■ آیا در احادیث و روایات به تعداد رکعات نمازهای یومیه(روزانه) اشاره شده است؟
پاسخ: همانگونه که میدانید تمام اعمال عبادی انسان مستند به منابع متقن و مستدل از آیات، روایات و سیره معصومان(ع) است؛ لذا نماز به عنوان سرآمد اعمال عبادی به یقین از پشتوانه روایی برخوردار است. اما در ارتباط با نمازهای یومیه به صورت هفده رکعت به چند روایت اشاره میکنیم.
1. «سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (ع) یَقُولُ فِی حَدِیثٍ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَرَضَ الصَّلَاةَ رَکْعَتَیْنِ رَکْعَتَیْنِ عَشْرَ رَکَعَاتٍ فَأَضَافَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) إِلَى الرَّکْعَتَیْنِ رَکْعَتَیْنِ وَ إِلَى الْمَغْرِبِ رَکْعَةً فَصَارَتْ عَدِیلَ الْفَرِیضَةِ لَا یَجُوزُ تَرْکُهُنَّ إِلَّا فِی سَفَرٍ وَ أَفْرَدَ الرَّکْعَةَ فِی الْمَغْرِبِ فَتَرَکَهَا قَائِمَةً فِی السَّفَرِ وَ الْحَضَرِ فَأَجَازَ اللَّهُ لَهُ ذَلِکَ کُلَّهُ فَصَارَتِ الْفَرِیضَةُ سَبْعَ عَشْرَةَ رَکْعَة»؛[1] راوی میگوید از امام صادق(ع) شنیدم که میفرمود: خداى تعالی نمازهاى پنجگانه را دو رکعت دو رکعت واجب نمود تا ده رکعت شد. سپس رسول خدا(ص) به دو رکعت (ظهر، عصر و عشا) دو رکعت و به مغرب یک رکعت افزود، و این اضافات با واجب خداى تعالى همدوش گشت، به طورى که ترک آنها جز در سفر جایز نیست، و چون در نماز مغرب یک رکعت افزود، آنرا در سفر و حضر برجا گذاشت. خداوند تمام این اضافات پیغمبر را تجویز کرد و نمازهاى یومیه واجب، هفده رکعت شد.
2. «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) فِی حَدِیثٍ أَنَّ ذَا النَّمِرَةِ قَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ- أَخْبِرْنِی مَا فَرَضَ اللَّهُ عَلَیَّ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص- فَرَضَ اللَّهُ عَلَیْکَ سَبْعَ عَشْرَةَ رَکْعَةً فِی الْیَوْمِ وَ اللَّیْلَة»؛[2] راوی از امام صادق(ع) نقل مىکند: ذو النمره،[3] به پیامبر اسلام(ص) گفت اى رسول خدا! به من بگو خداى عزّ و جلّ بر من چه چیزی واجب کرده است؟ پیامبر اکرم(ص) فرمود: خداوند هفده رکعت نماز در شبانه روز بر تو واجب کرده است.
3. «عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ الرِّضَا (ع) فِی کِتَابِهِ إِلَى الْمَأْمُونِ قَالَ: وَ الصَّلَاةُ الْفَرِیضَةُ الظُّهْرُ أَرْبَعُ رَکَعَاتٍ وَ الْعَصْرُ أَرْبَعُ رَکَعَاتٍ وَ الْمَغْرِبُ ثَلَاثُ رَکَعَاتٍ وَ الْعِشَاءُ الْآخِرَةُ أَرْبَعُ رَکَعَاتٍ وَ الْغَدَاةُ رَکْعَتَانِ هَذِهِ سَبْعَ عَشْرَةَ رَکْعَةً...»؛[4] فضل بن شاذان میگوید امام رضا(ع) در نامهاش به مأمون نوشت؛ و نمازهایی که واجب است، عبارتاند از: ظهر چهار رکعت، عصر چهار رکعت، مغرب سه رکعت، عشاء چهار رکعت، و نماز صبح دو رکعت، که مجموع اینها هفده رکعت میشود.
[1]. حر عاملی، وسائل الشیعة، ج 4، ص 45، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ اول، 1409ق.
[2]. همان، ص 50.
[3]. در زمان پیامبر اکرم(ص) مردى بود که «ذو النمره» نامیده مىشد. او از زشتترین مردم بود و به سبب همین زشتى او را ذو النمره مىنامیدند. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 8، ص 336، دار الکتب الاسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.
[4]. ابن بابویه، محمد بن على، عیون أخبار الرضا علیه السلام، محقق، مصحح، لاجوردى، مهدى، ج 2، ص 123، نشر جهان، تهران، چاپ اول، 1378ق.
■ من به جای نماز قضای آیات، ادای آنرا خواندهام، آیا باید دوباره بخوانم؟
حضرت آیت الله العظمی امام خامنهای (مد ظله العالی):
موارد مختلف است به طور کلى اگر بعد از باز شدن خورشید و ماه بفهمید که تمام آن گرفته بوده، باید قضاى نماز آیات را بخوانید و خواندن نماز به صورت ادا کفایت نمیکند ولى نماز آیات براى زلزله و رعد و برق ...
■ بهترين شکل سلامي که بعد از خواندن نمازهاي يوميه به خدمت معصومين(عليهم السلام) گفته مي شود که به سه طرف گفته مي شود (به طرف كربلا، مرقد امام رضا(ع)، دگر بار به طرف قبله با سلام بر اهل قبرستان بقيع) به چه صورت است؟ آيا اين سلام در منبعي خاص بيان شده است؟
سلام هايي كه پس از پايان نماز مي خوانند نخست رو به طرف قبله به حضرت سيدالشهدا سلام داده مي شود ((السلام عليك يا ابا عبدالله، السلام عليك يابن رسول الله، السلام عليكم و رحمه الله بركاته )) و بعد رو به طرف خراسان به حضرت رضا سلام داده مي شود ((السلام ع ...
■ آیا در قرآن درباره تیمم هم مطلبی آمده است؟
بله ، در قرآن آمده است
«وَإِن کُنتُم مَّرْضَی أَوْ عَلَی سَفَرٍ أَوْجَآءَ أَحَدٌ مِّنکُم مِّنَ الْغَآئِطِ أَوْ لَـمَسْتُمُ النِّسَآءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَآءً فَتَیَمَّمُوا صَعِیدًا طَیِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِکُمْ وَأَیْدِیکُم مِّنْهُ؛
سوره مائده، ...