با نویسندگان مرکز تخصصی نماز (هفت)■ دقايقي با ثانيه‌هاي انس /در گفتگو با رضا اخوی نویسندة کتاب «ثانیه‌های انس»
مرکز تخصصی نماز بر آن است در سلسله مصاحبه هایی با نویسندگان محصولات خود، آنها را به جامعه هدف معرفی نماید. این هفتمین مصاحبه در این راستا است. منتظر مصاحبه های بعدی باشید.
و ناگهان مرگ...، شاهدان خاموش، فقر و ثروت؛ چرا و چگونه؟، زلال عفت، گره های زندگی و ... از ديگر آثار ارزشمند رضا اخوي است كه به رشته تحرير درآمده است. ايشان همچنين داراي ده‌ها اثر ارزشمند در حوزه خانواده و مباحث كاربردي اسلامي است كه به زيور طبع آراسته گرديده است. به طور ويژه با اين نويسنده در رابطه با كتاب «ثانيه‌هاي انس» به گفتگو نشسته‌ايم.
لطفا برایمان معرفی‌ای اجمالی از کتابتان و روند ارائه مباحثش داشته باشید؟
«مرکز تخصّصی نماز» به دنبال انجام کار ویژه‌ای مخصوص دانش‌آموزان دبیرستانی بود و سفارش کتابی به سبک آثار دانشگاهی را در نظر داشت که هم قابلیت تدریس داشته باشد و هم مخاطبان گوناگون با آن ارتباط برقرار کنند؛ در عین حال مطالب کلیدی مربوط به نماز در آن ذکر شود. به همین دلیل ایدة نگارش کتاب «ثانیه‌های انس» شکل گرفت.
زمانی طولانی برای تحقیق و نگارش کتاب صرف شد. ویژگی این کتاب آن است که کاملاً قابلیت درسنامهای بودن دارد و مربّیان و معلّمان می‌توانند هر فصل آن را در هر جلسه و در قالب یک درس ارائه کنند.
«هنر بندگی» نخستین بخش این کتاب است که خود دارای فصول مختلفی است و شامل قسمت‌های گوناگونی می‌شود. در مجموع به دنبال این بودم که مفاهیم اصلی نماز در قالب زبانی جذّاب، شیوا و قابل فهم برای مخاطب نوجوان و جوان بازگو کنم. این را می‌توان راه‌بُرد اصلی کتاب «ثانیه‌های انس» دانست که با استفاده از روش‌های داستان‌گویی، روایت‌خوانی و بیان سیرة ائمه اطهار(علیهم السلام) و مصادیق عینی محقق شده است تا مخاطبان به نماز گرایش پیدا کنند.
در بخش دوم هم نکات سفارشی و توصیه‌ای بیان شده و هدف از آن هم بررسی آسیب‌ها و آفاتی است که ممکن است افراد نمازخوان با آن روبه‌رو شوند. با زبانی ساده بیان شده که نباید از اقامه نماز خجالت کشید و فقط نیّت الهی را در نظر گرفت و رضایت خداوند را مدّ نظر داشت؛ زیرا انجام امر الهی نه تنها نباید موجب خجالت و شرم باشد بلکه نوعی افتخار برای انسان به شمار می‌رود.
در بحث ضرورت اقامه نماز هم مباحثی در این کتاب مطرح شده است. آورده‌ایم که نباید منتظر بود تا فرد دیگری این کار را شروع کند؛ بلکه هر کس می‌تواند در هر جایگاهی، برای اقامة نماز پیش‌گام باشد.
چقدر تلاش کرده‌اید که نگاهتان به موضوع کتاب، کاربردی و تأثیرگذار برای مخاطب باشد؟
اصل بیان موضوع با هدف کاربردی بودن آن مطرح و اجرایی شده است. از همان ابتدا هدف این بود که نماز از بیان کلیشه‌ای خارج شده و به زبانی قابل فهم برای مخاطب جوان مطرح شود تا هم مفاهیم نماز برای خوانندگان قابل درک باشد و هم اشتیاق به انجام این تکلیف الهی در میان نوجوانان و جوانان تقویت شود.
تفاوت اثر شما با آثاری که قبلاً در موضوع نماز نگاشته شده است چیست؟
در ارتباط با نماز تاکنون کتاب‌های متعددی به رشته تحریر درآمده و به زیور طبع آراسته شده است. می‌توان حداقل دو هزار عنوان کتاب را در این زمینه برشمرد. اما اینکه برای نوجوانان و جوانان چه کارهایی صورت گرفته تا آنها با زبانی ساده و شیوا با نماز آشنا شوند و میل و گرایش به انجام آن پیدا کنند به نظر می‌رسد کمتر بتوان به کتابی قابل توجه دست یافت.
البته در این راستا آثاری تألیف شده است، اما به دلیل کمبودی که احساس می‌شد، ستاد اقامة نماز سفارش نگارش این کتاب را ارائه کرد.
