■ سکوت هنگام تلاوت قرآن، آیا ویژه تلاوت در نماز است و یا شامل هر تلاوتی میشود حتی اگر توسط رادیو و نوار و سیدی باشد؟!
پاسخ: بر اساس آیه 204 سوره اعراف، باید هنگام تلاوت قرآن ساکت بود. آنچه در شأن نزول این آیه آمده است، نشانگر آن است که مراد اولیه از آیه، سکوت هنگام تلاوت در نماز است و برخی روایات نیز ناظر به همین مطلبند.
امام باقر(ع) فرمود: «اگر پشت سر امام بودى در دو رکعت اوّل هرگز چیزى [از حمد و سوره را] مخوان، بلکه خاموش باش و قرائت امام را گوش کن، ... زیرا خداوند عزّ و جلّ به مؤمنان خطاب میفرماید: اى مؤمنان! زمانی که قرآن خوانده میشود؛ یعنی هر گاه در نماز واجب پشت سر امام بودید و امام، قرآن میخواند، پس به قرائت او گوش فرا دارید و خود خاموش باشید».[1]
با این وجود و گرچه شأن نزول این آیه درباره نماز جماعت و گوش دادن به قرائت امام است، ولی به حسب دلالت، عام است،[2] بر این اساس همین اطلاق و دلالت عام، آیه شریفه شامل تلاوت عادی قرآن نیز خواهد بود و به همین دلیل در مقابل هر تلاوتی باید سکوت کرد مگر به نحو حدیث نفس و زمزمه درونی که عرفاً سکوت را نقض نمیکند.
در ارتباط با این حکم عام، روایاتی نیز وجود دارد.
عبد الله بن ابییعفور میگوید: از امام صادق(ع) پرسیدم: شخصى مشغول قرائت قرآن است، آیا بر کسى که صداى او را میشنود، شنیدن واجب است؟ آنحضرت فرمود: «آرى، هرگاه قرآن نزد تو خوانده شود، باید سکوت و استماع کنى».[3]
روایت دیگری از امام صادق(ع) وجود دارد که میفرماید: «یَجِبُ الْإِنْصَاتُ لِلْقُرْآنِ فِی الصَّلَاةِ وَ غَیْرِهَا»[4] سکوت در برابر قرآن، چه در نماز و چه در غیر نماز لازم است.
همانگونه که ملاحظه میفرمایید، در روایات «سکوت در برابر قرآن» به عنوان محور قرار گرفته و نه «سکوت در برابر قاری» و بر این اساس، با آنکه زمان صدور آیه و روایت، وسیلهای برای ضبط تلاوت قرآن وجود نداشته، اما با توجه به اینکه به چنین تلاوتهای ضبط شده نیز «قرآن» گفته میشود، سکوت در مقابل آن پسندیده است.
[1]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 392، قم، دفتر نشر اسلامی، چاپ دوم، 1404ق.
[2]. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 8، ص 38، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ پنجم، 1417ق.
[3]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 4، ص 79، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.
[4] . عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر عیاشی، ج 2، ص 44، المطبعة العلمیة، تهران، 1380 ق.
■ «کمال نماز به تشهد است و کمال تشهد به صلوات». آیا چنین ادعایی صحیح و برگرفته از آیات و روایات است؟!
آنچه در پرسش بدان اشاره شد، میتواند قابل پذیرش باشد؛ زیرا صلوات بر پیامبر اسلام(ص) ذکر بسیار مبارک و با عظمتی است که بر زبان آوردن آن در همه احوال و زمانها – بویژه در نماز- دارای ثواب فراوان است. صلوات فرستادن بر پیامبر و آل طاهرینش در نماز، علاوه ...
■ كسى كه مىتواند نماز را ايستاده بخواند ولى نمىتواند به سجده رود، ركوع و سجده را چگونه انجام دهد؟
بايد به هر مقدار كه مى تواند ولو با تكيه دادن به ديوار و امثال آن بايستد سپس به مقدارى كه مىتواند ركوع رود و در صورتى كه نمىتواند از حال ايستاده به ركوع رود، روى صندلى و مانند آن بنشيند و به ركوع رود پس از ركوع اگر مىتواند با وضع شش موضع ديگر سجده ...
■ در پاسخ به سئوال بعضی از بچه ها که می پرسند چرا نماز بخوانیم چه می گوئید؟
استدلال ها و جواب های ذیل می تواند با توجه به توان ذهنی کودک و نوجوان ارائه شود تا آنان پي به آثار و بركات نماز ببرند.
1- خداوند مالک انسان ها است و عقل آدمی بر این حکم می کند که فرمان مالک و خالق خود را اجرا کند .
2- خداوند آگاه بر مصالح ماست و دل ...