■ چرا در نماز جماعت مأموم حمد و سوره را قرائت نمي كند؟
پاسخ: درباره چرایی این امر به دو موضوع می توان به چند نکته اشاره کرد:
1- یکی از اسرار نماز جماعت تبعیت از امام است که نوعی تمرین ولایت مداری و اتحاد بر تبعیت از امام عادل است.
2- نماز جماعت كه به صورت گروهى برگزار مىشود، يك نفر امام و ديگران تابع و پيرو او هستند. در قرآن مىخوانيم:« وَ إِذا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ » ؛«و چون قرآن خوانده مىشود، گوش بدان فرا دهيد و خاموش مانيد، اميد كه بر شما رحمت آيد.» واژه«أنصتوا» از ماده«انصات»، به معناى سكوت توأم با گوش دادن است. در برخى روايات نيز آمده است: هنگامى كه در نماز جماعت هستيد و امام جماعت مشغول قرائت قرآن (خواندن حمد و سوره) مىباشد، بر شما لازم است كه به او گوش داده و سكوت اختيار كنيد.
البته اين حكمت بيشتر با نمازهاى جهريه (نمازهايى كه بلند خوانده مىشوند، مانند نماز صبح و مغرب و عشا) سازگار است؛ از اين رو فقها فتوا دادهاند كه در همين نمازها چنانچه مأموم صداى امام جماعت را نشنود، مىتواند خود به قرائت بپردازد.
امّا در مورد نمازهاى اخفاتيه (نمازهايى كه آهسته خوانده مىشوند، مانند: ظهر و عصر) در روايات آمده است كه قرائت حمد و سوره همه مأمومين تنها به امام اختصاص يافته و بر عهده او است.
3- اگر بنا بود حمد و سوره را مأمومين بخوانند، سروصداى آنان در بين نمازها موجب اختلال در نظم جماعت و از بين رفتن تمركز و حضور قلب افراد در نماز مىگشت.
■ سجده سهو و نماز احتیاط را در کجای نماز و چگونه میخوانند؟
موارد وجوب سجده سهو:
به طور کلی، سجده سهو برای زیادی و نقصان (کاستی) غیر عمدى در نماز، واجب است؛ موارد وجوب سجده سهو به شرح زیر است:
1. آن که در بین نماز، سهواً حرف بزند؛
2. آن که یک سجده را فراموش کند؛
3. آن که در نماز چهار رک ...
■ آیا هنگام طلوع و غروب آفتاب و نیز در وسط روز نباید نماز مستحبّی خواند؟!
بنابر نقل برخی روایات، پیامبر خدا(ص) توصیه فرمود تا در برخی از اوقات نماز نخوانیم؛ مانند:
«... وَ نَهَى رَسُولُ اللَّهِ ص عَنِ الصَّلَاةَ عِنْدَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ عِنْدَ غُرُوبِهَا وَ عِنْدَ اسْتِوَائِهَا ...»؛[1] پیامبر(ص) از خواندن نماز در هنگا ...