مطالب فراوانی در کتاب «ثانیه‌های انس» مورد توجه قرار گرفته، به عنوان نویسنده اثر، آیا جای خالی مباحث دیگری را احساس می‌کنید؟
کتاب‌های ویژة جوانان در ارتباط با نماز و مفاهیم اساسی آن کم هستند؛ بنابراین باید بر اساس ذائقة نوجوانان و جوانان و استفاده از روش‌های جذّاب و نوین، مفاهیم این عبادت عظیم را برای مخاطبان تبیین کرد.
اقامة نماز موضوع مهمی است که باید تبدیل به رفتار عموم جامعه شود. این کتاب درصدد است دانسته‌ها و اطلاعات قبلی را به رفتاری روزمره تبدیل کرده و قشر نوجوان و جوان را به اقامة نماز تشویق کند. به همین دلیل استفاده از زبانی ساده و گویا و در عین حال منطقی در اولویّت بوده است.
در نگارش این کتاب تا چه میزان به اهداف و سیاست‌های کلی «مرکز تخصصی نماز» و «ستاد اقامة نماز» دست می‌یابیم؟
موضوع کتاب ارتباط مستقیمی با وظایف و اهداف ستاد اقامه نماز دارد. هر دو یک هدف مشترک یعنی ترویج فرهنگ اقامة نماز را دنبال می‌کنند و در این بین جوانان در اولویّت هستند. ترویج نماز برای مخاطبان خاص به ویژة جوانان در دستور کار ستاد اقامة نماز قرار دارد و کتاب «ثانیه‌های انس» هم در همین مسیر گام بر می‌دارد.
آیا این کتاب ویژه افراد نمازخوان نوشته شده است یا کسانی که چندان اهمیتی به نماز نمی‌دهند هم با مطالعه آن به سمت انجام این عبادت و تکلیف الهی مایل می‌شوند؟
عقیده دارم هر دو طیف می‌توانند از کتاب ثانیه‌های انس نهایت استفاده را ببرند. در کتاب فلسفه نماز در لابه‌لای متون و درسنامه‌ها ذکر شده است تا مخاطبان با عوامل گاهی کم‌اثرشدن نماز هم آشنا شوند.
برخی نمازها فقط برای رفع تکلیف ادا می‌شوند و توجه و اندیشه‌ای پشت آن نیست. به این‌گونه نمازها، نماز ترسوها نیز گفته می‌شود که از ترس دوزخ خوانده می‌شوند. نماز تاجران هم داریم که تنها به شوق بهشت و نعمت‌های بیشتر اقامه می‌شود. آشنایی با این‌گونه نیّت‌ها می‌تواند منجر به شناخت نماز صحیح شود. بر اساس روایات اسلامی، نماز کارگشاست و عبادتی مؤثّر واقع می‌شود و می‌تواند مانع از فحشا و منکرات شود که عارفانه و خالصانه باشد.
میزان بهره‌گیری خانواده‌ها از این کتاب چه میزان است؟
مخاطبان اصلی این کتاب جوانان هستند؛ اما مربّیان، اساتید و والدین هم می‌توانند با مطالعه آن، به آموزش مفاهیم و مطالب قابل ارائه به فرزندان و شاگردان خود بپردازند. در این کتاب شیوة درسنامهای در نگارش آن، این امکان را برایشان به وجود می‌آورد.
برای افزایش تأثیرگذاری کتاب اتّکا به متن روان و ساده و استفاده از جذّابیت‌هایی که مخاطبان جوان را به سمت خود می‌کشاند مدّ نظر بوده است. علاوه بر این کوتاه بودن جملات، پرهیز از واژگان ثقیل و کلماتی که چندان مورد استفاده نسل امروز نیستند هم بر این تأثیرگذاری افزوده است.
طرح سؤالاتی در پایان هر درس یا فصل، موجب بازخوانی و بازآموزی متن شده و ذهن‌های جستجوگر را به سمت تعمیق مطالب می‌کشاند؛ به نقد شبهات نماز هم در بخشی از این کتاب توجه شده است که نیازی اساسی در شرایط کنونی به شمار می‌رود.
در این کتاب فصولی را با نام ائمّة اطهار(علیهم السلام) نامگذاری کرده‌اید؛ هدفتان از این رویه چه بود؟
تبیین اشتیاق به نماز و ارائة الگوهایی در ارتباط با این امر، هدف اصلی این قسمت از کتاب است. ائمة اطهار(علیهم السلام) بهترین الگو برای ما به شمار می‌روند. بیان سیرة رفتاری و گفتاری آن بزرگواران دربارة نماز، تأثیرگذاری بالایی بر گرایش نسل جوان به انجام این عبادت باشکوه دارد. آنان در هنگام نماز فقط به حضور در برابر خداوند می‌اندیشیدند و سایر امور برایشان بی‌اهمیت می‌شد.
