■ چرا با اینکه زکات بر حضرت علی(ع) واجب نبود، ایشان در حال نماز صدقه دادند؟
پاسخ: اولاً: طبق آنچه در سیرهی حضرت على(ع) آمده، ایشان هیچگاه فقیر و تنگدست نبود، بلکه همواره با تلاش و زحمت، اموال فراوانی به دست میآورد، ولی آنها را در راه خدا انفاق میکرد، و چیزی برای خود باقی نمیگذاشت. داستانهای متعدد به دوش کشیدن نان خرما و بر در خانهی بینوایان بردن ایشان مشهورتر از آن است که ما بخواهیم گوشهای از آنرا نقل کنیم. همچنین ایشان بخش مهمی از اموال و دارایی خود را صرف آزاد کردن بردگان مینمودند تا آنجا که مینویسند هزار برده را از دسترنج خود آزاد نمود. به علاوه سهم او از غنائم جنگی نیز قابل ملاحظه بود. بنابراین، اندوختهی مختصری که زکات به آن تعلق میگیرد و یا نخلستان کوچکی که واجب باشد زکات آنرا بپردازد چیز مهمی نبود که علی(ع) آنرا نداشته باشد.[1]
پس اگر در جایی صحبت از فقر ایشان شده، به دلیل انفاق بیش از حد آن بزرگوار است. آنچه در آیهی شریفه در بارهی زکات دادن ایشان آمده است، یکی از این موارد است و بیانگر آن است که حتی در حال رکوع نیز ایشان از دستگیری فقرا چشمپوشی نمیکرد.
ثانیا: در قرآن مجید در موارد زیادی به صدقات مستحبی هم زکات گفته شده است. مثلا در بسیارى از سورههاى مکى کلمهی "زکات" آمده است که منظور از آن همان زکات مستحبّی است؛[2] زیرا وجوب زکات بعد از هجرت پیامبر(ص) به مدینه، تشریع شد.[3]
علامه طباطبائی در المیزان فی تفسیر القرآن مینویسد:
اگر میبینید امروز وقتى زکات گفته میشود ذهن منصرف به زکات واجب شده و صدقه به ذهن نمیآید، نه از این جهت است که بر حسب لغت عرب صدقه زکات نباشد، بلکه از این جهت است که در مدت هزار و چند سال گذشته از عمر اسلام، متشرعه و مسلمانان زکات را در واجب به کار بردهاند، و گرنه در صدر اسلام زکات به همان معناى لغوى خود بود و معناى لغوى زکات اعم است از معناى مصطلح آن، و صدقه را هم شامل میشود. در حقیقت زکات در لغت بویژه اگر در مقابل نماز قرار گیرد، به معناى انفاق مال در راه خدا و مرادف آن است، کما اینکه همین مطلب از آیاتى که احوال انبیاى گذشته را حکایت میکنند به خوبى استفاده میشود...».[4]
آیهی 55 سورهی مائده که به نقل اکثر مفسران[5] در مورد انفاق حضرت علی(ع) است که در حال رکوع اتفاق افتاد و انگشترشان را به فقیر داد، نیز ممکن است از همین قبیل باشد.
لذا بر فرض اینکه زکات واجب به حضرت علی(ع) تعلق نمیگرفت، انفاق انگشتری میتواند صدقه به فقیر و یکی از انفاقهای مستحبی ایشان باشد.
[1]. ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 4، ص 429، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دهم، 1371ش.
[2]. نمل، 3؛ روم، 39؛ لقمان، 4، فصلت، 7، و غیر اینها.
[3]. تفسیر نمونه، ج 4، ص 430.
[4]. ر. ک: طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 6، ص 9 – 10، لبنان، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، 1390ق.
.[5] تفسیر نمونه، ج 4، ص 424.
■ فلسفه سلام در آخر نماز چیست؟
«تكبيرة الاحرام» اجازه ورود به نماز و «سلام» اجازه خروج از آن است. سلام فقط براى آغاز ديدار نيست؛ بلكه در لغت عرب، به معناى خداحافظى نيز مىباشد. آنان زمانى كه از يكديگر جدا مىشوند، مىگويند: «سلام عليكم».
ممکن است حكمت «سلام» در آخر نماز این چنین ...
■ شخصي اهل نمازه است اما گناه هم مي کند، وضعيت نمازش پيش خداوند چطور است؟
اكثر مومنين كه نماز مي خوانند و روزه مي گيرند، گاهي نيز آلوده به گناه مي شوند. كسي نمي تواند ادعا كند كه هرگز گناه نمي كند. اين ادعا خاص معصومين(ع) است. وهمين نمازهاي بي روح و دست و پا شکسته نيز خالي از آثار مختلف تربيتي و رواني و اجتماعي نمي باشد و ...