■ منظور از اخلاص در نماز چیست؟ و از کجا بدانیم نمازی که می خوانیم خالصانه است؟
پاسخ: «اخلاص»، يكى از فضايل درونى مؤمنان و مردان الهى است كه مستلزم پاكى بىشائبه اعمال دينى و عبادتهاى خالصانه است و از هر گونه ريا و انگيزه غير الهى بدور می باشد.
نمازی كه مؤمن در برابر خدا انجام می دهد، قبل از هر چيز اقرار به يگانگى او است؛ يعنى، او را پروردگار مطلق شناختن و هيچ يك از آفريدهها را با او شريك ندانستن است. بنابراین منظور از اخلاص در نماز این است که انسان صرفا به خاطر خدا اقدام به اقامه نماز نموده و در نماز، تنها او را در نظر داشته باشد و هیچ چیز را در این عمل عبادی شریک خداوند قرار ندهد.
برخی از نشانه هایی که بوسیله آن می توان خالصانه بودن نماز را تشخیص داد بدین شرح می باشد
الف - عدم توقّع از ديگران
اگر كار براى خداست، انسان مخلص، چشمداشت تشكّر و قدردانى از غير خدا ندارد. اگر قدر نشناسى و ناسپاسى هم ديد، باز در عمل خويش ثابت قدم و استوار است. اين نشانه آن است كه براى خدا كار مىكند اما اگر کسی بواسطه نماز خواندش از دیگران توقع تعریف و تمجید و یا ارائه خدمتی داشته باشد این عمل با اخلاص سازگاری ندارد.
ب – عدم توقع پاداش از خداوند
نشانه دیگر اخلاص در نماز این است که انسان در ازای نمازی که می خواند توقع پاداش از خداوند نداشته باشد هر چند یقینا خداوند نماز وی را بی پاداش نمی گذارد.
امام صادق علیه السلام در این باره فرموده اند:« كمترين نشانه اخلاص آن است كه آدمي در اطاعت و عبادت حق، كوشا باشد، و براي عمل خود ارزشي قايل نباشد و خود را طلبكار خدا نداند، زيرا مي داند اگر خداوند آن گونه كه بايد از او مطالبه عبادت كند، از انجام آن ناتوان خواهد بود.»
ج - پشيمان نشدن
انسان مخلص، از كار نيكى كه كرده، پشيمان نمىشود. چون نزد خدا پاداشش محفوظ است و به وظيفه هم هر چه بوده عمل كرده است و اجر و ثواب را هم از او می گیرد.
اگر کسی خالصانه نمازش را بخواند اما در زندگی با مشکلات مواجه شود، پشيمانى ندارد. اگر در بروز مشکلات و سختی ها از نمازهایی که خوانده پشيمان شدد، پاى اخلاصش مىلنگد.
د- عدم تأثير استقبال يا بى اعتنايى
اين هم نشان ديگرى از اخلاص است. اين نباشد كه اگر نمازتان مورد ستايش واستقبال قرار مىگيرد، تشويق بهانجام آن شويد، واين نباشد كه چون كارتان با بىاعتنايى وبىمهرى مردم روبرو شود سست شويد. اگر كار براى خداست نبايد تشويق و استقبال يا بى اعتنايى و عدم قبول مردم در انسان مخلص مؤثر واقع شود.
و- يگانگى ظاهر و باطن
از نشانههاى ديگر خلوص، همگونى ظاهر و باطن است. عملش در ظاهر با نيّتش در باطن يكسان باشد. گندمنماى جو فروش نباشد، و همان باد كه نشان مىدهد،«بود» و«نمود»ش يكى باشد.
على عليه السلام فرموده است:«مَنْ لَمْ يَخْتَلِفْ سِرُّهُ وَ عَلانِيَتُهُ وَ فِعْلُهُ وَ مَقالَتُهُ، فَقَدْ اَدّىَ الاَمانَةَ وَاخْلَصَ الْعبادَة». كسى كه ظاهر و باطنش و نهان و آشكارش و رفتار و گفتارش با هم اختلاف نداشته باشد، او امانت الهى را ادا كرده و عبادت و بندگى را خالص ساخته است. نشانههاى ديگرى هم براى اخلاص وجود دارد كه به همين قدر، بسنده مىشود.
آنكه اخلاص دارد، نورانيتى در دل، توفيقى در عمل، پاداشى در دنيا و آخرت، عاقبت بخيرى و خوش نامى، محبوبيّت و نام نيك خواهد داشت. اين وعده الهى است كه پاداش نيكوكاران خالص و بندگان مخلص ضايع نمىشود .
■ كسي كه نمازهايش را برخي مواقع نمي خواند و قضايش را به جا مي آورد و در مورد مسئله ي نماز هم سست شده است و در انجام آن كوتاهي مي كند بايد براي برطرف شدن اين حالت چه كند؟
عبادت و بندگي خدا، نياز به زمينه و عواملي دارد. اگر اين عوامل نباشد و برعكس موانعي بر سر راه بندگي قرار گيرد انسان به تدريج از عبادت دلسرد شده و سستي و كسالت گريبانگير او خواهد شد. پس لازم است با مقداري دقت و مراقبت در اعمال خود علت تنبلي و كسالتتان ...
■ فلسفه وضو و غسل چیست؟
فلسفه وضو
پاسخ اول: در کتاب علل الشرایع و عیون اخبار الرضا از امام رضا ـ علیه السلام ـ نقل شده است که حضرت در آن، فلسفه وضو را چهار امر دانسته است:
1ـ «لأن یکون العبدُ طاهراً اذا قام بین یدی الجبّار عند مناجاته.»؛ «پاک بودن بنده هنگام ایستادن در ...
■ آیا کسی که خود را عادل نمیداند، میتواند جهت امام جماعت شدن اقدام نماید؟
در مسئله عدالت امام جماعت، همین که مأمومین امام را عادل بدانند کافی بوده و نماز امام و مأمومین صحیح است. ولی برخی از مراجع[1] در فرض سؤال که امام جماعت، خود را عادل نمیداند، تصدی امامت را برای او -بنابر احتیاط- جایز نمیدانند.
ضمائم:
پاسخ دفاتر ...