■ خواندن نماز با لحن چه حکمی دارد؟
پاسخ: «لَحْن» مصدر است، جمع آن «أَلْحَان» و «لُحُون» میباشد.[1] گاهی «لحن» به سخن و کلام نسبت داده میشود و گاهی به صداها. هر گاه «لحن» به کلام و سخن نسبت داده شود در بیشتر موارد به معناى بر گرداندن ظاهر کلام از قاعده ادبی و غلط ادا کردن کلام از حیث اعراب و بنا است. بدیهی است که این نوع از لحن مذموم و ناپسند باشد. «لحن» در برخی موارد نیز به معنای بیان کردن کلام به کنایه و تعریض و فحوى است، و این در نزد اکثر ادباء از جهت بلاغت ممدوح است.[2] اما هر گاه «لحن» به صدا نسبت داده شود به معنای آهنگهای مختلف،[3] و خروج صدا از میزان متعارف در طرب انگیزی و آواز خوش میباشد.[4]
پیامبر اسلام(ص) فرمود: «اقْرَءُوا الْقُرْآنَ بِأَلْحَانِ الْعَرَبِ وَ أَصْوَاتِهَا وَ إِیَّاکُمْ وَ لُحُونَ أَهْلِ الْفِسْقِ وَ أَهْلِ الْکَبَائِرِ»؛[5] قرآن را با لحنها و آواز عرب بخوانید، و از لحن فاسقان و گنهکاران دورى کنید.
در روایتی دیگر فرمود: «زَیِّنُوا الْقُرْآنَ بِأَصْوَاتِکُمْ فَإِنَّ الصَّوْتَ الْحَسَنَ یَزِیدُ الْقُرْآنَ حُسْناً»؛[6] قرآن را با صداهایتان زینت ببخشید؛ زیرا صدای نیکو به نیکویی قرآن میافزاید.
همچنین فرمودند: «أَنَّ لِکُلِّ شَیْءٍ حِلْیَةً وَ حِلْیَةُ الْقُرْآنِ الصَّوْتُ الْحَسَنُ»؛[7] برای هر چیزی زینتی است و زینت قرآن صدای زیبا است.
علاوه بر سفارش به خواندن قرآن با لحن و آواز خوش در خود قرآن سفارش به ترتیل خواندن آن شده و پروردگار متعال میفرماید: «وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتیلاً»؛[8] و قرآن را با ترتیل (شمرده و آرام و با ترتیب) تلاوت کن.
بنابر این خواندن قرآن با صدای نیکو و لحنی آهنگین همراه با ترتیل، ممدوح و حتی دارای استحباب مؤکد است. و چون نماز نیز مشتمل بر سورههایی از قرآن است آهنگین خواندن آن با لحن و آواز خوش همراه با ترتیل، مشمول آیه و روایات ذکر شده میشود. علاوه بر این، در خصوص نماز نیز در روایات آمده است: «امام صادق(ع) هنگام خواندن نماز، حمد و سوره و حتی ذکر رکوع و سجود را به ترتیل میخواندند».[9]
از اینرو، فقها حکم به استحباب ترتیل در قرائت و ذکرهای نماز[10]نمودند و همچنین خواندن نماز با آواز خوش را تا جایی که به غنا نرسد، نیز مستحب میدانند.[11]
[1]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 13، ص 379، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، 1414ق؛ بیتا.
[2]. حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق، داودی، صفوان عدنان، ص 738، بیروت دارالعلم الدار الشامیة، چاپ اول، 1412ق.
[3]. فرهنگ ابجدى، همان.
[4]. مصطفوى، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 10، ص 178، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360 ش.
[5]. کلینى، محمد، کافی، محقق، مصحح، غفارى، على اکبر، آخوندى، محمد، ج 2، ص 614، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[6]. شعیری، محمد بن محمد، جامع الأخبار، ص 49، نجف، مطبعة حیدریة، چاپ اول، بیتا.
[7]. همان.
[8]. مزّمّل، 4.
[9]. ابن بابویه، محمد بن على، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفارى، على اکبر، ج 1، ص 300 - 301، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ دوم، 1413ق.
[10]. جمعى از پژوهشگران زیر نظر شاهرودى، سید محمود هاشمى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، ج 2، ص 444، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت(ع)، قم، چاپ اول، 1426 ق.
[11]. فیاض کابلى، محمد اسحاق، رساله توضیح المسائل، ص 160، قم، مجلسى، چاپ اول، 1426ق؛ بهجت، محمد تقى، جامع المسائل، ج 1، ص 372، قم، دفتر معظمله، چاپ دوم، 1426ق.
■ چرا ما شيعيان در نماز باید دستهايمان صاف و به سمت پایین باشد و مانند اهل تسنن دست بسته نماز نمي خوانيم؟ سنت پيامبر (صل الله علیه و آله) چه بود؟
دلايل مختلفي وجود دارد مبني بر اينكه دست بسته خواندن نماز- كه در اصطلاح فقهي تكفير و تكتيف ناميده مي شود- شيوه پيامبر خدا ( صل الله عليه و آله ) نبوده و بعد از ايشان به وجود آمده است.
در متون اهل سنت آمده است:«ابو حميد ساعدي صحابي بزرگ براي گروهي از ...
■ وقتی نماز، ما را از گناه باز نمیدارد، چه فایده¬ای دارد که بخوانیم یا نخوانیم؟
از شرایط قبولی نماز، دوری از گناه است و ارتکاب گناه با روح نماز سازگاری ندارد و اثر آن را کم می¬کند؛ اما آیا فرد گناهكاری که نمازش را هم میخواند حال و روز بهتری در دنیا و آخرت دارد یا گناهکاری که نمازش را ترک میکند؟
بدون شك نماز در همین فرد آلود ...
■ اگر بر نمازگزار نماز احتیاط واجب شده باشد، اما آنرا فراموش کرده و بعد از مدتی یادش آید، وظیفهاش چیست؟
نماز احتیاط در برخی موارد که نمازگزار دچار شک در رکعات شود، بر او واجب میگردد،[1] که وقت خواندن آن بلافاصله پس از نمازی است که در آن شک کرده است؛ پس اگر فاصلهای که نماز احتیاط را فراموش کرده به قدری کم باشد که صورت نماز بهم نخورد، باید نماز احتیاط ...