دربارة مراقبت‌های پیش از نماز هم مطالبی در کتاب آمده که مهمترین آنها حضور قلب است. عرفا و بزرگانی مانند مرحوم آیت‌الله بهجت عقیده داشتند که نماز عارفانه و خالصانه نیازمند مقدمات و بستری است که در صورت تحقق آنها، نماز کامل هم قرائت می‌شود. به یقین کسانی که به سرگرمی یا کارهای روزمره اشتغال دارند و تمام فکر و ذکرشان انجام آنهاست، نمی‌توانند نمازی کامل بخوانند. در نقطه مقابل، در نظر داشتن عواملی همچون دوری از گناه، پرهیز از اشتغالات زائد که قلب انسان را متوجه اموری غیر از نماز می‌کنند و مسائلی از این دست می‌تواند اقامة نمازی کامل را نتیجه دهد. مقدّمات پیش از نماز عامل کامل‌تر شدن نماز هستند که در این کتاب مورد توجه قرار گرفته‌اند.
در اواخر کتاب عناوینی که در نگاه اوّل با موضوع کتاب ناموزون هستند به چشم می‌خورد. مثل عنوان «آگهی استخدام بیکار»؛ هدف از این نامگذاری و بیان مطالب مربوط به آن چیست؟
برخی اوقات در همان مراحل ابتدایی دعوت به نماز، اشخاص آن‌قدر سخت می‌گیرند که طرف مقابل از عبادت خداوند فراری می‌شود؛ آگهی استخدام بیکار اشاره به داستانی دارد که شخصی مسیحی مسلمان شد و همسایه مسلمانش، از صبح تا شام او را در مسجد نگاه داشت و مجبور به نماز کرد و سرانجام به آن همسایه گفت به دنبال شخصی باش که بیکار باشد نه من که دارای خانواده و زندگی هستم. هدف از بیان این مطالب آن بوده که مخاطبان دریابند اقامة نماز منافاتی با انجام وظایف روزمره و امرار معاش و کسب و کار ندارد.
کسانی که قصد تبلیغ و ترویج نماز را دارند باید مطابق ذائقة مخاطبان به این امر اهتمام ورزند و از بیان مطالب طولانی برای کسانی که تحمّل چنین چیزی را ندارند یا اینکه در حوصله‌شان نمی‌گنجد بپرهیزند. سخت‌گیری در مورد نماز و تأکید بر مستحبات در ابتدای کار، موجب دوری از این عبادت عظیم می‌شود. اگر ابتدا نمازی آسان برای افراد تبیین شود، به تدریج گرایش به مستحبات هم در آنها شکل می‌گیرد.
«ثانیه‌های انس» به دنبال آن است که لذّت نماز را برای جوانان تبیین کند. اگر معنا و مفهوم اصلی نماز برای افراد بیان شود، از فعلی مشقّت‌بار به کاری با شوق فراوان تبدیل می‌شود.
معرفي كتاب «ثانيه‌هاي انس»
تاليف رضا اخوي
«ثانيه‌هاي انس» كاري از مركز تخصصي نماز وابسته به ستاد اقامه نماز و به قلم رضا اخوي است. اين كتاب با قلمي ساده و روان و با كمك گرفتن از موضوعات جذاب براي مخاطبان جوان به رشته تحرير درآمده است همچنين شيوه تبيين مطالب كتاب به گونه‌اي است كه مربيان نيز از محتواي آن براي تدريس مي‌توانند بهره‌مند شوند. اين كتاب با توجه به محورهاي زير منظم و مدون شده است:
الف: توجه به جایگاه نماز در ارتقای فکری و معنوی انسان نمازگزار.
ب: توجه به برخی از آثار نماز مانند تعمیق دوستی با خداوند متعال.
ج: نگاهی به وظایف و بایدهای انسان نمازگزار مانند پرهیز از گناه.
د: حالات نمازگزاران واقعی و شرایط لازم برای آمادگی برای نماز و پیدایش حضور قلب.
ه: انواع نماز و اقسام نمازگزار.
و: چند راهکار برای ترویج نماز.
ز: نگاه ویژه به برخی از نمازها مانند نماز اول وقت، نماز جماعت و نمازشب.
«ثانيه‌هاي انس» در تلاش است تا با ادبياتي روان و جوان‌پسند، لذت اقامه نماز را به جوانان يادآور شود و آنها را با همين روش به سمت نماز جذب كند. پرهيز از ادبيات سخت و مفصل براي كساني كه تحمل و طاقت دل و گوش سپردن به آن را ندارند از ويژگي‌هاي اين كتاب است. اميد كه مورد پسند و كاربرد جوانان و مربيان واقع شود.
این مطلب را به اشتراک بگذارید :
