■ با توجه به آيه 101 سوره نساء«... فليس عليکم جناح أن تقصروا من الصلوه ان خفتم أن يفتنکم الذين کفروا...» آيا حکم اين نيست که در سفر، در صورت ترس از آسيب کفار(دشمن) مي توان نماز را شکسته خواند؟ و در آيه 103 سوره نساء«... فاذا اطماننتم فاقيموا الصلوه...» آيا منظور اين نيست که پس از اينکه در سفر و از خوف دشمن نماز را شکسته خوانديد، پس از اينکه رفع خطر شد، نماز را کامل بخوانيد؟ خواهشمندم اين مسئله را برايم تبيين کنيد.
پاسخ: از مجموع آيات ياد شده استفاده مى‌شود كه شكسته خواندن نماز در سفر مبتنى و معلق بر خوف از دشمن نيست، زيرا اولاً: ابتداى آيه دارد كه: (وَإِذَا ضَرَبْتُمْ فِى الاَْرْضِ...). اين قسمت آيه صورت مسافرت‌هاى عادى و معمولى را در نظر دارد نه فقط صورت خوف را. بعلاوه نماز خوف در دو آيه بعد به طور جداگانه و با احكام خاص خودش بيان شده است. نماز خوف با نماز قصر در سفر متفاوت است. روايات متعددى كه اهل سنّت و شيعه در نماز قصر نقل كرده‌اند نيز اين عموميّت را تأييد مى‌كند و ممكن است مقيد ساختن حكم قصر به مسئله خوف از اين جهت باشد كه اين قيد ناظر به وضع مسلمانان در آغاز اسلام است و به اصطلاح اين قيد غالبى است و در جاى خودش (علم اصول) اين مطلب اثبات شده كه چنين قيودى مفهوم ]ندارد و اين‌گونه نيست كه اگر اين قيد نباشد حكم هم نباشد و يا از اين جهت باشد كه بعضى از مفسران معتقدند كه مسئله نماز قصر نخست به هنگام خوف تشريع شده، سپس اين حكم توسعه پيدا كرده و يا اين تعلق حكم قصر به خوف به سبب تأكيد باشد، يعنى نماز قصر براى مسافر همه جا لازم است، ولى به هنگام خوف تأكيد بيشترى دارد.
در هر حال شكى نيست كه با توجه به تفسير آيه در روايات فراوانى آمده كه نماز مسافر اختصاص به صورت خوف ندارد؛ از آن جمله:
1. در تهذيب باسناد خود از زراره روايت مى‌كند كه گفت: از حضرت باقر(عليه السلام)سؤال كردم درباره نماز خوف و نماز مسافر كه هر دو شكسته هستند؟ فرمود: آرى نماز خوف براى قصر سزاوارتراست از نماز مسافر كه بدون خوف است.
2. در تفسير الدّر‌المنثور است كه ابن شيبه، عبد بن حميد، احمد، مسلم، ابوداود، ترمذى، نسائى، ابن ماجه و... در ناسخ و ابن جبان از يعلى بن اميه روايت كرده‌اند كه گفت از عمر بن الخطاب سؤال كردم خدا مى‌فرمايد: ليس عليكم... ان خفتم... يعنى اگر از فتنه انگيزى كافران مى‌ترسيد عيبى ندارد كه قصر بخوانيد، در حالى‌كه مردم در امن به سر مى‌برند (باز هم قصر بخوانند) عمر به من گفت: من از همين مطلبى كه تو تعجب كرده‌اى تعجب كردم و از رسول الله(صلى الله عليه وآله)سؤال كردم حضرت فرمود: صدقه‌اى است كه خدا به شما داده، شما هم صدقه خدا را قبول كنيد و يا اينكه از ابن عباس روايت كرده‌اند (در همان تفسير) كه مى‌گويد: بين مكه و مدينه در حالى‌كه ايمن بوديم... با پيغمبر(صلى الله عليه وآله)نماز را دو ركعتى خوانديم .
امام باقر(عليه السلام) مى‌فرمايد: شكسته خواندن نماز در سفر واجب است؛ همان‌گونه كه تمام خواندن آن در وطن واجب است .
■ خيلي دوست دارم از حالات چهارده معصوم عليهم السلام در موقع نماز بدانم و اينكه آنها تا چه اندازه به نماز اهميت مي دادند؟
روايات و نقل هاي تاريخي كه بيانگر جايگاه و اهميت نماز در سيره معصومين عليهم السلام مي باشد بسيار مي باشد كه به دليل گستردگي آنها تنها به تعداد معدودي اشاره مي نمائيم.
يك – نماز رسول خدا صل الله عليه و آله
حضرت رسول صل الله عليه و آله چنان به نماز ...
■ دوستي دارم كه نماز را ترك كرده. او در توجيه كارش مي گويد حديثي از اميرالمؤمنين علي(ع) داريم كه فرموده:«اگر يک لحظه حضور قلب در نماز نداشته باشم، نماز نمي خوانم.» مي خواستم سوال کنم، آيا در کتب روايي معتبر ما چنين حديثي نقل شده است؟
اولا: پس از بررسي منابع روايي به چنين روايتي دست نيافتيم و اين جمله نه تنها از حضرت علي ( عليه السلام ) بلكه از هيچيك از معصومين (عليهم السلام ) نقل نگرديده است.
ثانيا: يكي از صفات معصومين ( عليهم السلام ) همان عصمت آنها از خطا، اشتباه، نسيان و دوري ...
■ برای کسی که در خواندن نماز و گرفتن روزه تنبلی می کند، چه پیشهادی دارید؟
ما هرگز از يک شيء مجهول لذت نمي بريم و اشتياقي به آن پيدا نميکنيم و تا آن را نشناسيم نمي توانيم بدان ابراز علاقه يا نفرت کنيم.
پس هر چه معرفت و آگاهيمان به امري بيشتر شود نفرت يا محبت ما نسبت به آن بيشتر خواهد شد. با اين حساب ما هر چه معبود را بهتر ...
