■ در بررسي هايي که بنده انجام دادم، مشاهده کردم بر اساس آيه 130 سوره طه اوقات نماز طور ديگري شرح داده شده و منابع روايي شيعه و به خصوص در نامه اي از حضرت علي(ع) به فرماندار مصر، اوقات نمازهاي يوميه مطابق آنچه امروزه اهل تسنن انجام مي دهند به صورت جداگانه بيان شده و حتي حضرت در نامه مذکور( که در نهج البلاغه آمده است) بيان مي دارند که نمازها را در اين اوقات به جماعت برگزار نماييد. بنابر اين چگونه مراجع تقليد و عموم شيعه نمازهاي پنج گانه را به صورت جدا از هم نمي خوانند و مثلا نماز ظهر و عصر را با هم مي خوانند؟
پاسخ: گرچه بنا به نظر تمامي فقهاي شيعه خواندن نماز در پنج نوبت (ظهر، عصر، مغرب، عشاء و صبح) امرى مستحب و بهره مندى از ثواب اول وقت و فضيلت وقت خاص را به دنبال دارد؛ ولى خواندن نماز در سه وعده نيز با آيات قرآن كريم تعارض ندارد.
اصولاً آياتى كه با صراحت به اوقات نماز اشاره دارد در هيچ كدام به جزئيات به طور كامل و پنج وعده بودن تصريح نشده است. خداوند متعال مىفرمايد:«اَقِمِ الصَّلوةَ لِدُلوكِ الشَّمسِ اِلى غَسَقِ الَّيلِ وقُرءانَ الفَجرِ اِنَّ قُرءانَ الفَجرِ كانَ مَشهودا» ؛« نماز را از زوال خورشيد(هنگام ظهر) تا نهايت تاريكى شب[ نيمه شب] برپا دار؛ و همچنين قرآن فجر[ نماز صبح] را؛ چرا كه قرآن فجر، مشهود(فرشتگان شب و روز) است!.»
در جايى ديگر مىفرمايد:«واَقِمِ الصَّلوةَ طَرَفَىِ النَّهارِ وزُلَفـًا مِنَ الَّيلِ اِنَّ الحَسَنـتِ يُذهِبنَ السَّيِّـاتِ ذلِكَ ذِكرى لِلذّاكِرين» ؛«نماز را در دو طرف روز و اوائل شب برپادار، چرا كه حسنات، سيئات ]و آثار آنهارا[ بر طرف مىسازند، اين تذكرى است براى آنهاكه اهل تذكرند.»
بنابراين، در آيات مذكور كه درباره اوقات نماز مىباشد، به پنج وعده بودن نماز، تصريحى نشده است، تا با سنت پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) (نماز در سه وعده) تعارضى داشته باشد.
در مورد آيه« فَاصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِها وَ مِنْ آناءِ اللَّيْلِ فَسَبِّحْ وَ أَطْرافَ النَّهارِ...» ؛« در برابر آنچه آنها مي گويند صابر وشكيبا باش،قبل از طلوع آفتاب وپيش از غروب آن،وهمچنين در اثناء شب واطراف روز تسبيح وحمد پروردگارت را بجا آور..» كه به صراحت از نماز سخن به ميان نيامده بين مفسران گفتگو است كه منظورحمد وتسبيح مطلق است ويا اشاره به نمازهاي پنجگانه دارد.جمعي معتقدند كه مقصود حمد وتسبيح مطلق است،در حالي كه گروهي ديگر آنرا اشاره به نمازهاي پنجگانه مي دانند و برخي نيزاحتمال داده اند كه آيه شريفه اشاره به ذكرهاي مخصوصي باشد كه در روايات اسلامي در اين ساعات مخصوص وارد شده است.در هر صورت اين تفسيرها با هم منافاتي ندارند واگر مقصود نمازهاي پنجگانه هم باشد،با روش معمول شيعيان سازگار است.
با توجه به مطالب گفته شده معلوم مي شود جزئيات اوقات نمازهاى پنجگانه، در قرآن بيان نشده؛ بلكه بيان جزئيات و شرح آن به پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) و امامان معصوم(عليهم السلام) سپرده شده است؛ به همين جهت آيات قرآن در كنار رواياتى كه از آن بزرگواران به دست ما مىرسد، زمان نمازهاى پنج گانه را به طور دقيق مشخص مىكند.
فقهاي شيعه نيز به پيروي از احاديثي که از عمل پيامبر حکايت مي کند و از رواياتي که از پيشوايان بزرگ اسلام رسيده است و به پيروي از ظواهر آيات قرآني، در تمام اعصار اسلامي، تفريق ميان نمازها را مستحب دانسته و مي فرمايند: فاصله انداختن ميان نمازها و اقامه هر نمازي در وقت فضيلت خود مستحب و افضل است و در عين حال مي توان اين مستحب را ترک نمود و نمازها را جمع خواند.
اما در خصوص كلام حضرت علي عليه السلام نيز بايد گفت كه در منابع روايي شيعه رواياتي نيز در خصوص استحباب اين امر نقل شده و کلام حضرت امام علي بن ابيطالب (ع) در نامه 52 نهج البلاغه نيز تبيين اوقات فضيلت نمازهاي يوميه و تأکيد بر امري مستحب و يکي از سنن پيامبر اکرم (ص) دارد و دلالتي بر وجوب و الزام و حتميت ندارد.
■ آیا رعایت قبله در نمازهای مستحبی مثل نماز شب واجب است؟ آیا می شود نماز مستحبی را بدون رعایت قبله خواند؟
نماز نافله هم باید به طرف قبله خوانده شود، مگر اینکه در حال حرکت ـ راه رفتن یا سواره ـ خوانده شود، که رعایت قبله لازم نیست.
استفتائات امام خامنه ای ...
■ هنگام مفقود شدن مهر در صف نماز جماعت چه باید کرد؟
یکى از زیباترین جلوههاى ارتباط با خدا نماز است. شاید برای هر فردی در اقامه نماز چه به تنهایی و چه به صورت جماعت این مشکل پیش بیایید که هنگام رفتن به سجده، مهر مفقود شود. پاسخ مراجع عظام تقلید را در ادامه در خصوص این موضوع بخوانید:
مراجع عظام تقلی ...
حمدالله حقیقی پیام
- دانش پژوه :
#648
12:43:03 - 1395/11/20
دلیل جمع خواندن نماز ها در استدلال فوق ضعیف است و منقح نشده است.