد شده است. به عنوان مثال نزد امام صادق (ع) شخصي را به عقل و درايت نام بردند و گفتند او وسواس دارد، حضرت فرمود: چگونه عاقل است كه شيطان را اطاعت مي كند؟
از همين رو به خدا توكل نموده و به خودتان تلقين كنيد كه«وسواس» يك نوع كار شيطانى است و بايد هر چه زودتر دست از آن بردارم.
در پايان براي رفع اين مشكل توصيه مي كنيم كه
اولا: مسائل شرعي را طبق رساله مرجع تقليد خود به نحو صحيح فراگرفته و دقيقا بر اساس آنچه ذكر گرديده عمل نمائيد.
ثانيا: كتابهايي كه در اين زمينه به نگارش در آمده را مطالعه مانند«شناخت و درمان وسوسه و وسواس» نوشته محمود ارگانى بهبهانى از انتشارات مجمع ذخاير اسلامى.« وسواس و درمان آن» نوشته آيه الله مظاهرى.
ثالثا: پيامدهاي منفي اين بيماري را با خود يادآوري نمائيد؛ مانند از بين رفتن تمركز فكرى و اختلال در امور زندگى و بازماندن از انجام تكاليف شرعى
خوب است بدانيد خوشبختانه از سوي معصومين عليهم السلام در اين زمينه دستورالعمل هايي ذكر گرديده كه به دو نمونه از آنها اشاره مي نمائيم:
مردى خدمت رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله رسيد و عرض كرد يا رسول اللَّه به شما از بلاى وسوسه كه در نماز بدان گرفتار گشته‏ام شكايت مى‏كنم تا آنجاست كه بيشتر اوقات نمى‏فهمم چند ركعت خوانده‏ام، زياد خوانده‏ام يا كم. حضرت فرمود: هر گاه خواستى وارد نماز شوى انگشت سبّابه دست راست خود را بر ران چپ خود بگذار و فشار ده و بگو:« بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ تَوَكَّلْتُ عَلَى اللَّهِ أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِيعِ الْعَلِيمِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ» (از خداوند و از نام او يارى ميجويم، و بخداوند توكّل ميكنم و پناه ميبرم به خدائى كه شنوا و دانا است از شرّ شيطان رانده‏شده درگاه الهى) پس (چون‏ اين كلمات را بگوئى) شيطان را ميكشى و زجرش ميكنى و از خود ميرانى.»
در روايت ديگري پيامبر خدا ( صل الله عليه و آله ) براي در امان ماندن از وسواس به حضرت علي عليه السلام خواندن آيه 45 و 46 سوره اسرا را توصيه فرمودند:« إِذا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ جَعَلْنا بَيْنَكَ وَ بَيْنَ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ حِجاباً مَسْتُوراً وَ جَعَلْنا عَلى‏ قُلُوبِهِمْ أَكِنَّةً أَنْ يَفْقَهُوهُ وَ فِي آذانِهِمْ وَقْراً وَ إِذا ذَكَرْتَ رَبَّكَ فِي الْقُرْآنِ وَحْدَهُ وَلَّوْا عَلى‏ أَدْبارِهِمْ نُفُورا»