■ شرايط قبولي نماز را شرح دهيد؟
پاسخ: به طور كلي قبولي عبادات به خصوص نماز مراحل بلكه شرايطي دارد. زيرا
گاهي عبادت صحيح است ولي رشد آور نيست مثل دارويي كه شفابخش نيست.
در آيات و روايات شرايط و مراحل قبولي عبادات شش چيز ذكر شده كه
عبارتند از: 1- شرط اعتقادي; 2- شرط ولائي; 3- شرط اخلاقي; 4- شرط
اقتصادي; 5- شرط اجتماعي; 6- شرط بهداشتي.
1- شرط اعتقادي: نمازگزار بايد ايمان به خدا داشته باشد. قرآن در سوره
نحل آيه 97 ميفرمايد ((عمل صالح از زن و مرد با ايمان است كه موجب زندگي پاك ميشود)) و در سوره مائده آيه 93 ميفرمايد: ((نداشتن ايمان مايه ثباتي اعمال است))
2- شرط ولائي: يعني برخورداري ازولايت و رهبري صحيح و آسماني همچون امام علي بن ابي طالب(ع) و فرزندان آن حضرت كه همه بندگان خدا و بندگيها، نماز، حج و جهاد را در مسير الهي قرار ميدهد و به آنها جهت شايسته ميبخشد. در حديث است كه امام باقر(ع) فرمود: ((كسي كه به خدا ايمان دارد و عبادتهاي طاقت فرسا انجام ميدهد ولي امام لايقي از طرف خدا ندارد تلاش بيفايده است.)) (وسائل ج 1، ص 90)
3- شرط اخلاقي(تقوا): خدا تنها از اهل تقوا ميپذيرد مثل داستان فرزندان حضرت آدم كه هر دو قرباني كردند; ولي قرباني يكي پذيرفته شده و يگري نه.
4- شرط اقتصادي: اداي حق مردم; اداي حقوق محرومان در درجهاي از اهميت است كه گاهي قبولي عبادت بستگي به آن دارد. پرداختن زكات با داشتن درآمد مشروع از اين نمونههاست. امام رضا(ع) فرمودند: ((هر كسي نماز بخواند ولي زكات نپردازد نمازش قبول نميشود.)) (بحار ج 96 ص 12)
5- شرط اجتماعي: خيرخواهي نسبت به ديگران، حفظ پيوندهاي اجتماعي و اخوت ميان مسلمانان و روابط شايسته و نيكو ميان پيروان اسلام حايز اهميت است.
6- شرط خانوادگي: خوشرفتاري در امور خانوادگي و رعايت حقوق متقابل زن و شوهر، فرزند و پدر و نيز همسايگان را چنان مهم دانسته كه بيتوجهي به آنها گاهي باعث بطلان عبادات ميگردد. در اين زمينه امام صادق(ع) فرمود: ((نماز فرزنداني كه با خشم به پدر و مادر خود نگاه ميكنند قبول نميشود گرچه والدين، نسبت به آنان كوتاهي و ظلمي كرده باشند)) (اصول كافي، ج 2ص 349)
همچنين پيامبر اسلام(ص) فرمود: ((هر كس زن بد رفتار و اذيت كنندهاي داشته باشد، خداوند نماز و كارهاي نيك آن زن را نميپذيرد، مرد نيز چنين است.)) (وسائل ج 14، ص 116)
آري وقتي ما از نردبان نماز به معراج ميرويم كه پايه هاي آن روي زمين محكمي باشد; ولي اگر روي يخ لغزنده يا زمين سست قرار داده شود بالا رفتن را مشكل يا غير ممكن ميسازد. پس قبولي عبادات به خصوص نماز با شرايط ومراحل ذكر شده امكانپذير است.
■
اذکار سبعه که سفارش شده است بعد از نماز صبح خوانده شود، چیست و چه اثراتی دارد؟
گفته می‌شود که برخی از بزرگان معاصر، به خواندن اذکاری به نام «اذکار سبعه» و یا «ذکرهای هفت‌گانه» توصیه کرده‌اند:
1. بسمله، یعنی گفتن «بسم الله الرحمن الرحیم»،[1]
2. حوقله، یعنی گفتن: «لا حول و لا قوه الا بالله»،[2]
3. تسبیح، یعنی گفتن «سبحان‌الله»،[3]
4. تحمید، یعنی گفتن «الحمدلله»،
5. تکبیر، یعنی گفتن «الله‌اکبر»،[4]
6. تهلیل، یعنی گفتن «لا اله ...
■ با توجه به اين‌كه اسلام به صله‌رحم، اهميت فراوانى داده است، حكم نماز و روزه خويشانى كه چندين سال هم‌ديگر را در اثر اختلافات خانوادگى نمى‌بينند چگونه است؟
* در قرآن و روايات، قطع رحم ـ كه ممكن است در اثر قهر كردن باشد ـ بسيار مذمت شده و اين افراد مورد لعنت خدا قرار مى‌گيرند: (فَهَلْ عَسَيْتُمْ إِن تَوَلَّيْتُمْ أَن تُفْسِدُواْ فِى الاْرْضِ وَتُقَطِّعُواْ أَرْحَامَكُمْ * أُوْلَـئِكَ الَّذِينَ لَعَنَهُمُ ...
■ با این که خداوند مکان و جهت خاصی ندارد، چرا باید به سمت قبله نماز خواند؟
پاسخ اول:
«به سبب آن که رو به سمت خانه خدا کردنِ ظواهرِ بدن انسان، مقدمه و وسیله و محرکی است برای روی کردن بواطن انسان به سوی جهت واحدی که همان خانه خدا باشد؛ همین امر باعث می شود که قلب انسان از حالت التفات به جهات مختلف خارج شود و تنها به یک سمت ...
