■ جملهی «سمع الله لمن حمده» که به عنوان ذکر بعد از رکوع گفته میشود، جملهای خبری است یا انشایی؟ (خدا ستایشها را میشنود، یا: خدایا! به ستایشها توجه کن)؟
پاسخ از طرف محمد دماوندی: حمد و ستایش خدا هم در شناخت خداوند دارای جایگاه ویژهای است و هم در تربیت انسان. به بیان دیگر، حمد خدا هم در شناخت توحید دارای نقش و جایگاه ویژه است، و هم در تربیت موحد.[1] به همین جهت در روایات به حمد و ستایش خدای متعال سفارش شده و برای آن آثاری بیان شده است:
مفضل از امام صادق(ع) درخواست نمود تا دعای جامعى(تمام و کاملى) به او بیاموزد. امام(ع) فرمود: خدا را حمد و ستایش کن، زیرا هیچ نمازگزارى نیست جز اینکه (آن زمان) براى تو دعا کند (زیرا هر نمازگزارى در نماز) میگوید: «سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ»، خداوند بشنود سخن کسى را که او را ستایش کند.[2]
شاید این پرسش در ارتباط با روایت مطرح شود که عبارت یاد شده، عبارتی خبری است و دعایی در آن وجود ندارد، پس چگونه امام(ع) اعلام میدارد که تمام نمازگزاران برای ستایشگر خدا دعا میکنند؟
در پاسخ باید گفت؛ اگرچه این عبارت، از لحاظ شکلی، جمله خبری است، اما نوعی دعا نیز در آن نهفته است؛ یعنی «إِلَهِی اسْمَعْ مَنْ حَمِدَک»، خدایا بشنو از کسی که ستایشت میکند. مواردی از این دست که جملهای خبری بیان شده، اما معنای انشاء و درخواست در آن نهفته است، در زبان عربی – و دیگر زبانها – فراوان است. از اینرو روایت یاد شده قابل درک و پذیرش خواهد بود.
مانند فردی که فرزندی را در حال آزار پدر و مادرش میبیند و به او میگوید که «عاق والدین عاقبت به خیر نخواهد شد» که در این جمله خبری، جمله انشایی دیگری نهفته است که پدر و مادرت را آزار مده!
[1]. «حمد و تسبیح»، 9821؛ «تفاوت میان حمد، مدح و شکر»، 18086؛ «نقش حمد و ستایش خدا در تکامل انسان»، 44034؛ «جایگاه حمد در معارف دینی»، 74266.
[2]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 503، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
■ چگونه مي توانيم نماز را آن طور كه خدا مي خواهد بخوانيم؟
يك نماز كامل و مقبول درگاه حضرت حق علاوه بر شرايط صحت كه بايد داشته باشد، بايد شرايط كمال را هم داشته باشد و يكي از شرايط كمال حضور قلب است و حضور قلب داراي مراتب و درجات متفاوتي است كه كامل و كاملتر دارد.
مرتبه اول: نخستين مرحله حضور قلب اين اس ...
■ برای آنکه فرزند انسان صالح، سلامت و عاقبت بخیر شود، در قنوت نماز چه دعایی باید خواند؟
دعاهایی زیادی در مورد هدایت و عاقبت بخیری فرزندان وجود دارد، اما میتوان از ادعیه قرآنی در این مورد استفاده کرد که در اینجا به چند نمونه اشاره میشود:
1. «رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّیَّاتِنا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقین ...
■ با توجه به اینکه خداوند نیازی به نماز خواندن ما ندارد، پس چرا ما نماز می خوانیم؟
فلسفه خلقت انسان و دیگر موجودات(جنّ) این است که به کمال برسند. و کمال نهایی آنها در این است که به خدا نزدیک شوند و بندگی
حضرت حقّ را انجام دهند.
امام علی (ع) می فرماید:
نماز وسیله نزدیکی به خداوند متعال برای همه پرهیزکاران است. ...