پاسخ از طرف محمد قهرمانی: قبل از پاسخ لازم است به عنوان مقدمه نکاتی یادآوری گردد:



1. واژه حجاب در لغت به معنای پرده و حاجب و چیزی است که میان دو چیز حایل و فاصله می شود. [1] البته همان گونه که مفسران و محققان گفته اند، واژه حجاب به معنای پوشش زنان، اصطلاحی است که بیشتر در عصر ما پیدا شده و اصطلاحی جدید است. آنچه در گذشته ها در این مورد به کار می رفته، به ویژه در اصطلاح فقها، واژه «ستر» است که به معنای پوشش است. [2]



لزوم پوشیدگی زن در برابر مرد بیگانه یکی از مسایل مهم اسلامی است. در قرآن کریم برای رشد و تعالی زن و نیز سالم سازی محیط خانه و اجتماع، حجاب برای زنان، واجب شده است. [3]



2. شـکـى نیست که خداوند از همه چیز در همه حال با خبر است و پوشیده و پنهان براى او مفهومى نـدارد. اما از آنجائی که انسان در حال عبادت خود را در حضور خدا مى بیند و با او سخن مى گوید، درچنین حالى باید مناسب ترین لباس را در حـضـور او بپوشد و روشن است که مناسب ترین لباس براى زن همان لباس کامل است - یعنى لباسى که نشانه عفت و پاکدامنى اوست و بهترین حالات او را منعکس مى سازد - تنها چنین لباسى شایسته حال عبادت مى باشد. حـتـى در مـورد مـردان نیز نـه تنها نماز خواندن با بدن عریان باطل است و با روح خضوع و احترام به ساحت مقدس پروردگار سازگاری ندارد، بلکه بهتر آن است که علاوه بر پوشش مقدار واجب، با لباسى نماز بخوانند که نشانه نهایت احترام باشد.



علاوه بر این؛ رعایت حجاب در نماز :



1- نوعی تمرین مستمر و روزانه برای حفظ حجاب در همه ی موارد واجب است.



2- نماز خواندن در منظر مردم و در اماکن عمومی و مساجد، حجاب کامل را می طلبد و این مصون ماندن زنان از نگاه دیگران و حفظ آرامش روحی نمازگزار را در پی دارد. [4]



اما در خصوص کیفیت رعایت حجاب و میزان حجابی که لازم است در نماز توسط زنان رعایت شود، باید در دو جهت بحث کنیم :



1- مقدار پوشش: مقدار پوشش واجب برای زن در حال نماز، پوشاندن تمام بدن حتی موی سر به جز صورت (به مقداری که در وضو شسته می شود) و دست ها تا مچ و پاها تا مچ است. اما برای آنکه یقین کند مقدار واجب را پوشانده است، باید [5] مقداری از اطراف صورت و قدری پایین تر از مچ را هم بپوشاند [6] .



در این باره توجه شما را به چند استفتا از مراجع عظام تقلید جلب می کنیم:



حجاب در نماز



پرسش: اگر خانمی در بین نماز متوجه شود که موهای او از چادر بیرون آمده، تکلیفش چیست؟ اگر بعد از نماز بفهمد، آیا درست است؟



همه مراجع (به جز آیات عظام بهجت و وحید): اگر در بین نماز بفهمد، باید آن را بلافاصله بپوشاند و نمازش صحیح است؛ به شرط آنکه پوشاندن زیاد طول نکشد. اگر بعد از نماز بفهمد، نمازش صحیح است. [7]



آیات عظام بهجت و وحید: اگر در بین نماز بفهمد، باید آن را بلافاصله بپوشاند و بنابر احتیاط واجب نماز را تمام کند و دوباره بخواند. و اگر بعد از نماز بفهمد، نمازش صحیح است. [8]



نماز با مانتو



پرسش: نماز خواندن با مانتو و روسری چه حکمی دارد؟



همه ی مراجع: اگر مقدار واجب پوشش و شرایط لباس نمازگزار در آن رعایت شود، اشکال ندارد؛ هرچند نماز با چادر برای رعایت پوشش در نماز، آسان تر و بهتر است. [9]



پوشش پا و چانه



پرسش: آیا پوشاندن کف پا هنگام سجده کردن واجب است؟



همه ی مراجع: خیر، پوشاندن روی پا و کف آن واجب نیست. [10]



آیت الله العظمی خامنه ای در پاسخ به این سؤال که: آیا پوشاندن کامل چانه هنگام حجاب و در نماز واجب است، یا این که فقط قسمت پائین آن باید پوشانده شود، و آیا وجوبِ پوشش چانه مقدمه پوشاندن صورت است که شرعاً واجب است؟، پاسخ داده اند: پوشاندن قسمت پائین چانه واجب است نه خود آن، زیرا چانه جزئى از صورت است. [11]



2- ساتر بودن لباس و پوشش: واجب است لباس زن نماز گزار از نظر نازکی و ضخامت به حدی باشد بدن و موی انسان (زن) در آن پیدا نباشد. حضرت امام خمینی (ره) در این زمینه فرموده اند: "اگر حجاب و ساتر به نحوی باشد که بدن دیده شود، کافی نیست. [12]



حال با توجه به نکاتی که گفته شد و با یک تأمل ساده می توانید به یک جمع بندی صحیح برسید و به راحتی دریابید که چادر نماز شما و نوع پارچه آن ، پوشش لازم برای اقامه نماز را تأمین می کند یاخیر؟ [13]




[1] ابن منظور، لسان العرب، ماده حجب.

[2] تفسیر نمونه، ج 17، ص 402؛ مطهری، مرتضی، مسئله حجاب، ص 78.

[3] اقتباس از سؤال 459 (سایت: 493) (حجاب در اسلام).

[4] اقتباس از سؤال 742 (سایت: 1020) (حجاب خانم ها هنگام خواندن نماز).

[5] آیت الله مکارم احتیاط واجب دارند.

[6] نک: رساله دانشجویی، سید مجتبی حسینی، ص96-97، پرسش 106، 107،108.

[7] توضیح المسائل مراجع، م 792؛ خامنه ای، اجوبة الاستفتاءات، س 432 و نوری، توضیح المسائل، م 793.

[8] توضیح المسائل، م 798 و بهجت، توضیح المسائل، م 665.

[9] توضیح المسائل مراجع، م 897.

[10] امام، نوری، مکارم و فاضل، تعلیقات علی العروة، ج 2، فصل فی الستر و الساتر؛ وحید، سیستانی و تبریزی، منهاج الصالحین، م 518، صافی، هدایة العباد، ج 1، م 661؛ بهجت، وسیلة النجاة، ح 1، م 625 و دفتر: خامنه ای.

[11] توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏1، ص 481، س 439.

[12] استفتائات حضرت امام خمینی(ره)،ج1،صفحه 137 سؤال34.

[13] برای آگاهی بیشتر ر.به نمایه های: 459 (حجاب در اسلام)؛ 884 (فلسفه حجاب)؛ 536 (محدوده حجاب زنان).