■ جملهی «سمع الله لمن حمده» که به عنوان ذکر بعد از رکوع گفته میشود، جملهای خبری است یا انشایی؟ (خدا ستایشها را میشنود، یا: خدایا! به ستایشها توجه کن)؟
پاسخ از طرف محمد دماوندی: حمد و ستایش خدا هم در شناخت خداوند دارای جایگاه ویژهای است و هم در تربیت انسان. به بیان دیگر، حمد خدا هم در شناخت توحید دارای نقش و جایگاه ویژه است، و هم در تربیت موحد.[1] به همین جهت در روایات به حمد و ستایش خدای متعال سفارش شده و برای آن آثاری بیان شده است:
مفضل از امام صادق(ع) درخواست نمود تا دعای جامعى(تمام و کاملى) به او بیاموزد. امام(ع) فرمود: خدا را حمد و ستایش کن، زیرا هیچ نمازگزارى نیست جز اینکه (آن زمان) براى تو دعا کند (زیرا هر نمازگزارى در نماز) میگوید: «سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ»، خداوند بشنود سخن کسى را که او را ستایش کند.[2]
شاید این پرسش در ارتباط با روایت مطرح شود که عبارت یاد شده، عبارتی خبری است و دعایی در آن وجود ندارد، پس چگونه امام(ع) اعلام میدارد که تمام نمازگزاران برای ستایشگر خدا دعا میکنند؟
در پاسخ باید گفت؛ اگرچه این عبارت، از لحاظ شکلی، جمله خبری است، اما نوعی دعا نیز در آن نهفته است؛ یعنی «إِلَهِی اسْمَعْ مَنْ حَمِدَک»، خدایا بشنو از کسی که ستایشت میکند. مواردی از این دست که جملهای خبری بیان شده، اما معنای انشاء و درخواست در آن نهفته است، در زبان عربی – و دیگر زبانها – فراوان است. از اینرو روایت یاد شده قابل درک و پذیرش خواهد بود.
مانند فردی که فرزندی را در حال آزار پدر و مادرش میبیند و به او میگوید که «عاق والدین عاقبت به خیر نخواهد شد» که در این جمله خبری، جمله انشایی دیگری نهفته است که پدر و مادرت را آزار مده!
[1]. «حمد و تسبیح»، 9821؛ «تفاوت میان حمد، مدح و شکر»، 18086؛ «نقش حمد و ستایش خدا در تکامل انسان»، 44034؛ «جایگاه حمد در معارف دینی»، 74266.
[2]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 503، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
■ نماز مستحبی ما را زودتر به كمال مى رساند يا خدمت به مردم؟
عبادات فردى كه واجب است حتماً بايد انجام گيرد و قابل تغيير و تبديل نيست، اما اگر بخواهيم مستحبات فردى را نسبت به خدمات اجتماعى بسنجيم مثلًا اگر انسان مشغول خدمتى است كه جامعه را در راه صحيحى وارد مىكند و دلهاى عده زيادى را به دين و خداى سبحان نزديك ...
■ امر والدین به فرزند برای شرکت در نماز جماعت چه حکمی دارد؟
مشهور مراجع: در صورتی که ترک امر والدین به فرزند برای شرکت در نماز جماعت موجب اذیتشان شود نماز جماعت بر او واجب میشود.
مرحوم امام (ره): اگر والدین فرزند را برای شرکت در نماز جماعت امر کنند بنابراحتیاط واجب باید نماز را به جماعت بخواند و قصد استحب ...
■ آيا درسته كه ما در خصوص فلسفه احكام كنجكاوي و پرسش كنيم؟
از منظر دين هيچگونه مانعي در خصوص كنجكاوي و پرسش از فلسفه احكام وجود ندارد چراكه
اولا: صدها آيه وحديث، مردم را به تعقل و و تفکر فرا مي خواند و هيچ مکتبي به اندازه اسلام، به انديشيدن دعوت نکرده است.
ثانيا: يکي از انتفادهاي شديد قرآن بر مشرکان و بت ...